Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.2004, Side 58

58 LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 2004
Helgarblað DV
,tNýtt leikhús? Eða sama gamla?“ var yfirskrift málfundar um leikhús sem haldinn var í Borgarleikhús-
inu laugardaginn 27. janúar. Fjórir frummælendur viðruðu skoðanir sínar á leikhúsinu í dag, veltu fyrir
sér hverjir væru næstu áfangastaðir og spurðu þarfra spurninga, eins og til dæmis:
Mepa Ijósamenn hala skoöun
a buninnum?
Þau Kristín Eysteinsdóttir dramatúrg, Jón Atli Jónasson leik-
skáld, María EUingssen leikkona og leikstjóri Úlfhamssögu og
iÓlafur EgiU EgUsson ieikari héldu stuttar framsögur þar sem þau
•nefndu öU nýja sýn á vinnuaðferðir í leikhúsinu og ábyrgð hvers
og eins innan leikhóps við að búa tU leiksýningu. Á eftir voru Jíf-
l^gar umræður.
Kristín Eysteinsdóttir dramatúrg
reið á vaðið. Hún talaði um viðtekið
svar leikhúsfólks við forsendum verk-
efnavals að leikhúsið „eigi að þjóna
;breiðum hópi, að leikhúsið eigi að
höfða til sem flestra, að þar eigi allir að
:geta fúndið eitthvað við sitt hæfi. [...]
Smá drama... smá dans... smá söng-
ur... smá grín og svo skemmir ekki fyr-
ir að hafa ögn af framsækni. En meira
að segja leikskólaböm vita hvaða litur
myndast þegar öllum litunum er
blandað saman. Brúnn!" Og hún
spurði hvort hið svokailaða „eitthvað
fyrir alla" leikhús hafi snúist upp í and-
hverfú sína og sé í raun „eitthvað fyrir
engan?" „Leikhúsið minnir hér einna
hélst á meðvirka manneskju í vina-
hópi sem reynir að gera öllum til geðs
en gerir þarafleiðandi engum til geðs."
Áhorfandinn heldur áfram, leik-
húsið situr kjurrt
Þá spurði Kristín hvort „eitthvað
fyrir alla leikhúsið" þjóni í raun áhorf-
'endum? „Gæti það frekar verið að
„eitthvað fyrir alla“ leikhúsið vanmeti
áhorfandann? Að það setji sig á stall og
h'ti niður á hann með því að hugsa
„best að búa eitthvað til sem hann
skilur ömgglega", „best að fara ekki of
djarfaleið" og að fyrir vikið safnist upp
haugur af mjög bókstaflegum, inni-
haldslausum sýningum?" Hvaða
áhorfendum er verið að þjóna, spurði
IKristín.
|
Hvar er allt unga fólkið?
,Af hverju finnst meirihluta ungs
jfólks leikhús leiðinlegt? Af hverjuhefur
leikhús á íslandi þróast svona lítið á
meðan önnur hstform hafa tekið risa-
•stór stökk? Hvar fór leikhúsið okkar út
|af sporinu og tapaði endumýjun í
áhorfendum sínum? [...] Þegar verk-
efnaval leikhúsanna er skoðað þá er
vissulega ákveðin nýsköpun í gangi.
Við setjum upp fúllt af nýjum íslensk-
um verkum sem er aðdáunarvert en
það er samt eins og við séum fangar
hins gamla leikhúss og fangar forms-
ins. Og formið er fangi markaðarins. Af
hverju em allar sýningar tveir til þrír
tímar. Af hveiju er alltaf hlé?“
Af hverju skrifar engin um
vændi?
Hún spurði hvemig hægt væri að
steypa allt í sama mót, þegar við hlyt-
um að vera sammála um að megin-
hlutverk leikhússins sé að vera fram-
sækið, að vera skrefi á undan, að
spyrja þeirra spuminga sem virkilega
brenna á samfélaginu. En af hverju
skrifar þá enginn leikrit um vændi á
íslandi spurði Kristín. ,Af hveiju fjall-
ar enginn um útlendingahatrið sem
viðgengst hér á landi? Af hverju spyr
enginn af hverju við höfúm selt landið
okkar hæstbjóðanda? Af hverju er ekki
tekið á því að við erum þátttakendur í
stríði?" Hún sagði það hlutverk leik-
hússins að taka á málefnum sem
raunverulega skipta máli og að velta
upp nýjum hliðum á lífinu. „Þegar
það tekst þá leiðist áhorfandanum
aldrei."
Ótti við að taka afstöðu
Kristín telur að áhorfandinn sé
kominn fram úr leikhúsinu, að leik-
húsið vanmeti getu fólks, sem er orðið
vant hröðum samskiptum, því að raða
saman frásagnarsviðum og lesa
myndmál, „en samt ríghöldum við
leikhúsfólk í hið bókstaflega form leik-
hússins, textaleikhúsið, undir því yfir-
skyni að við séum að því fyrir áhorf-
andann. Er kannski raunverulega
ástæðan okkar eigin ótti? Ótti við
breytingar, ótti við að mistakast, ótti
við að þurfa að taka raunverulega af-
stöðu." En hvemig búum við til hið
nýja leikhús? „Fyrsta skrefið er að
BORGARLEIKHUSIÐ
Leikfélag Reykjavíkur • Listabraut 3, 103 Reykjavík
LAUGARDAGUR 4/12
15:15 TÓNLEIKAR DEAH FERRET
'■Captaine Humes Musicall Humors
Tal og tónar - kl 15:15
SÖNGUST - NEMENDASÝNING
kl 15:30 og kl 20
HÉRI HÉRASON
ettir Coline Serraeu - kl 20
SVIK
eftir Harold Pinter - kl 20
Miðasala á netinu:
www.borgarleikhus.is
Miðasala, sími 568 8000
SUNNUDAGUR 5/12
LfNA LANGSOKKUR
eftirAstrid Lindgren - kl 14
JÚLA-PERLUR- LEIKHÓPURINN PERLAN
klU
SÖNGLIST - NEMENDASÝNING
kl 15:30 og kl 20
GJAFAKORT I BORGARLEIKHÚSIÐ
- GILDIR ENDALAUST
Gjafakort fyrir einn kr. 2.700 - gjafakort
fyrir tvo kr. 5.400 Gjafakort á Lfnu
Langsokk fyrir einn kr. 2.000, fyrir tvo kr.
4.000 VIÐ SENDUM GJAFAKORTIN HEIM
ÞÉR AÐ KOSTNAÐAR-
LAUSU - pantið í sfma 568 8000 eða
á m.iflasalg&bocgarleikhusjs
alltaf viðurkenna vandann," sagði
Kristín og að mikilvægast væri að vera
opin fyrir möguleikum leikhússins og
að búa eitthvað til sem raunverulega
skiptir okkur máli! Og hún lauk máli
sínu á tilvitnun í nóbelsverðlauna-
hafann Elfriede Jelinek, sem segir að
leikhúsið sé falskt, en áhorfendur þess
ekta.
Strákarnir í 70 mínútum í Beðið
eftir Godot
Næstur talaði Jóni Atli Jónasson
sem byrjaði á að lýsa því yfir að við
byggjum við þá staðreynd að leikhús í
jafo litlu samfélagi og okkar væri að
mörgu leyti dæmt til að mistakast.
.Annaðhvort em leikhúsin skömmuð
fyrir að setja ekki upp markaðsvænar
sýningar sem fólk flykldst til að sjá eða
þau em skömmuð fyrir skort á list-
rænum metnaði. Það verður aldrei
öllum gert til hæfis. Það má finna að
öllum sköpuðum hlutum. Ég veit ekk-
ert um leikhúsrekstur hvort sem það
er í opinbera- eða einkageiranum og
ég nenni ekki að setja mig inn í það
dæmi. Kannsld þarf bara að auglýsa
meira á Popptíví til að fá unga fólkið í
leikhúsið? Fá strákana í 70 mínútum
til að leika í Beðið eftir Godot."
Með svipaðan smekk og ég
Jón Atli rakti reynslu sína af leik-
húsi; af því að vinna með Stefáni Jóns-
syni leikstjóra á Nýja sviðinu í Spor-
vagninum Gimd og Draugalest, svo
leiksýninguna Brim með leikhópnum
Vesturporti „og vinum mínum þar
sem eru svona svipað þenkjandi og
ég. Hafa svipaðan smekk og ég sjálfur.
Það sem við í Vesturporti getum
kannski verið sammála um er að
stundum skortir íslenskt leikhús lang-
tímamarkmið." Jón Atli sagði að við
undirbúninginn á Brimi hafi allir
fengið að segja sitt og að allir hafi lagt
eitthvað af mörkum. „Okkur leið
aldrei eins og við værum í vinnu. Þetta
var meira spuming um að gera eitt-
hvað í sameiningu sem yrði okkar.
Það var minna hugsað um að stimpla
sig inn og út. Ég held að ég hafi sam-
anlagt fengið borgað tíu prósent af því
sem leikskáld fá fýrir verk sín í stofn-
analeikhúsunum og ég keypti kaffi
ofan í gengið í þokkabót."
Hver má gera hvað?
Jón Atli sagði að allir sem hafi tek-
ið þátt í því verkefrú langi til að halda
áfram að vinna saman. „Ég get
ímyndað mér að þetta sé eitthvað sem
ekki sé alltaf til staðar í stofnanaleik-
húsi þar sem verkefhaval og stjómun
er í höndum færri aðila. Iæikstjórinn
ræður mefru um hver útkoma sýning-
arinnar er og leikarinn upplifir sig þá
kannski meira í vinnu fyrir hann og
leikhúsið. Ég veit til dæmis ekld hvort
leikari kemst upp með að neita hlut-
verki í stofnanaleikhúsi? Getur hann
það? Er hægt að neita því að taka þátt
í Chicago? Er leikarinn í aðstöðu til
þess? Hefhist honum fyrir það? Eða
langar hann bara að vinna, eins og
meistarinn Peter Brook heldur fram?
Og skiptir þá engu máli hvað hann er
að leika? Tíbalt eða Karíus og Baktus?
Getur leikhópur í stofnanaleikhúsi
haldið áfram að vinna saman og jafn-
vel fengið að velja sér verkefni? Mega
ljósamenn hafa skoðanir á búning-
um?"
Kristfn Eysteinsdóttir „Við setjum upp fullt afnýjum islenskum verkum sem er aðdáunar-
vert en það er samt eins og við séum fangar hins gamia leikhúss og fangar formsins. Og form-
ið er fangi markaðarins. Afhverju eru allar sýningar tveir til þrir tímar. Afhverju er alltafhlé?“
Jón Atli Jónsson „Ég veit ekkert um leikhúsrekstur hvort sem það er í opinbera- eða einkageir-
anum og nenni ekki að setja mig inn í þaö dæmi. Kannski þarfbara aö auglýsa meira á Popptíví
til aðfá unga fólkið í leikhúsið? Fá strákana i 70 minútum til að leika I Beðið eftir Godot. “
Marfa Ellingsen „En það er mín trú að lykillinn að kraftmikilli og lifandi leiksýningu sé að
nýta sköpunarkraft leikarans; kveikja ípúðrinu hans og leyfa honum að blómstra.“
Dyravörð á svið!
Jón Atli velti því upp hvort nýtt
leikhús væri það leikhús þar sem
verksviðin skömðust. „Þar sem leik-
myndadeildin má skipta sér af leik-
stjóm og leikskáld mega skipta sér af
leikmynd. En aðallega að hvert sjón-
armið hafi jafnt vægi en ekld einungis
bundið einhverju algjöru úrslitavaldi
leikstjóra."
Hann velti fyrir sér verkefnavali og
kvartaði yffr því að gagnrýnendur
treysti sér ekki til að taka afstöðu til
umfjöllunarefha nýrrar íslenskrar
leikritunar. Þeirra hugmynda sem
leikskáldin leggja á borðið. ,Ann-
aðhvort treysta þeir sér ekki til þess og
taka það ffarn í gagnrýni eða þeim er
bara nákvæmlega sama. Þess háttar
vinnubrögð em náttúrulega fyrir neð-
an allar hellur.
Brim kassastykki?
En hvemig em mistök og vel-
gengni mæld í leikhúsi? „Það vom
sennilega vel innan við tvö þúsund
manns sem sáu leiksýninguna Brim.
Auk þess eitt hundxað Þjóðverjar,
fimm Norðmenn og tveir Finnar. Var
hún success? Hvemig er hægt að
mæla það? í verðlaunum? Áhorfenda-
flölda? Jákvæðri gagnrýni? Sölu á sýn-
ingarrétti? Fjölda leiklistarhátíða sem
leikhópurinn heimsækir? Hver veit?
Græddum við eitthvað á þessu? Fjár-
hagslega? Nei. Myndum við vilja gera
þetta aftur? Saman? Já. Engin spum-
ing."
Áhættusamt og krefjandi ?
einsog lýðræðið.
,Annað Svið er leikhús sem ég
geymi í hjartanu og lifnar aðeins þeg-
ar eitthvað hreyffr við því," sagði Mar-
ía Ellingssen, leikstjóri Úlfhamssögu, í
upphafi erindis síns sem fjallaði um
reynslu hennar af þeirri uppsetningu.
Hún sagði að hennar drifkraftur væri
Framhaldá o
næstuopnu