Dagblaðið Vísir - DV - 11.06.2005, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 11. JÚNÍ2005
Fréttir DV
Fyrrum vistmenn Unglingaheimilis RMsins segja stofnunina hafa
verið útungunarstöð fyrir ógæfufólk. Nær enginn sem vistaður var
á heimilinu á árunum 1980 -1984 hefur sloppið úr klóm óreglu og
fíknieftta. Margir segja að heimilið hafi verið harðneskjulegt og að
! unglingar hafi komið þaðan út í verra ástandi en áður en þeir
I komu inn. Nokkur af óhreinu bömum ríkisins sögðu DV frá ung-
I lingaheimilinu og áhrifum þess á líf sitt.
Fyrir rétt rúmum tuttugu árum
voru erfiðustu unglingar íslands
vistaðir á stofnun. Stofnunin bar
nafnið Unglingaheimili ríkisins og
var til húsa að Kópavogsbraut 19,
þar sem nú er kvennafangelsi. Erf-
iðustu unglingar íslands áttu ekki
endilega margt sameiginlegt. Sum-
ir komu frá brotnum heimilum,
aðrir ekki. Sumir áttu við geðræn
vandamál að stríða, aðrir ekki.
Sumir voru komnir langt á veg af-
brota og áfengisneyslu, aðrir ekki.
Yfirvöld sem ákváðu aö afskipti
þyrfti að hafa af þessum unglingum
og taka þá af heimilum sínum,
höfðu hins vegar ekki úr mörgum
kostum að veija. Kópavogsbraut 19
varð því heimili þeirra allra.
DV hefur rætt við fjölda þeirra
sem dvöldu á Unglingaheimilinu
um reynslu þeirra. Flest eru reið,
sár og fuli beiskju út í þessi ár. Þau
segja að Unglingaheimilið hafi
komið þeim á braut vansældar,
óhamingju og jafnvel glæpa. Vist-
menn segja Unglingaheimilið hafa
verið útungunarstöð ógæfufólks.
Sumt er þekkt í samfélaginu, flestir
hafa komist í kast við lögin og setið
í fangelsi. Enn fleiri eru ekki á lífi
lengur - þau féllu fyrir eigin hendi
eða létust á vofveiflegan hátt.
morð, hin varð úti á Þorláksmessu.
Hún var þá í ránsferð með manni
sem var henni mörgum árum
eldri. Þau ætluðu að ræna
apótek. Kolbrá segir
þessar vinkonur sín-
ar hafi aldrei átt
möguleika. „Við-
horfið var: Lifum
hratt, deyjum
ung," segir hún.
„Þessar stelpur
leituðu í eldri
menn - fyllibyttur
sem notfærðu
þær sér síðan. Þær
þráðu öryggi og
þeim fannst þær
finna það hjá
þeim.“
Drepa sig eða
enda í fangelsi
Ástæða þess
hvemargir afUng-
lingaheimilinu
gengu því út af Kópavogsbrautinni
á sextán ára afmælisdegi sínum og
stóðu einir eftir það. Unglinga-
heimilið fylgdi krökkunum ekkert
eftir en mörg þeirra áttu engan að
eftir ár sfn á Unglingaheimilinu.
Flestir lærðu meira um lífið og
hvernig komast ætti af, af félögum
sínum á heimilinu frekar en af
starfsfólkinu. Leið afbrota og ólifn-
aðar var því oftar en ekki kosinn
fram yfir hin venjubundna
stíg sem reynt var aö
kenna krökkunum
að feta á Ung-
lingaheimilinu.
Eftir stendur
að Ung-
linga-
heimilið
bjargaði
sárafá-
um ffá
þeim
„Ég er sú eina sem slapp"
Kolbrá Þyrí Bragadóttir er ein
þeirra sem slapp. Hún var vistuð í
eitt og háfft ár á heimilinu og segir
það í raun hafa bjargað sér. Ilún
hafi verið komin í slæm mál vegna
skilnaðar foreldra sinna og dvölin á
Unglingaheimilinu hafi því kær-
komin lausn fyrir sig. „Ég á Ung-
lingaheimilinu rosalega margt að
þakka,“ segir Kolbrá þegar hún rifj-
ar þessi ár upp. Aðspurð hversu
mörg sem með henni voru vistuð á
heimilinu hafi leiðst í neyslu og af-
brot svarar Kolbrá: „Öll, ég er sú
eina sem slapp."
Tvær af bestu vinkonum Kol-
brár, sem voru með henni á ung-
lingaheimilinu dóu skömmu eftir
að þær losnuðu. Ein framdi sjálfs-
lentu
ógöngum
gemr ver-
ið sú að
sjálf-
ræðis-
aldur-
inn á
þess-
um
tíma var
sextán
ár. Ung-
lingarn-
ir á
heimil-
inu
•ryHK'‘'r
,Eg er sú eina sem slapp'
Kolbrá Bragadóttur
I Slapp við óreglu eftir vist á
J Unglingaheimilið. Þekkir
| engan sem fór ekki beint i
„ruglið" eftir vistina.
%Mþ vandi mig á að
ræna búrið áðuren
ég var settur í e/rtl
fflúhþfpP
eitth vað að éta " QV
vandræðum sem þeir voru í áður
en þau voru vistaðir þar. DV fann
etnn. (X f IX | \KAÁ
Gunnar Þór Magnússon var
einn unglingana á Kópavogsbraut-
inni. Hann hefur að eigin sögn átt
skrautlega ævi síðan að hann kom
út af Unglingaheimilinu. Gunnar
komst til dæmis á síður DV þegar
hann bjó ásamt fimm manna fjöl-
skyldu sinni í bíl vegna húsnæðis-
skorts.
Gunnar segir að starfsaðferðirn-
ar á Unglingaheimilinu hafi oft ver-
ið í líkingu við það sem þekkist í
fangelsum. „Það yrði allt vitlaust ef
hlutimir yrðu gerðir svona í dag,“
segir hann. „Ég hef varla hitt heila
manneskju frá þessum árum. Það
eru allir búnir að farga sér, vera í
fangelsi eða á síðum DV.“
Fékk ekki að fara út í þrjá
og hálfan mánuð
„Ég var náttúrulega
erfiður á þessum
tíma og í sífelldu
striði við
starfsfólkið,"
segir
Gunnar
Þór.
Hann
segir
að
starfsfókið
hafi þá
iðulega
tekið
hressilega á móti. „Ef maður gerði
eitthvað af sér var maður settur í
stofúfangelsi. Einu sinni fékk ég til
dæmis ekki að fara út í þrjá og hálf-
an mánuð. Og stundum fékk maður
hvorki vott né þurrt. Ég vandi mig
smám saman á að ræna búrið áður
en ég var settur í einangrun til að
hafa eitthvað að éta.“
Gunnar segir að unglingarnir á
heimilinu hafi þurft að beijast fyrir
öllu sínu á heimilinu. Menn hafi
þurft að spjara sig í þessu harð-
neskjulega umhverfi. „Við ákváð-
um hvenær við ætluðum að strjúka
og annað því um líkt á fúndum. Ég
var voðalegur kóngur þarna, stjóm-
aði öllu batteríinu úr herberginu
m£nu.“
Fyrrverandi starfsmenn ung-
lingaheimilisins sem DV ræddi við
sögðu að unnið hafi verið af miklum
memaði á heimilinu. Fjármuni hafi
hins vegar sárlega vantað og það
hafi komið niður á starfsháttum.
Sérstaklega er nefnt hversu oft bar á
því að krakkar væm vistaðir á Ung-
lingaheimilinu án þess að eiga í
raun heima þar. Úrræði hafi einfald-
lega skort fyrir ákveðinn hóp og
hann því vistaður ásamt öllum hin-
um á Unglingheimilinu. Þetta leiddi
„Ég hef varla hitt
heila manneskju frá
þessum árum"
svo til þess að fjölmargir hefðu kom-
ið út af heimilinu í verra ástandi en
þeir vom áður en þeir vom vistaðir á
Unglingaheimili rikisins.
Laminn daginn út og inn
Róbert Guðmundsson verður
reiður þegar hann horfir til baka til
þess tíma þegar hann var, sem ung-
ur drengur, vistaður á Unglinga-
heikmilinu. „Það eina sem ég vann
mér til saka er að ég sat ekki kyrr í
skólanum,“ segir hann. Róbert seg-
ist hafa verið erfiður í skóla og því
hafi verið tekin ákvörðun um að
taka hann af heimili sínu, frá fjöl-
skyldu sinni og inn á Unglinga-
heimihð. „Þetta var algjört helvíti,"
segir Róbert. „Ég var laminn dag-
inn út og daginn inn, stundum af
öðmm strákum, stundum af starfs-
mönnum. Það vom aðrir líka. Vist-
in þarna breytti mér, forherti mig.“
Róbert hefur ekki átt sjö dagana