Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1936, Page 83

almenningi að venjast nýrri tegund matar, eða jafn-
vel lengra tima. Ný og ung kynslóð þarf að venjast
breyttu mataræði. íslendingar ræktuðu öldurn saman
ekki annað en gras, til þess að framleiða kjöt og mjólk.
Eitt hið gagnlegasta verk, sem nokkur prestur hefir
unnið hér 'á landi, var það, þegar síra Björn Hall-
dórsson í Sauðlauksdal setti niður kartöflur og hóf
fyrstur manna jarðeplarækt, sem hefir meiri þýðingu
fyrir heilsu þjóðarinnar en flesta grunar. En íslend-
ingar hafa þó verið seinir á sér að rækta kartöflur,
svo að nokkru næmi. F*að hefir tekið langan tíma að
kenna þeim átið, ef svo mætti að orði komast.
Það hefir ekki komizt verulegur skriður á græn-
metisrækt fyrr en á síðari árum, einkanlega eftir að
farið var að nota jarðhitann. Því miður er grænmeti
alltof dýrt fyrir almenning í kaupstöðum, ef menn
þurfa að kaupa það í búðum. En sveitamenn gætu,
ef þeir vildu, haft nýtt grænmeti frá því fyrra part
sumars og fram undir liátíðir. En það er, eins og
minnzt var á, að í mataræði eru menn tregir á að
breyta til. F*að eru húsmæðurnar, sem í þessu atriði
eru valdamestar í [þjóðfélaginu. Um hendur þeirra
fara miljónir króna á ári hverju, og þær bera ábyrgð
á, að því fé sé vel varið.
Rannsóknir Svía um ber og jarðepli. íslendingar
geta lært mikið af þýðingarmiklum rannsóknum, sem
frændþjóð vor, Svíar, hafa látið fram fara, í því skyni
að efla ræktun jarðarávaxta og hagnýting berja, norð-
antil í Svíþjóð. í Norrlandi er þjóðarheilsan miklu
lakari en í Mið-Svíþjóð, eða sunnar í landinu. Læknar
kenna því um, að almenningur hafi of lítið af ný-
mjólk, jarðeplum, grænmeti og berjum. Rannsóknir
læknanna leiða í ljós, að fjöldinn allur af almúganum
er alveg á mörkum með að hafa skyrbjúg á lágu
stigi. En læknavísindin hafa sýnt fram á, að skyr-
bjúgur stafar af of einhliða fæði, og vöntun á
C-fjörefni, sem einkum er að finna í nýjum mat,
(79)