Akranes - 01.05.1950, Page 17

Olafur B. Bjömsson
Þættir úr sögu Akraness, V. 28
HVERSU AKRANES BYGGÐIST
4. kafli. — 1870—1900. — Byggingar batna.
A þrettánda dagsmorgmi sagði Pétur
Grími, að hann skyldi vera til að morgni
næsta dags — og láta í kassa sinn — því
hann yrði kallaður ef tiltekinn háseti hans,
— sem var uppi í sveit — yrði ekki kom-
inn til skips. Grimur var þvi til, og gekk
til skips næsta niorgun, og mætir þá Loí'ti
Jónssyni — einum háseta Péturs — er
segir honum að hann þurfi ekki að ómaka
sig lengra, því hásetinn sé kominn úr
sveitinni. Grímur „fékk“ því ekki að fara,
en hjálpaði þeim til að komast á flot í
þessa feigðarför.
Síðan sagði Metta Hansdóttir Hallgrími,
að eitt sinn þetta haust hafi Halldór Ein-
arsson á Grund komið til sín — kenndur
— og talið með nafni alla mennina á
skipi Péturs, nema einn, og sagt að þeir
myndu allir drukkna í sjó.
LítiS eitt um œttfólk Súsönnu.
Eins og þér sjáið, fylgir grein þessaii
mynd af Súsönnu og systur hennar frú
Wilhelmínu Bartels. Þykir mér því rétt
að gera 'frékari grein fyrir foreldrum
þeirra og Bartels-fólkinu.
Foreldrar þeirra systra voru: Martin
Clausen, frá Bornholm í Danmörku. Hann
var kaupmaður og hótelrekandi í Kefla-
vík og Hafnarfirði. Kona hans og móðir
þeirra Súsönnu og frú Bartels, var Þor-
gerður Gunnlaugsdóttir fædd á Stekkjar-
koti í Vogum.
Frú Bartels hét fullu nafni: Sara Dort-
hea Wilhelmína. Hún giftist manni þeim
dönskum, er hét Heinrich J. W. Bartels,
fæddur í Hilleröd í Danmörku 1847. —
Aðeins 14 ára gamall var hann sendur
hingað til verzlunarnáms, eins og fleiri
óperunni í Stokkhólmi, með sýningu á söngleikn-
um „Brúðkaup Figarós.“ eftir Mózart, var stór
viðburður. Það var yndislegt að vera í Þjóðleik-
húsinu og sjá afburðavel leikinn og sunginn,
þennan söngleik hins mikla meistara. Þar brást
ekkert, allt var hnitmiðað og þó svo látlaust og
eðlilegt. Söngur hvers eins var ágætur — og
sumra með yfirburðum — en í heild sinni hrif-
andi fagur og samstilltur. Symfóniuhljómsveitin
gerði hlut sinn áreiðanlega furðulega vel.
Það er mikill fengur að eignast þetta ágæta
hús, þvi nú fyrst er liægt að kynna þjóðinni
heimsfræg listaverk, hvað húsakynni snertir. —
Vonandi eigum við eftir að verða aðnjótandi fleiri
slíkra heimsókna valinna leikara og listamanna.
Þjóðleikhúsið á, og má til að verða mikill þáttur
í því að manna og mennta þjóðina og þurrka
af henni mesta heimalningsháttinn, hvað and-
legt atgerfi og ytri háttu snertir.
Ó. B. B.
Wilhelmína Bartels (sitjandi) og Súsanna systir
hennar.
danskir piltar á þeim tímum. Hann var
fyrst við Duus-verzlun í Keflavík 12 ár.
Þaðan fór hann til náms á Kaupmanna-
skólann i Kaupmannahöfn og var þar i
1Y2 ár. Þegar heim kom réðist hann til
Satisverzlunar á Isafirði og var þar í 12
ár. Því næst réðist Bartels sem verzlunar-
stjóri að Fichers-verzlun í Keflavík og var
þar í 12 ár. Þá 'fluttist hann til Reykja-
víkur og keypti húsið í Þingholtsstræti 17.
Byrjaði þá á verzlunarrekstri fyrir eigin
reikning í Kirkjustræti 10, húsi Kristjáns
Þorgrímssonar.
Skömmu síðar gekk hann í þjónustu
verzlunarinnar Eclinborgar, og sá sérstak-
lega um útgerðarstöðina Sjávarborg, en
á þeim árum hafði Edinborg mikla þil-
skipaútgerð. Bartels stofnsetti verzlun á
Eskifirði fyrir Edinborg, og sá þar um
innkaup á fiski og á öðrum fjörðum aust-
anlands.
Þegar Sláturfélag Suðurlands var stofn-
að 1907, var hann ráðinn þangað sem
gjaldkeri og var það óslitið til 1921, þá
orðinn háaldraður maður. Hann andað-
ist 1923. Bartels var talinn mjög vel
menntaður maður og sérstaklega mikill
málamaður og las mikið. Bartels yar tal-
inn vandaður maður til orðs og æðis. Orð
var haft á þvi, hve vel hann ritaði ís-
lenzkt mál.
Þessi voru börn þeirra Bartels-hjóna.
1. Þorgerður Ágústa, ógift, í Reykjavík.
2. Louise Marie, sem giftist Hannesi
Thorarensen.
3. Ingileif Anna, ekkja Ágústar Sigurðs-
sonar, prentara.
4. Carl Ferdinand, úrsmiður, kvæntur
a. Ester Nielsen, frá Isafirði.
b. Ólöfu G. Elíasdóttur, frá Lauga-
landi við Isafjarðardjúp. Þær eru
báðar dánar.
5. Hedvig Dorthea, gi'ft Ola P. Blöndal
póstmanni.
6. Amdís, giftist Haraldi Árnasyni stór-
kaupmanni.
7. Martin, bankafulltrúi við Prívatbank-
ann í Kaupmannahöfn.
Árið 1933 eða '4 seldi Hallgrímur
Grímsstaði, Magnúsi Sigurðssyni Hall-
bjarnarsonar, en hans kona var Fanney,
sonar-dóttir og uppeldisdóttir Hallgríms.
Þau keyptu síðan Hólavelli og fluttu þang-
an 1944, en seldu Grímsstaði það sama ár,
Valgarði Jónssyni frá Katanesi. Hann
seldi svo Jóni Einarssyni 1945. Jón flytur
svo húsið 1947, þangað sem það er nú, við
Vesturgötu 71. Jón Einarsson fluttist hing-
að frá ísafirði. Kona hans er Sigríðui’
Guðmundsdóttir, og mun vera frá Efstadal
í ögurhreppi. Þeirra börn: Jónína G. Jóns-
dóttir og Sigríður G. Jónsdóttir. Hjá þeim
er og sonur konunnar, Jón Helgason.
Ýmsir leigðu uppi á loftinu á Gríms-
stöðum, svo sem Benóný Jósefsson og Guð-
björg Jónssdóttir kona hans. Þau voru ætt-
uð ofan úr Borgarfjarðardölum, en bjuggu
mjög lengi á Akranesi og í nágrenninu.
Þau voru bæði hinar vænstu manneskjur.
Þeirra börn eru:
1. Tryggvi Benónýsson, sem byggði
Tryggvaskála, og verður þar getið.
2. Hjalti, nú búandi á Haukabergi.
3. Jón, skipstjóri, búsettur í Vestmanna-
eyjimi. Kona hans Kristín Karitas
Valdadóttir, ættuð úr Vestmannaeyj-
um. Hún er dáin fyrir mörgum árum.
Þeirra böm: Halldór Jón, Guðbjörg
Benónýja og Þórey Inga.
4. Rósa, kona Daníels Friðrikssonar.
Um 13 ára skeið bjuggu líka á Gríms-
stöðum önnur ágætis hjón. Halldór Gísla-
son og kona hans Halldóra Clafsdóttir.
Halldóra er Akumesingur í húð og hár,
dóttir Ólafs Jónssonar í Garðaseli. Hann
mun hafa verið fæddur þar, en dvaldi eitt-
hvað á Bekanstöðum, einnig i Nýjabæ
í Innra-Hólmshverfinu. Systkini Ólafs í
Garðaseli voru:
a. Guðrún Jónsdóttir, móðir Guðmundar
Magnússonar, föður Salvarar í Efsta-
bæ.
b. Sigurður Jónsson á Jaðri, faðir Guð-
laugar í Akurprýði, Sigurðar í Akra-
koti og Jóns á Jaðri, föður Steinunnar
á Hliði.
c. Helga, kona Guðmundar Jönmdssonar
í Dægru, en þau voru foreldrar Helgu,
konu Þórðar á Vegamótum.
AKRANES
65