Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.2004, Blaðsíða 2

2 LAUGARDAGUR 20. MARS 2004
Fyrst og fremst DV
Útgáfufélag:
Frétt ehf.
Útgefandi:
Gunnar Smári Egilsson
Ritstjóran
lllugi Jökulsson
MikaelTorfason
Fréttastjóran
ReynirTraustason
Kristinn Hrafnsson
Kristján Guy Burgess
DV: Skaftahlíð 24, Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 515 7599 - Ritstjórn:
550 5020 - Fréttaskot: 550 5090
Ritstjóm: ritstjorn@dv.is - Auglýsing-
an auglysingar@dv.is. - Dreifing:
dreifing@dv.is
Setning og umbrofc Frétt ehf.
Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðja
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagna-
bönkum án endurgjalds.
Hvað veist þú um
Kasparov
1 Hvern sigraði Kasparov
þegar hann varð heims-
meistari fyrst?
2 í hvaða borg ólst
Kasparov upp?
3 Hvað hét fyrsta skáktölvan
sem Kasparov tefldi einvígi
gegn?
4 Hvernig hljómaði fræg
lýsing enska stórmeistarans
Tonys Miles á Kasparov?
5 Faðir Kasparovs var Gyð-
ingur en hverrar þjóðar er
móðir hans? Svör neðst á síðunni
Nýtt andlit al-Kaída
Bandaríska stór-
blaðið Boston Glo-
be birti í gær grein
eftir Peter Bergen.
Bergen þessi skrif-
aði bók um Osama
bin Laden eftir að hafa hitt
hann í Afganistan. Hahn
segir að árásirnar í Madrid
sýni að al-Kaída sé enn til
staðar. Hann segir þó að al-
Kaída sé ekki eins og mafía
þar sem hægt sé að útrýma
samtökunum með því að
ná aðalkörlunum. Bergen
segir augljóst að innrásin í
írak hafi gefið al-Kaída og
tengdum samtökum aukna
orku. Hann vitnar í banda-
rískan leyniþjónustumann
sem segir að það sem
Osama bin Laden hefði
helst óskað sér í jólagjöf - ef
hann héldi upp á jólin -
væri að hafa bandarískan
her í írak.
Halldór
Um daginn byrjuðum við að
rannsaka nöfn stjórnmáia-
leiðtoga og
komumstað þvíað
Davíð þýðir„hinn
eiskaöi"en Össur„sá sem
veitir andsvör". Þá er komið
að Halldóri. Forliðurinn„hall"
er hér kominn afnafnorðinu
„hallur"! merkingunni
„steinn", segir i Orðsifjabók
Ásgeirs Blöndals. „Dór“eraft-
ur á móti komið úr grísku og
þýðir„gjöf‘. Theódór þýðir t.d.
„guösgjöf' og Halldór þýðir
þá eitthvað i llkingu við „gjöf
steinsins"eða„grjótgjöf‘.
Orðsifjabókin uþplýsir reynd-
ar líka að orðið„halldór" hafi
merkinguna„þvinga á báts-
boröi, trékubbur festur á
stefni... til að sveigja borðið
einsogtilerætlast".
Með öðrum orðum - Halldór
er trékubbur og þvinga sem
festur er á stefni Framsóknar-
flokksins til að sveigja Sjálf-
stæðisflokkinn til að eftirláta
framsóknarmönnum forsæt-
isráðuneytið.
Málið
Svörviðspurningum:
1. Karpov -1 Bakú í Aserbaídsjan -
3. Deep Blue - 4. „Skrímslið með þúsund
augun" - 5. Armensk
Áfallið í Kósóvó
Atökin sem blossuðu upp í Kósóvó í vik-
unni eru mikið áfall fyrir alþjóðasamfé-
lagið og sérstaklega þær alþjóðastofn-
anir sem þar hafa verið að störfum árum
saman.
Þær ættu einnig að vera nöturleg áminn-
ing um að vonir um frið í hinum stríðshrjáðu
löndum Miðausturlanda, Afganistan og Irak,
í kjölfar innrása Vesturveldanna séu því að
líkindum villuljós eitt.
Grunlaus almenningur á Vesturlöndum
hefur verið blekktur til aðætla að stórkostleg-
ur árangur hafi náðst í þeirri viðleitni að
sætta Kósóvó-Albana og Serba. Veruleikinn
sem blasti við á dögunum er hins vegar grát-
leg staðfesting þess að undir niðri hefur hatr-
ið kraumað sem fyrr og Sameinuðu þjóðun-
um hefur gersamlega mistekist að útrýma
því.
Myndir af brennandi kirkjum og moskum,
götuvígjum og skjótandi lýð eru talandi dæmi
um hversu litlu alþjóðastofnanir geta áorkað
þegar þær ætía sér að hlutast til með valdi um
innanríkismál þar sem aldagamlar deilur
þjóðarbrota og trúarhópa hafa einkennt sam-
skipti fólks. Við kunnum kannski að hugsa
sem svo, þetta aldagamla hatur er svo órök-
rétt að það hlýtur að vera hægðarleikur að
koma mönnum í skilning um villu síns vegar,
en raunveruleikinn er því miður allur annar.
Og á þessu hatri verður ekki unnið á skömm-
um tíma, ekki með utanaðkomandi stjórn-
semi og ailra síst hernaði.
Með herstyrk er ef til vill mögulegt að bæla
niður átök um skeið þó það sé ekki algilt eins
og sannast best á ófriðnum í írak. Mannfallið
í stríðinu sem hófst fyrir réttu ári var minna
en mannfallið í „friðnum" sem fylgt hefur í
kjölfar stríðsins. Þar, eins og í Kósóvó, hafa
menn metnaðarfull markmið um að byggja
upp friðsamlegt samfélag á skömmum tíma. f
Afganistan er falskur „friður" ríkjandi í
stærstu borgum en utan þeirra ráða stríðs-
herrar ríkjum sem fara um með yfirgangi og
hrottaskap - þar hefur lítið breyst frá tíð Tali-
bana.
Þeir sem líta vonaraugum til þess að al-
þjóðastofnanir og hermenn gráir fyrir járn-
um geti tryggt blómlegt og friðsælt mannlíf í
náinni framtíð í Afganistan, að maður tali
ekki um Irak, horfast nú í augu við raunveru-
leikann í Kósóvó. Fimm ára svokallað upp-
byggingarstarf hefur engu skilað. Lítið tund-
ur hefur kveikt þar elda haturs og átaka eina
ferðina enn. Byssumenn og brennuvargar
vaða uppi og starfsmenn Sameinuðu þjóð-
anna og NATO fylgjast með blóðugri sönnun
eigin vanmáttar og mistaka. í Kósóvó hefur
verið logn um árabil en það hefur verið svika-
logn - sönnun þess að þjóðir Verða seint
barðar eða blekktar til friðar með vopnaskaki
eða froðusnakki veikra alþjóðastofnana.
Illugi Jökulsson
Við getum ekki á okkur setið að benda á það sem svipað getur kallast
með„uppgjörinu við Stalín"-eins og ræða Krútsjovs á 20. flokksþing-
inu er ævinlega kölluð - og uppgjöri Sigurðar G. Guðjónssonar víð Jón
Ólafsson og stjórnarhætti hans.
Fyrst og fremst
ÞAÐ VAR 25. FEBRÚAR 1956 að Níkíta
Krútstjov aðalritari sovéska komm-
únistaflokksins gekk í ræðustól á 20.
flokksþingi kommúnistaflokksins
sem haldið var í Moskvu.
Það var 18. mars 2004 að Sigurð-
ur G. Guðjónsson stjórnarformaður
Norðurljósa lagði fram skýrslu á
aðalfundi íjölmiðlasamsteypunnar í
Reykjavík.
VIÐSTAODIR FÉLAGAR á flokksþinginu f
Moskvu hlustuðu furðu lostnir á
ræðu Krútsjovs sem öllum að óvör-
um hóf harkalega gagnrýni á Jósef
Stalín sem andast hafði 1953 en
fram að því verið einráður leiðtogi
Sovétríkjanna. Og hafði ekki verið
blakað við minningu hans þau þrjú
ár sem síðan voru liðin.
Við vitum ekki hversu undrandi
þeir voru hluthafarnir í Norðurljós-
um þegar í ljós kom að Sigurður G.
Guðjónsson hafði skrifað í skýrslu
sína harðorða gagnrýni á vinnu-
brögð Jóns Ólafssonar sem allt þar
til í nóvember á fyrra ári hafði verið
aðaleigandi félagsins. En við teljum
þó víst að það hafi komið ýmsum á
óvart hversu skorinorð gagnrýni Sig-
urðar G. var.
ÞVÍ NÍKÍTA KRÚTSJ0V hafði komist til
áhrifa í KommúnistaflokJd Sovétríkj-
anna sem sérlegur skjólstæðingur
Stalíns og hafði aldrei sýnt minnstu
viðleitni til að mótmæla meistara
sínum.
Og Sigurður G. Guðjónsson hafði
komist til metorða innan Norður-
ljósa sem sérlegur skjólstæðingur
Jóns Ólafssonar og hafði aldrei áður
gert opinbera nokkra gagnrýni á Jón.
I.Kirkjan kynlífið.
2. Davíð þjóðin.
4. Jón Baldvin Bryndís.
5. Borgarstjórinn olíufélögin.
ó.Valgeir Stuðmenn.
KRÚTSJ0V SAGÐI meðal annars: „Við
verðum að skoða vandlega og skil-
greina rétt [glæpi Stalínstímansj svo
við getum komið í veg fyrir að aftur
gerist í einhverri mynd það sem átti
sér stað meðan enn lifði Stalín, sem
ekki þoldi neinum öðrum að eiga
aðild að stjórn landsins, og sem
lagði stund á grimmilegt ofbeldi,
ekki aðeins gegn þeim sem settu sig
á móti honum heldur öllu því sem
honum fannst í tortryggni sinni og
kúgunarlund að gengi gegn hug-
myndum hans. “
Sigurður G. Guðjónsson sagði
meðal annars um hugmyndir sem
Jón Ólafsson kynnti á síðasta ári um
áhuga erlendra fjárfesta á Norður-
ljósum: „Engin markviss vinna átti
sérstað afhálfu stjórnar
Norðurljósa til að
leysa félagið
undan þeim
skuldabagga sem
á því hvíldi. [Þáver-
andi] stjórnarformaður félagsins
dvaldi að mestu erlendis, einkum
íLondon ogreyndi að hafa uppiá
hugsanlegum aðilum til að
koma með nýtt fé inn íNorð-
urljós ... Það er skemmst frá
því að segja að allt reyndist
það sem fram hafði komið hjá
stjórnarformanni Norðurljósa... tál-
sýn ein ogí raun bull. “
ÞÁ SAGÐI KRÚTSJ0V að allt stjórnarfar
Stalíns hefði einkennst af „tor-
tryggni, ótta og kúgun“ sem hann
hefði alið á til að halda sjálfur völd-
um.
En Sigurður G. sagði að allar við-
ræður um björgun Norðurljósa síð-
astliðið haust hafi verið „afar
ómarkvissar og í raun gengið út á
það eitt að viðhalda yfírráðum Jóns
Ólafssonar yfír félaginu'1.
ENNFREMUR GAGNRÝNDI Krútsjov í
ræðunni á 20. flokksþinginu alveg
sérstaklega það sem hann nefndi
„persónudýrkun á Stalín" sem ein-
ræðisherrann sjálfur hefði ýtt mjög
undir.
Sigurður G. Guðjónsson birti í
skýrslu sinni á aðalfundinum tölvu-
bréf sem hann hafði sent í október á
síðasta ári þar sem hann sagði að
eftir að hafa fylgst með tilraunum
Jóns til að endurfjármagna félagið
þá „[væruj það að mínu mat aðeins
töfrar sem nú [getij bjargað Norður-
ljósum frá gjaldþroti".
Aðalritarinn Krútsjov margítrek-
aði við félagana á flokksþinginu að
ræðu sína héldi hann til að koma í
veg fyrir að mistök fortíðarinnar
endurtækju sig.
Nýi stjórnarformaðurinn
Sigurður G. Guðjónsson sagði í
viðtali við Morgunblaðið í gær um
skýrslu sína „[þjarna er bara verið að
gera upp fortíðina". Ekki væri að
visu um að ræða persónulegt upp-
gjör sitt við Jón Ólafsson, en: „Þetta
er bara til að menn hafíþað á hreinu
hvers vegna það tók rúm tvö ár að
endurfjármagna Norðurljós. “
Auðvitað vitum við fullvel að það
er ekkert í rauninni sambærilegt við
viðurstyggilega glæpi Stalíns og
jafnvel hið versta hugsanlega hókus-
pókus Jóns Ólafssonar. En við getum
samt ekkt á okkur setið að benda á
það sem svipað getur kallast með
"uppgjörinu við Stalín “ - eins og
ræða Krútsjovs á 20. flokksþinginu
er ævinlega kölluð - og uppgjöri Sig-
urðar G. Guðjónssonar við Jón
Ólafsson og stjórnarhætti hans.
Og það er reyndar eitt atriði enn
sem okkur þykir nánast færa heim
sanninn um að líkindin séu slfk að
varla geti verið um tilviljun að ræða.
Því þótt skýrsla Sigurðar G. hafl
verið birt 18. mars en ræða Krútsjovs
verið flutt 25. febrúar þá var ræðan í
fyrstu algert leyniplagg og ekkert var
birt upp úr henni fyrr en ... ja,
hvenær haldiði?
Jú, 18. mars 1956.
7. Dorrit Ólafur.
8. Kári Flugfreyjufélagið.
9. Björgólfur forsetinn.
(Forstjóri Norðurljósa hefur gert upp við fortíðina.)
uppgjör sem eiga eftir að fara fram