Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1947, Blaðsíða 80

tiðarmanna vorra hér á landi legðist til hvildar eitt
kvöld og vaknaSi upp af svefni sínum lengst aftur í
fornöld, segjum einhvers staSar á árabilinu 930—
1000, og þá mundi honum, sem von væri, bregSa
nokkuS í brún. ÞaS mundi aS visu koma þægilega
viS hann, aS hann væri ekki krafinn um skatta og aS
tollarnir væru engir, og hann mundi því klappa
glaSklakkalega á lendavasann og peningaveskiS, en
á hinu mundi hann jafnframt reka í rogastanz, aS
öll málin, sem viS erum vön úr nútíSinni, væri ekki
til. Engin lögreglumál, fjármál, skólamál, heilbrigSis-
mál, menntamál, launamáí, dýrtíSarmál, samgöngu-
mál eSa önnur mál, sem nöfnum tjáir aS nefna í nú-
tiSinni, væri þar aS finna. Mörgum kynni aS þykja
hvíld í því, en hitt mundi koma ver viS menn, aS
hvergi væri læknir, hvergi spítali, hvergi skóli, eng-
inn sími, enginn póstur, enginn greftrunarstaSur,
cngar samgöngur. Sárast mundu þeir vafalaust sakna
samgangnanna í öllum myndum, bæSi á sjó og landi,
og þegar þeir riSu um eilífa troSninga, færu þeir
vafalaust aS skilja, aS hér væri lítiS sem ekkert þjóS-
félag, og aS þau þægindi nútímans, sem þeir hefSu
sofnaS burt frá, væru engin náttúrufyrirbrigSi, held-
ur ráSstafanir þjóSfélagsins þeim til gagns og góSa.
Þeim mundi loks allt í einu skiljast, aS sýtingssemi
þeirra yfir því, sem þeir greiddu til ríkis og sveitar,
væri ekki á góSum rökum reist, því aS þeir fengi
í raun réttri fullt endurgjald fyrir greiSslur sínar.
í hinu forna íslenzka lýSveldi var naumast hægt
aS tala um þjóSfélag eSa ríkisvald í skilningi vorra
daga. ÞaS var aS vísu til sameiginlegt löggjafarvald
og sameiginlegt dómsvald, en þar meS er allt taliS.
Framkvæmdarvald var ekkert, og menn urSu því
sjálfir aS leita tildæmds réttar síns. UmboSsvald var
j)ví síSur til, og allar framkvæmdir til almennings-
j>arfa lutu einstaklingsframtakinu, en þaS var miklu
(78)