Dagblaðið Vísir - DV - 14.06.2005, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNÍ2005
Menning DV
Viðurkenndir leikarar styrktir til góðra verka
Myndarlegur leiklistarstyrkur veittur í dag
„Já, já, þeir eru býsna margir
sem hafa fengið úr sjóðn-
um. Og þeir verða tveir
sem fá núna,“ segir Jón
Viðar Jónsson leiklist-
arfræðingur, en hann
situr í sjóðsstjóm Minn-
ingarsjóðs frú Stefaníu
Guðmundsdóttur
Jón Viðar Jónsson Telur sig ekki hafa
umboö til aö greina frá þvl hversu háir
styrkirnir tveir eru sem veittir veröa nú I
dag en segirþá myndarlega.
BBBWWr
einhverjum stórbrotnasta sviðs-
listamanni þjóðarinnar á fyrri hluta
síðustu aldar.
í dag klukkan fimm verður
afhentur styrkur í Iðnó. Jón Víðar
segist ekld hafa til þess umboð að
upplýsa hversu háir styrkimir tveir
em, en segir þá myndarlega. Til-
gangurinn með styrknum er að efla
íslenska leiklist einkum með því að
styrkja leiklistarfólk til framhalds-
náms og námsdvalar erlendis.
Til sjóðsins var stofhað á sínum
tíma að ffumkvæði danska stór-
leikarans Pouls Reumert í minn-
ingu konu hans, Önnu Borg (1876-
1926) og móður hennar Stefaníu
(1876-1926), en við hana er sjóður-
inn kenndur. Ekki hefur verið veitt
úr sjóðnum undanfarin fimm ár en
nú hefur hagur sjóðsins vænkast
verulega og er stefiian að veita
framvegis styrki úr honum árlega
eða því sem næst.
Jón Viðar segist ekki hafa það á
hraðbergi hverjir hafi fengið úr
sjóðnum en nefnir þó nöfii á borð
við Helgu Bachmann, Eddu
Heiðrúnu Bacckman, Hilmi Snæ
Guðnason, Ingvar E. Sigurðsson,
Sigurð Sigurjónsson, Sigurð Skúla-
son, Jóhönnu Vigdísi Amardóttur...
„Já, svona til að nefiia nokkra. Þetta
em svona þeir helstu," segir Jón
Viðar, en með honum í sjóðsstjóm
sitja Kjartan Borg, Þorsteinn Gunn-
arsson, Hjörtur Torfason, Stefanía
Borg Thorsteinsson og Sunna Borg.
Úr Andstæðum
Sigfúsar
Sigfús Bjartmarsson er eink-
um þekktur fyrir ljóð sín en
hann hefúr fengist við þýðingar
og söguskrif einnig. Ljóðabókin
Andræði er hans síðasta og
hlaut hún mildð lof, var meðal
annars tilnefnd til bókmennta-
verðlauna DV
þá síðast er þau
vom veitt. Ljóð-
ið sem lesendur DV berja aug-
um í dag er einmitt úr þeirri bók
sem Bjartur gaf út. Birt með
góðfúslegu leyfi útgefanda.
Ljóð
Slgfús Bjartmarsson Ljóðskáldið
snjalla var tilnefnt til menningarverö-
launa DVnúslöast.
Úr Andræðum Sigfúsar
Viter
að virða
velsittgóða
tap og selja
svo með
gróða.
Og
síðan
ber að sinna
sínum bréfum
svo blómstri þjóðar-
sem þegna-
bú.
Jú
þeirfiska
sem róa í
LfÚ.
f ■
i
Margir telja Austuríkismanninn
Thomas Bemhard vera einn af merk-
ustu rithöfundum og leilcskáldum í
Evrópu á seinni hluta 20. aldar, en
ekki síst er hann þekktur fyrir sinn sér-
stæða stíl sem meðal annars einkenn-
ist af löngum setningum og nokkurs
konar vitundarflæði sem rennur
áfram án greinaskila eða kaflaskipta.
Thomas Bemhard var gríðarlega af-
kastamikill höfimdur þrátt fyrir erfið
veikindi sem háðu honum frá unga
aldri og einnig var hann stórbrotinn
píanóleikari, en þekking hans á tónlist
skilar sér víða inn í verk hans. Mörg af
verkum Bernhards em sjálfsævisögu-
leg, meðal þeirra skáldsagan Stein-
steypa sem nýlega kom út hjá bóka-
forlaginu Bjarti í þýðingu Hjálmars
Sveinssonar.
Fyrsta setningin lætur
á sér standa
Sögumaður bókarinnar er Rúd-
olf, forríkur maður á miðjum aldri
sem býr einn á stóm ættaróðali.
Þegar sagan hefst er systir Rúdolfs
nýfarin afmr til Vínar eftir að hafa,
að hans sögn, misnotað gestrisni
hans allt of lengi og það sem meira
er: tafið hann frá því að byrja á verki
sem verið hefur í undirbúningi í 10
ár. Rúdolf telur sér trú um að heim-
sókn systurinnar hafi komið í veg
fyrir að hann gæti skrifað fyrstu
setningu þessa mikilvæga verkefnis
sem er viðamikið fræðirit um Felix
Mendelssohn Bartholdy, uppá-
haldstónskáld Rúdolfs. En þegar
systirin loksins fer eflist ritstíflan svo
um munar og Rúdolf er fjær því en
nokkm sinni að skrifa fyrstu setn-
inguna í fræðiritinu um Felix
Mendelssohn Bartholdy. Á þessari
staðreynd þrástagast hann lungann
úr bókinni og kennir til skiptis syst-
urinni um eða umhverfi sfnu, sem
hann skyndilega telur hamla sköp-
unargleðinni. Því ákveður hann að
pakka niður og halda í hlýrra lofts-
lag, nánar tiltekið til Palma, fullviss
um að þar muni hann loksins skrifa
hina langþráðu, fyrsm setningu. En
um leið og hann hefur tekið þessa
ákvörðun renna á hann tvær grímur:
Því skyldi hann fara til Palma, hann
sem er nýbúinn að láta bólstra hæg-
indastólinn og fá sér nýjan leslampa
og rúllugardínu? Nú hefst ný þrá-
hyggjusena sem snýst um væntan-
iega brottför og þegar Rúdolf kemur
sér loksins til Palma tekur ekki betra
við. Hann fær á heilann unga konu
sem hann hitti þar einu og hálfu ári
áður og getur ekki ýtt úr huga sér
dapurlegum örlögum hennar.
Einsemd, mannahatur og
sjálfsvorkun
Þessi sérkennilega saga er magn-
þrungin svo ekki sé meira sagt og les-
andirm pikkfestist í þrjáhyggjuá-
standi Rúdolfs sem er í aðra röndina
drepfyndið en í hina óendanlega
sorglegt. Það líf sem Rúdolf hefur val-
ið sér er þrungið botnlausri einsemd,
mannhatri og sjálfsvorkunn. í huga
sér skammast hann út í allt og alla,
rakkar systur sína og allt fína fólkið
sem henni tengist niður í svaðið, en
„Steinsteypa er mergj-
uð úttekt á einstaklingi
sem sóar síðustu and-
artökum iífsins í tóma
steypu, merkingar-
laust bull, sjálfhverfni
og hatur en jafnframt
ersagan vægðarlaus
aðför að yfirstéttinni
sem sér ekki út fyrir
eigin nafla."
þetta lið er samkvæmt hans útlistun-
um fordekrað og spillt. En smátt og
smátt áttar lesandinn sig á að for-
dekraðastur allra er Rúdolf sjálfur,
sem sér fátt athugavert við að lifa í
vellystingum á meðan aðrir þjást.
Systir hans gefur peninga til fíknar-
stofiiana en það finnst Rúdolfi fráleitt
og tómur yfirdrepsskapur til þess
eins gerður að friða samviskuna. Sína
eigin samvisku telur Rúdolf ástæðu-
laust að friða og gefur raunar frá sér
eina tækifærið sem hann fær til að
bjarga mannsfífi. Sú staðreynd er
einstaklega nöturleg ekki síst í ljósi
þess að Rúdolf er fársjúkur bæði á fík-
ama og sál og á ekki langt eftir.
Steinsteypa er mergjuð úttekt á
einstaklingi sem sóar sfðustu andar-
tökum fífsins í tóma steypu, merk-
ingarlaust bull, sjálfhverfin og hatur
en jafnframt er sagan vægðarlaus
aðför að yfirstéttinni sem sér ekki út
fyrir eigin nafla. Það var tími til kom-
inn að þýða hinn merka og maka-
lausa Thomas Bernhard yfir á ís-
lensku og á Hjálmar Sveinsson heið-
ur skilinn fyrir fípra þýðingu sem
skilar til fulls sérkennilegum höf-
undareinkennum Bemhards, jafnt
fyndnum sem sorglegum.
Sigríður Albertsdóttir
Steinsteypa
ThomasBern-
\ hard
f\ Þýðandi:
'■ | Hjálmar
\ Sveinsson
1 Bjartur 2005
Bókmenntir
Tilkynnt verður um hlutverkaskipan í Sölku Völku á Gljúfrasteini í dag
Lína langsokkur sem Salka Valka
Nú er byrjað að æfa Sölku Völku
eftir Halldór Laxness í Borgarleik-
húsinu í nýrri leikgerð Hrafnhildar
Hagalín. Leikstjóri er Edda Heiðrún
BacJikman. Ekki hefúr enn verið til-
kynnt hverjir fara með helstu hlut-
verk, en persónur Halldórs eru
mörgum sem ljóslifandi. Þó eru
flestir á því að Ilmur Kristjánsdótt-
ir, sem til dæmis lék Línu langsokk
svo eftirminnilega, hljóti að fara
með titifíilutverkið. Enginn vafi
leikur á því að sú kraftmikla og
hæfileikamikia leikkona ráði vel við
það krefjandi hlutverk.
Um það hefur verið slúðrað í
Sandkomsdálki blaðsins að Jó-
hanna Vigdís Arnardóttir muni fara
með hlutverk Sigurfínu móður
Sölku Völku en einnig hafa þær ver-
ið sagðar koma til greina þær Hall-
dóra Geirharðsdóttir og Sóley Efí-
asdóttir. Hugsjónamaðurinn Arn-
aldur verður lfldega Bergur Þór Ing-
ólfsson, en samkvæmt heimildum
DV innan úr Borgarleikhúsi hafa
þeir Sveinn Geirsson og Ólafur Egill
einnig verið nefndir sem fíklegir
kandídatar. Þá er það harðjaxlinn
Steinþór, en í Jilutverk hans em
einkum nefndir þrír leikarar til sög-
unnar: Björn Ingi Hilmarsson, Ell-
ert Ingimundarson og Eggert Þor-
leifsson.
Á morgun kl. 10.30 verður
tilkynnt á Gljúfrasteini hverjir hafa
verið valdir í hlutverkin, en þá mun
Edda Heiðrún af-
henda leikhópnum
nokkur eintök af
Sölku Völku sem gefin
hefur verið út í kilju.
Ilmur Kristjánsdóttir Hér erhún Ihlut-
verki Línu, en hún mun að öllum líkind-
umfara með hlutverk Sölku Völku sem
veriö er aö æfa nú I Borgarleikhúsinu. . j í f j ! j; leikgerð upp ú
mmr________________________
Halldór Laxness Persónur hans eru Ijóslifandi
fyrir mörgum. Hrafnhildur Hagalín hefur gert nýja
■> úr bók hans Sölku Völku.