Dagblaðið Vísir - DV - 01.05.2004, Blaðsíða 16

76 LAUGARDAGUR 1.MAÍ2004
Fókus JJV
Davíð og Jón Baldvin mynda Viðeyjarstjórnina "Davíð Oddsson var isímanum og hann
spurði hvort ég vildi verða aðstoðarmaður hans. Ég sagði nei enda taldi ég að áraiöngum ferli
minum sem aðstoðarmaður ráðherra vseri lokið. Síðan fékk ég bakþanka."
taugar til Davíðs en sagði honum að
mér sámaði að hann vantreysti félag-
inu sem ég var stjómarformaður í.
Niðurstaðan mín var sú að líklega
væri heppilegast að ég hætti bæði hjá
Baugi og í einkavæðingarnefnd.
Hann vildi að ég hætti hjá Baugi. Ég
sagði honum sem var að hagsmunir
mính væm á hvorugum staðnum svo
miklir að ég gæti ekki hætt. Ég viMi
ekki gera upp á milli Baugs og einka-
væðingarneftidar. Þá vildi Davíð ekki
taka ábyrgð á því að ég hætti á báðum
stöðum og vildi að ég héldi áfram
með einkavæðingarnefnd. Niður-
staðan varð sú að ég myndi ljúka
einkavæðingu Landssímans og héldi
áfram á báðum stöðum. Við hétum
hvor öðmm áframhaldandi stuðningi
og vináttu."
Uppgjör heima hjá Davíð
Aðalfundur Baugs var nýafstaðinn
þegar uppgjörið fór fram á heimili
Davíðs. Þar hafði Hreinn verið endur-
kjörinn formaður stjómar Baugs til
árs.
„Mér fannst vera útilokað að ég
segði af mér undir þeim kringum-
stæðum. Mér rann blóðið til skyld-
unnar enda hafði samstarf mitt við
stjórn og eigendur fyrirtækisins verið
með miklum ágætum. Ég afturkallaði
afsögn mína hjá einkavæðingamefnd
og hélt áfram á báðum stöðum."
Allt virtist vera komið í lag eftir
fundinn með Davíð. Framundan
vom erfiðir tímar þar sem reynt var
að selja Landssímann en tókst ekki.
Hreinn stóð fastur fyrir og neitaði að
lækka verðið á fyrirtækinu þrátt fyrir
mikinn þrýsting.
„Davíð reyndist mér mikill haukur
í horni og við vomm samstiga í því að
lækka ekki verðið og fresta síðan söl-
unni eftir þær breytingar sem urðu
við árásirnar á Tvíburatumana 11.
september 2001."
Það sem eftir lifði ársins 2001 ríkti
friður á milli Davíðs og Hreins. En
árið 2002 fór allt á annan endann.
„Strax eftir áramótin komu nýjar
tölur um verðþróun á matvörumark-
aði. Ég var staddur í forsætisráðu-
neytinu þegar Ólafur Davíðsson kom
með nýjar tölur sem vöktu áhyggjur
um að rauðu strikin varðandi kjara-
samninga vorið 2002 myndu ekki
nást. Á fyrsta degi eftir jólaleyfi al-
þingismanna, 23. janúar, tók Össur
Skarphéðinsson, formaður Samfylk-
ingar, til máls og manaði Davíð upp í
umræðu um Baug sem ég fann mig
knúinn til að svara sem stjórnarfor-
maður. Ég svaraði í Morgunblaðsvið-
tali daginn eftir, átti ekki annan kost,
en var þar með kominn í mjög erflða
stöðu og farinn að munnhöggvast við
forsætisráðherra sem ég var í nánu
samstarfi við í öðru máli. Ég var milli
steins og sleggju og óskaði eftir því að
hitta Davíð strax en þá var hann far-
innaflandibrott."
Ólafur ráðuneytisstjóri hafði um
það milligöngu að þeir Davíð og
Hreinn myndu hittast í London þar
sem forsætisráðherra var þá staddur.
Hreinn flaug til Englands, þremur
dögum eftir umræðurnar á þingi, og
einn afdrifaríkasti fundur seinni tíma
var í uppsiglingu. Hótelíbúð forsætis-
ráðherra í London var vettvangurinn
en fundurinn komst þó ekki í hámæli
fyrr en ári síðar. Davíð og Hreinn hitt-
ust á Mayfairee House-hótelinu í
Mayfairhverfinu í London laugardag-
inn 26. janúar 2002.
„Ég sagði við Davíð að því miður
væri staðan orðin þannig að ég yrði
að taka staf minn og hatt. Þarna kom
enn upp hugur Davíðs til Baugs. Við
sátum einir í íbúð Davíðs og hann
lýsti áhyggjum sínum af samvinnu
Baugs og Nordica sem hann þrætti
síðar fýrir að hafa nefht. Davíð nefndi
þar Jón „Gerhard" sem átt hefði í
vafasömum viðskiptum við stjórn-
endur Baugs. Þetta var afar kurt-
eislegt samtal og við kvöddumst með
virktum. Undirliggjandi var viss sökn-
uður vegna þess í hvaða stöðu við
vomm komnir. Mér fannst ég ekki
eiga neina aðra kosti en hætta í einka-
væðingarnefnd."
Þegar Hreinn var á fömm bauð
Davíð honum til kvöldverðar. „Ég
varð dálítið undrandi yflr boðinu þar
sem ég hélt að þetta væri okkar síðasti
fundur. Við mæltum okkur á mót á
hótelinu seinna um dagirm og síðan
fómm við á kínverska matstaðinn Kai
og áttum þar saman góða kvöld-
stund."
Eftir kvöldverðinn stakk Davíð
upp á því að þeir fengju sér drykk að
skilnaði á hótelherbergi Davíðs. Illugi
Gunnarsson, aðstoðarmaður Davíðs,
var með honum.
„Þar fór ffam þessi umræða um
mútur og Davíð kom aftur að máii
Nordica og þeim sögum sem í gangi
væm og ég fann að það var þung und-
iralda í málinu. Þá sagði ég honum að
sagðar væm ljótar sögur um hann lflca
og óvarlegt að treysta öllu sem sagt
væri um menn. Eg benti á að það
þyrfti að rannsaka hvað væri að baki
sögunum. Þetta var ekki riftildi heldur
vom þarna vinir að kveðjast. En ég var
áhyggjufullur vegna ummæla Davíðs."
A mánudeginum eftir heimkom-
una átti Hreinn fund með einkavæð-
ingamefnd og sagði þeim frá afsögn
sinni og sendi út fféttatilkynningu
sem birtist í Morgunblaðinu. Hreinn
segir að ávirðingar Davíðs á hendur
Baugi hafl verið sér umhugsunarefni.
Hann átti á þriðjudeginum fund með
Jóni Ásgeiri Jóhannessyni forstjóra,
Jóhannesi Jónssyni stjómarmanni og
Tryggva Jónssyni, aðstoðarforstjóra
Baugs, þar sem álcveðið var að fela
endurskoðanda fýrirtækisins að fara
ofan f tengsl Nordica og Baugs. Áður
hafði Hreinn hitt endurskoðandann
óformlega og greint honum ffá mála-
vöxtum.
„Ég var kallaður í forsætisráðu-
neytið þegar Davíð kom heim
nokkmm dögum síðar. Við ræddum
þessi mál og stöðu einkavæðingar
Landssímans. Þetta var vinsamlegur
fundur og hann samþykkti afsögn
mína frá og með tilteknum degi, hálf-
um mánuði síðar. Seinna fékk ég bréf
ffá honum þar sem mér vom þökkuð
störf í þágu einkavæðingarnefhdar og
rfldsstjómarinnar. Þessi samskipti
báru engan keim af því að alvarlegir
hlutir hefðu átt sér stað í London á
milli okkar."
Davíð styggist
Um þetta leyti dundu hneykslis-
málin á Landssímanum. í ljós kom að
Friðrik Pálsson stjórnarformaður
hafði verið í viðskiptum með fyrirtæki
sitt Góðráð og þegið laun þar auk
hefðbundinna launa. Þá var upplýst
um @IP-Bell fjárfestinguna sem
Síminn hafði tapað hundmðum
milljóna á. Hreinn segist hafa fallist á
að fara í viðtal við fjölmiðla um
einkavæðingarmál Landssfmans og
þar lét hann ýmislegt flakka. „Þessi
viðtöl fóm fyrir brjóstið á Davíð."
Eftir heimkomuna frá London
gerði Hreinn stjórn Baugs grein fyrir
því að ástæða væri til að vera á
varðbergi gagnvart forsætisráðherra
og að ekki kæmi á óvart þótt yfirvöld
hefðu afskipti af fyrirtækinu.
„Um þetta urðu miklar umræður
og allir stjórnarmenn deildu með
mér áhyggjum. Úttektin á Baugi
leiddi í ljós ýmislegt sem var leiðrétt
og lagfært. Ég ákvað innra með mér
að þetta starf mitt væri orðið mér svo
dýrkeypt að best væri að ég hætti líka
hjá Baugi. Ég samdi við félaga mína
um að halda áffam lögfræðistörfum
fyrir þá og eiga í samstarfi við þá á
þann hátt. Á aðalfundi Baugs í maí
2002 hætt'i ég sem stjórnarformaður
og fór úr stjórninni."
Tíðindalítið var næstu mánuðina.
En í lok ágúst 2002 réðst lögreglan til
inngöngu í höfuðstöðvar Baugs og
gerði upptæk gögn í leit að
sönnunum fyrir því að forráðamenn
fyrirtækisins hefðu dregið sér fé.
Þetta var gert á grunni upplýsinga frá
Jóni Gerald Sullenberger, eiganda
Nordica, sem lýsti sínum þætti í að
koma undan peningum í þágu
Tryggva Jónssonar, forstjóra Baugs,
og Jóns Ásgeirs Jóhannessonar.
„Þegar innrásin var gerð á
grundvelli ásakana Jóns Geralds
Sullenbergers, þess sama og Davíð
kallaði Jón Gerhard í London, rann
mér blóðið til skyldunnar og ég hellti
mér í alefli í vörnina fyrir félagið.
Baugur er almenningshlutafélag og
þessi atburður varð félaginu
dýrkeyptur þar sem stjómendur
stóðu í miðjum samningaviðræðum
um kaup á Arcadia,
verslunarfyrirtækinu í Bretlandi.
Þessi aðgerð yfirvalda var með afar
einkennilegum blæ."
Bolludagsmálið
Hreinn heyrði ekkert ffá forsætis-
ráðherra fyrr en í febrúar árið 2003.
Þá hafði Fréttablaðið birt hluta úr
fundargerðum stjórnar Baugs sem
lýstu ótta stjórnarmanna við að for-
sætisráðherra myndi beita félagið of-
beldi. Fréttin birtist á laugardegi en á
mánudeginum steig Davíð Oddsson
ffam á sjónarsviðið og lýsti því að á
fundinum í London hefði Hreinn sagt
sér að Jón Ásgeir hefði gælt við þá
hugmynd að múta sér með 300 millj-
ónum króna til að hann hyrfi úr for-
sætisráðuneytinu. Davíð sagði ekki
frá þeim hluta samtalsins sem snéri
að orðróminum um að deCode hefði
þegar borið á hann fé. Hreinn var
staddur í London þegar forsætisráð-
herra opnaði sig um þessi mál.
„Á mánudagsmorgninum töluð-
umst við Davíð í síma. Hann var þá
leið í morgunþátt rfldsútvarpsins og
var mikið niðri fyrir. Hann sagðist
ætla að segja frá mútumálinu. Ég
sagði honum að hann gæti ekki stillt
málinu þannig upp heldur yrði að
segja frá því sem á undan fór varð-
andi deCode. Öðruvísi væri þetta ekki
rétt framsetning þar sem Jón Ásgeir
hefði sett þetta fram í hálfkæringi.
„Þú segir þetta núna," svaraði Davíð
en ég ítrekaði að ég hefði alltaf sagt
þetta með þessum hætti. Hann gaf sig
ekki og ég sagði honum þá að færi
hann fram með þetta svona þá yrði ég
að eiga næsta leik og segja söguna
„Á mánudagsmorgnin-
um töluðum við Davíð
í síma. Hann varþá
leið í morgunþátt ríkis-
útvarpsins og var mik-
ið niðri fyrir. Hann
sagðist ætla að segja
frá mútumálinu. Ég
sagði honum að hann
gæti ekki stillt málinu
þannig upp helduryrði
að segja frá því sem á
undan fór varðandi
deCode. Öðruvísi væri
þetta ekki rétt fram-
setning þar sem Jón
Ásgeir hefði sett þetta
fram í hálfkæringi. „Þú
segir þetta núna"
svaraði Davíð en ég ít-
rekaði að ég hefði
alltafsagt þetta með
þessum hætti."
eins og hún horfði við mér.“
Davíð sagði söguna í sinni útgáfu í
morgunþættinum og næstu dagana
geisaði sannkallað fjölmiðlafár þar
sem mútumálið yfirgnæfði allt.
Hreinn fylgdist með framvindunni ff á
London. Hann svaraði Davíð í þætt-
inum ísland í bítið og lýstiþví að í ff á-
sögn Davíðs væri málum gjörsamlega
snúið á haus. Hreinn mótmælti þeim
atriðum sem Davíð hafði sagt ósatt
um eins og varðandi það að hann
hefði ekki sagt af sér í einkavæðingar-
nefnd á fundinum í London. Seinna
kom á daginn að Morgunblaðið hafði
birt yfirlýsingu um þetta atriði þar
sem dagsetningin passaði við ffam-
burð Hreins. Þá lýsti Hreinn því að
hann hefði ýmislegt í pokahominu
sem hann myndi segja ffá þegar hann
kæmi heim frá London.
„Þetta var mjög ójafn leikur. Ég var
óbreyttur þjóðfélagsþegn sem stóð
mjög höllum fæti þar sem formaður
stærsta stjórnmálaflokks þjóðarinnar
með allar sínar herdeildir að baki tal-
aði til mín úr háu embætti forsætis-
ráðherra. Ég upplifði það þannig að
hann hefði gert atlögu að æm minni
til að skapa stöðu í þeirri pólitísku
valdabaráttu sem þá var í algleymingi
í aðdraganda kosninga."
Hreinn hafði ætlað sér að svara
Davíð fullum hálsi þegar hann kom
heim frá London. Þegar fjölmiðlafárið
geisaði eftir að Davíð lýsti mútu-
áformunum vom vaxandi áhyggjur á
meðal sjálfstæðismanna af stöðu mála.
Þar gekk maður undir manns hönd til
þess að bera klæði á vopnin og semja
um vopnahlé á milli Davíðs og Hreins.
Eftir nokkra umhugsun segist Hreinn
hafa ákveðið að fallast á það.
„Ég las það í dagblaði á leiðinni
heim með flugi að Hreinn Loftsson,
óbreyttur borgari, væri á leiðinni
heim. Þá ákvað ég að segja ekki meha
að sinni. Ég afféð að halda mig til
hlés af þeim sökum að kosningar
nálguðust. Ég vildi ekki verða
leiksoppur í því örlagaspili og hjálpa
Samfylkingunni að ná völdum. Um-
hverfið var orðið gjörsamlega galið
og umræðan var orðin óskiljanleg og
gat ekki leitt til vitrænnar niðurstöðu.
Saumaklúbbar tókust á um það hvor
okkar segði satt og allir höfðu skoð-
anir. Skoðanakönnun hafði verið
gerð um það hvor hefði rétt fyrir sér,
ég eða Davíð, en sannleikurinn
mælist ekki í slflcum könnunum. f
svona stöðu hlýtur óbreyttur borgari
að standa mjög höllum fæti gegn for-
sætisráðherra. Ég gat ekki haldið
áfram að tönnlast á málinu og ákvað
því að nóg væri komið og slökkti á
sviðsljósunum í þessu leikriti. En það
er skoðun mín að forsætisráðherra
hafi gert mikil mistök með því að fara
fram með þetta mútumál. Flokkur-
inn tapaði 7,5 prósentum í kosning-
unum."
Hreinn gaf þá yfirlýsingu við
heimkomuna til fslands að hann
styddi Sjálfstæðisflokkinn áfram.
„Ég vildi rétta fram sáttarhönd og
ekki verða til þess að koma að stjórn-
málaflokkum sem ég hafði ekki trú á.
Því fór fjarri að ég vildi vera einhver
örlagavaldur. Þegar upp er staðið ffá
þessu máli hefur hvorugur aðilanna
grætt og Sjálfstæðisflokkurinn fékk
skell í kosningunum. í frásögn Dav-
íðs eru veigamiklir brestir en í svona
deilu er enginn einn sigurvegari. Þótt
ég hafi haldið til haga því sem satt var
og rétt þá leiðir það ekki til sigurs."
Agi í herbúðum
Hreinn segir Sjálfstæðisflokkinn
vera á villigötum þar sem lýðræðisleg
umræða þrífist ekki þar eins og áður
fyrr.
„Valdinu er beitt með þeim hætti
að mér hefur blöskrað. Það hefur
ágerst sem ég hafði séð áður og
stjórnarhættirnir einkennast í sí-
auknum mæli af því að enginn þor-
ir lengur að tala hreint út um hlut-
ina við Davíð Oddsson. Hann er
augsýnilega farinn að krefjast skil-
yrðislausrar hlýðni. Fyrir seinustu
kosningar kom upp orðatiltækið að
„það yrði að vera agi í herbúðun-
um.“ Ég get hvorki litið á þjóðfélag-
ið né Sjálfstæðisflokkinn sem ein-
hverjar herbúðir. Mér finnst að
þetta agasjónarmið sé orðið mjög
ríkjandi í Sjálfstæðisflokknum og að
ekki séu lengur leyfð nein skoðana-
skipti sem eru hreyfiafl framfara.
Það næst enginn árangur í þjóðfé-
lagi þar sem gagnrýni er bönnuð.
Þjóðfélagsgerð á Vesturlöndum er
sprottin upp af gagnrýni."
Hann segir að þrátt fyrir viðskiln-
aðinn við Sjálfstæðisflokkinn þá sé
hann ekki hættur í stjómmálum.
„Ég er mikill áhugamaður um
stjórnmál og mun með einum eða
öðrum hætti beita mér áfram fyrir
breytingum en það er ljóst að það
verður ekki á vettvangi Sjálfstæðis-
flokksins."
Hreinn hefur áður vísað til þess að
ógnarstjórn sé við lýði undir forsæti
Sjálfstæðisflokksins. Hann segir að
sér lfld illa stjórnunarstfll forsætisráð-
herra og þeirra sem honum standi
næst eins og hann hafi þróast. Þar til-
greinir hann sérstaklega Björn
Bjarnason dómsmálaráðherra og
Kjartan Gunnarsson, framkvæmda-
stjóra flokksins. „Davíð er í slæmum
félagsskap þessara manna."
Þá segist Hreinn ekki hafa trú á
þeirri nýju kynslóð sem komið hefur
inn á þing undir merki flokksins.
Hann vill ekki tjá sig um það hvar
hann hyggist hasla sér völl í stjóm-
málum.
„Það er full þörf á því að skapa
gmndvöll til að hleypa nýju blóði inn
ístjómmálin. EfgamliAlþýðuflokkur-
inn væri enn við lýði þá myndi ég
halla mér að honum."
rt@dv.is
Tekið skal fram að Hreinn Loftsson er
stjórnarformaður Baugs sem á hlut í
Norðurljósum. Norðurljós eiga Frétt ehf. sem á DV.
Hreinn aðstoðarmaður „Davið hafði mig með íráðum iþeim málum sem voru ídeiglunni
hverju sinni.Á landsfundum kom ég gjarnan að textastörfum í kringum ályktanirog annað. Þá
kom ég að myndun rlkisstjórna og tók þátt I að semja stefnuyfirlýsingu þeirra. Þó kom, ég ekkert
nálægt þeirri seinustu. “