Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1960, Blaðsíða 15

TlMARIT VFl 1960
9
var dragi (traktor) og snéri hann til skiptis pressunni
og tæki til þess að merja grasið fyrir pressun.
1 pressunni var prófað bæði marið gras og ómarið
(en saxað). Reyndist óþarfi að merja grasið, ef það var
skorið svo, að hæfði pressuopinu.
Þessar tilraunir voru endurteknar 1960, en þá var
notaður rafmótor fyrir pressuna, með föstum snúnings-
2. mynd. Blönduker t. h. Pressa fremst. Molafóöurvél Itak viö
pressu.
hraða. Aflþörf pressunnar minnkaði til muna við það,
að þrýstingnum á grasið var breytt frá hliðarþrýstingi
á pressusigtið í endaþrýsting aðallega, á móti stillanlegu
viðnámi.
Hér skal ekki greint frá hinum einstöku prófunar-
skilyrðum, en tekið dæmi, sem hæfir sem næst meðal-
raka í grasi.
Úr 100 kg. af grasi, með 80% raka, fengust við á-
kveðin þrýstingsskilyrði 50.3 kg. af safa og 49.7 kg. af
pressuðu grasi. 1 því var 65% raki en í safanum 94.8%.
Fari safi forgörðum, glatast 13% af þurrefni grassins.
En úr safanum má auðveldlega vinna efni, með hitun
í 80°C, eða sýringu. 1 því efni er um 33% eggjahvíta,
en aðeins 4.5% tréni. Það nemur 4.3% af þurrefni
grassins.
Glatast þá í lokasafanum 8.7% af þurrefninu. 1 vökv-
anum eru 20—25% aska, miðað við þurrt efni, auk þess
sykurefni og leysanleg eggjahvituefni.
Gras með 16% hráeggjahvítuefni í þurrefni, fór niður
í 14.3%, við pressun niður í 65% raka.
Ef aðeins var pressað I 70% raka úr 80%, varð tapið
i lokavökvanum minna. Vökvinn er nothæfur sem á-
burður.
Miðað við það, að í votheysgerð tapast naumast undir
15% af þurrefninu, en nær 20%, má útkoman teljast
hagkvæm.
Með tilliti til hraðþurrkunar á grasi með 80% raka
og pressuðu grasi með 65% raka, er sparnaður I eim-
ingu 47.6 kg. vatns á hver 100 kg. af grasi (80%),
vegna pressunarinnar.
Ef þurrkað er niður í 10% raka í mjölinu, sparast
60% af olíukostnaðinum, við að pressa fyrst niður í
65% raka í grasinu, og þurrka síðan.
Hraðþurrkofnar fyrir gras hafa ákveðin hámarksaf-
köst af rakaeimingu úr grasinu, talið í kg. á klst.
Við pressun úr 80% í 65% raka aukast afköst þurrk-
tækja a. m. k. úr 100 í 170, og er þá tekið tillit til þeirr-
ar takmörkunar á getu þurrktækjanna, sem stafar af
meira þurrefnismagni á tímaeiningu, eftir pressunina.
Hefur þetta, auk olíuspamaðarins, bein áhrif til sparn-
aðar á laun, fastagjöld og afskriftir.
Ég athugaði lítillega þurrkhæfni hins pressaða grass
í litlu þurrktæki með 40 °C heitu lofti, og reyndist eim-
ingarhraðinn jafn og tiltölulega stuttur tími, sem hrað-
inn rénaði í lokin, í samanburði við ópressað gras,
Efnið virðist hentugt til hraðþurrkunar, því það brotn-
ar niður í pressunni, er laust í sér, með miklu yfirborði,
og dreifist vel fyrir tiltölulega hægum loftstraumi, en
þetta er kostur, þegar hár hiti er notaður. Það þarfn-
ast ekki mölunar eftir þurrkun, ef gera á úr því töflur
eða molafóður.
Hér á landi má búast við yfir 80% raka i öllu ungu
grasi, þótt þerrir sé góður um sláttinn, en slíkt gras
yrði eftirsótt til kjarnheysframleiðslu með hraðþurrkun.
1 vætutíð getur gras, ungt eða fullþroskað, komist í
84/85% raka, og eru þá afkomuskilyrði hraðþurrkunar
afar óhagstæð, og heyfóðrið dýrt. Það gefur auga leið
hve mikils virði það væri að geta þá pressað raka úr
grasinu, svo sem helming af þunga þess, og þurrkað
síðan.
1 nýsömdum áætlunum um heymjölsverksmiðju á veg-
um Rannsóknaráðs rikisins, var framleiðslukostnaður á
grasmjöli áætlaður þessi (84% raki í grasi, 10% í mjöli):
Hraðþurrkun með jarðolíu, kr. 2762.00 á smálest, til
útflutnings; þurrkun með hverahita, kr. 2520.00,og hrað-
þurrkun á pressuðu grasi með 65% raka, með jarðolíu,
kr. 1867.00 smálestin.
Síðastnefnda verðlagið nálgast mjög það lága verð,
sem þarf að nást til þess að grasmjölið sé samkeppnis-
fært á Evrópu-markaði, (gras með 17% eggjahvitu-
magni i mjölinu).
Efnið, sem vannst við útfellingu, er æskilegt fóður
ungviðis, auk hænsna og svína.
1 stað þess að hraðþurrka pressaða grasið má eitt
af tvennu, súgþurrka það með hlýjuðu lofti (25—30°C),
eða gera úr þvi vothey.
Þetta hvorttveggja var athugað í tilraununum, og
gafst vel.
Nú stendur fyrir dyrum að koma upp fóðuröflunar-
stöð i Gunnarsholti á Rangárvöllum. Þar eru grasöfl-
unarskilyrði góð, og túnrækt i mesta lagi hér á landi.
Auk þess verður kornrækt hafin á allstóru svæði (100
—150 ha) á næsta sumri.
Eftir framkomnum tilboðum á hraðþurrkunartækjum
að dæma, virðist hægt að koma við hinni nýju press-
unartækni, án nokkurs aukakostnaðar, og verður því
hægt að fullprófa tækni þessa og' kosti hennar í enn
stærri stíl, en tilraunir minar gáfu tilefni til.
Framkvæmdirnar í Gunnarsholti geta því markað
mjög athyglisvert spor í fóðuröflunarhæfni islenzks land-
búnaðar, en framþróun í þeim efnum er beinlínis skil-
yrði fyrir því, að landbúnaðurinn nái öruggri fótfestu á
erlendum markaði með afurðir sínar.