Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.2005, Blaðsíða 33

X>V Menning
MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ2005 33
Gamli finnski
sýningarskálinn á
Tvíæringnum í
Feneyjum verður í
sumarhitanum
lagður undir einka-
sýningu Gabríelu
Friðriksdóttur.
Hún fer í spor
íjölda íslenskra
listamanna sem
þar hafa sýnt á
síðustu áratugum.
Sýningin er opin-
bert framlag ís-
lands á Tvíæring-
inn og gera menn
sér vonir um að
með henni aukist
hróður hinnar
ungu listakonu á
meginlandinu og
vonandi víðar.
Fyrri fulltrúar okkar á
Tvíæringnum hafa
veriö margir: Rúrí
slúttaði fyrir skömmu
sýningu í Listasafni
ríkisins við Fríkirkju-
veg á tilleggi sínu, Endangered
Water, og þar áður var það Finn-
bogi Pétursson.
íslenskir listamenn hafa lengi
tekið þátt í Tvíæringnum sem er
hluti af víðtæku listasýninga-
prógrammi sem rekið er í Feneyj-
um stóran hluta af árinu: kvik-
mynda- og leiklistarhátíðin er í
september, dans í júní, arkitektúr
í nóvember, myndlist leggur und-
ir sig sumarmánuðina, tónlistin
október. Listgreinarnar skiptast
svo á frá ári til árs og á því byggist
tvíæringsheitið. Þær eru mis-
gamlar en flestar hafa verið fastur
liður í menningarlffi Evrópu, en
þó sérstaklega Norður-ítala og
nágranna þeirra í hartnær hálfa
öld.
Saga Tvíæringsins er eldri;
hann var stofnaður 1895 og hefur
æ síðan verið í framverði hinna
ýmsu listgreina, stöðugt haldið
fram avantgarde-listum, því
nýjasta og byltingarkenndasta í
hverri grein listanna: kvikmynda-
hátíðin hefur verið haldin í sextíu
og eitt sinn, myndlistarhátíðin
fimmtíu sinnum, en tónlistarhá-
tíðin fjörutíu og átta sinnum,
dans og arkitektúr eru mun yngri.
Flæðisker lónsins
fslenskir listamenn munu
snemma hafa skotist niður eftir í
Lón og sýnt í vopnabúrinu gamla.
Hlé varð á myndlistarhátíðinni
eftir ólætin í æsku álfunnar 1968
og komu íslendingar ekki að há-
tíðinni fyrr en 1978 en þá sýndi
Sigurður Guðmundsson í sameig-
inlegum skála Norðurlandaþjóð-
anna.
Það var aðstöðuleysið sem olli
erfiðleikum í þátttöku íslenskra
myndlistarmanna: Magnús Páls-
son sýndi í danska skálanum 1980,
en frá og með 1984 hefur íslenska
sýningin verið til húsa í finnska
skálanum sem hannaður er af Al-
var Alto, hinum heimsfræga höf-
undi Norræna hússins. Finnar
höfðu þá ráðist í að byggja skála
með Norðmönnum og Svíum en
ráðamenn hér heima sáu ekki
ástæður til að taka þátt í svoleiðis
vitleysu. Gamli finnski skáhnn
mun vera ljómandi hús en nokkuð
lffið. Síðan hafa ellefu myndlistar-
menn sýnt þar á okkar vegum.
Gestafjöldi á þessar sýningar telur
oft hátt á annað hundrað þúsund.
Sú sposka stúlka
Gabríela Friðriksdóttir.
DV-myndTeitur
sambýl-
ismaður Gabríelu, Erna Ómars-
dóttir dansari og Sigurður Guð-
jónsson. Tónlistin sem fylgir
Tetrológíunni er ltka sérstök og
frumsamin vegna þessa tilefnis.
Það eru nánir vinir og samstarfs-
menn Gabríelu til margra ára sem
standa að henni: Björk, Borgar
Þór Magnason, Daníel Ágúst og
Jónas Sen. Verður diskur með
tónlistinni gefinn út og mun vera
til sölu í sýningarskálanum. Hann
mun fylgja með bæklingi sem gef-
inn er út um sýninguna og er
raunar sérstakur gripur. Hönnun
annast M/M, hönnunarstofan í
París sem hefur meðal annars
hannað diskaútgáfur Bjarkar og
nýtur mikils álits fyrir frumlega og
skemmtilega hönnun. Hún hefur
einnig annast útlit hátalara í sýn-
ingarskálanum og allt útgefið
efhi: Kristín Ómarsdóttir og Sjón
eiga þar í texta auk Hans Ulrich
Obrist og Stephanie Cohen.
Sunnan og vestan
Gabríela er Reykvíkingur, fædd
1971, en á ættir að rekja vestur á
firði að hluta og hingað suður.
Hún er menntuð í Listaháskólan-
um, en fór síðan til Prag og Ítalíu.
Hún hefur þegið ýmsar viður-
kenningar: Verðlaun Pennans
1999, starfslaun listamanna í þrí-
gang, var styrkþegi sjóðs Guð-
mundu S. Kristinsdóttur sem Erró
stofnaði. Hún hefur haldið á ann-
an tug einkasýninga og tekið þátt
í á þriðja tug samsýninga. Hún
vinnur í fjölbreytileg form þó að
teikningin standi henni býsna
nærri en leiði yfir í önnur form og
efni. Hún hefur meðal annars
unnið með myndbönd.
Lítið selt
Ekki er hægt að segja að Gabrí-
ela hafi náð almenningshylli þó
að mörg verka hennar geti talist
til svokallaðrar stofulistar. Athygli
vakti fýrir fáeinum árum þegar
Ingibjörg Pálmadóttir keypti
mörg verk hennar og setti upp á
herbergjum 101 hótels, en þeir
sem til þekkja fullyrða að hún sé
ein stærsta von íslands á alþjóð-
legum vettvangi. Þar njóti hún
styrks af samstarfi sínu við Björk
og ætti sýning hennar í Feneyjum
að styrkja menn enn frekar í þeirri
von. Gabríela er einn af mörgum
listamönnum sem Edda Jónsdótt-
ir hefur á sínum vegum í galleríi
18. Það hefur verið mikil vinna hjá
Gabríelu á síðustu vikum: hún var
með verk á listamessunni í Basel
fyrir skömmu eins og greint var
frá hér á síðunum, á laugardag
opnaði hún sýningu með Matt-
hew Barney í Listasafninu á Akur-
eyri. Næst eru það Feneyjar.
Tíu milljóna landkynning?
Viðvera íslands á þessum slóð-
um er talin nauðsynleg: val á
listamanni til þátttöku á Tvíær-
ingnum í Feneyjum er í höndum
nefndar sem starfar á vegum
menntamálaráðuneytis, en hana
skipuðu þau Hrafnhildur Schram,
Ólafur Kvaran og Jóhann Torfa-
son þegar afráðið var að Gabríela
yrði fulltrúi íslands.
Það eru lagðar tíu milljónir í
sýningarhald þar: tveir þriðju
ganga til listamannsins sem val-
inn er og verður hann af því að
kosta allt sitt: efnivið, vinnslu-
tíma, flutninga og uppsetningu.
Segja sumir að það sé hefndargjöf
að þiggja vist í Feneyjum. Kostn-
aður sé mun meiri en ávinningur,
vinnan meiri en launin. Gabríela
hefur verið á starfslaunum, en
sýning hennar nýtur að auki
stuðnings fslandsbanka.
Það er Laufey Helgadóttir list-
fræðingur sem er enn sýningar-
stjóri í Feneyjum fyrir íslands
hönd. Hún er öllum hnútum
kunnug þar syðra og hefur staðið
í þessu áður. Starfsmaður í
skálanum verður Birta Guðjóns-
dóttir myndlistarkona.
Spenna og flaumur
Gabríela sýnir margskyns verk
í sýningu sinni: fjögur mynd-
bandsverk, Vasations/Tetralogia
og margradda innsetningu
byggða úr ólíkum þemum og
formum: myndum, skúlptur og
lágmynd. Á kynningarsíðum segir
að hún kanni í verkum sínum
skynjun okkar og hvatir, tilfinn-
ingar og þrár; grípi til vopna gegn
óreiðu, ofboði og sundrungu okk-
ar daga, kanni mörkin þar á milli,
flaum og spennu." Hún hefur
breytt skálanum ytra og innra og
gefur í útliti hans upp hvað búi
inni. Þar taka við hugheimar,
raunsær draumur eða draum-
kenndur veruleiki: undraland
tákna, hljóða og mynda. Kynning-
armeistarar hennar boða ferð
milli draums og veru, sannleika
og blekkingar, himna og vítis.
Liðsmenn að fornu og nýju
Samstarfsmenn hennar við
myndbandagerðina sem samsett
myndar Tetrologíuna eru þau
Björk Guðmundsdóttir, frænka
hennar, Daníel Ágúst Haraldsson,