Símablaðið - 01.12.1964, Blaðsíða 16

fTteihaldarjjólk
á 20. ill
Fundur landa og þjóð-
flokka hefur frá alda öðli
verið eitt af mestu hugðar-
efnum mannanna. Um ó-
þekkta þjóðflokka og fjar-
læg, einangruð landssvæði,
hafa gengið kynjasögur og
skapazt ævintýri, sem á
löngum rökkurstundum hafa
yljað milljónum manna og
gefið hugarflugi þeirra hyr
undir vængi. Landkönnuðir
hafa lagt lífið í sölurnar í
þessari leit, lengra og lengra
inn á óþekkt landssvæði, og
loks var svo komið, að menn
þóttust þekkja sína eigin
gömlu jörð, og töldu að eng-
ir ævintýraheimar væru þar
lengur ókannaðir.
En útþrá þeirra varð ekki
stöðvuð. Stjörnur himinsins
áttu aðdráttarafl, sem þeir
stóðust ekki, og kapphaupið
um að vera fyrstur til að
svipta hulunni af leyndar-
dómum þeirra, er nú í al-
gleymingi.
En móðir jörð lætur ekki
að sér hlæja og finnst að
nær væri börnum hennar að
þekkja sig til hlítar, áður en
þau fara að hefja sig til
flugs, til annarra hnatta, í
leit að óþekktum mannver-
um.
Því sannleikurinn er sá, að
enn leynast hér á jörð þjóð-
flokkar, sem aldrei hafa
komist í snertingu við menn-
inguna, en lifa enn lífi stein-
aldarmannsins.
Ekki eru liðin nema rúm
30 ár síðan gullleitarmenn í
sök þessa jyrirbrigðis, og er þá að jafnaði staldrað við
hraða nútímans á öllum sviðum, eftir að vélamenn-
ingin og kapphlaupið um lífsgæðin tóku að helríða
þjóðinni, — ekki síður hér en annars staðar. En
þetta er að dómi þeirra, sem gefa sér tíma til að rök-
hugsa málið, aðeins ein hliðin. Einhvern tíma hefði
maður getið sér þess til, að hinn aukni hraði og glíman
við lífsgœðin, skapaði afkastameiri og áhugasamari kyn-
slóð. En hitt er þó að verða áhyggjuefni, — að doði
og andvaraleysi sé það, sem vestrænum þjóðum
stafar mest hœtta af í viðskiptum við aðra kynstofna,
sem eru að vakna til meðvitundar um þá óeyddu lífs-
orku, sem þeir búa yfir. Og erum við þar engir eftir-
bátar.
En hér var ekki œtlunin að brjóta heilann um of-
þreytu heilla þjóða heldur einstaklinga, sem ekki hafa
tíma til að lifa lífinu og njóta þeirra gæða þess, sem
mölur og ryð fá ekki grandað. Er nú þessi almenni skortur
á tíma, þetta hitasóttarkennda annríki raunveruleiki að
einhverju marki? Það er það svo lengi, sem einstakl-
ingurinn þarf á óhœfilega löngum vinnudegi að halda,
til að hafa ráð á því að láta sér og sínum líða vel í
þessum heimi. En þeir, sem svo eru settir, að hæfileg-
ur vinnudagur endist þeim til þessa, — en sjá þó aldrei
fram úr því, sem þeir þurfa að gera, þá skortir eitthvað
tilfinnanlega. Og sannleikurinn er líka sá, — að í hópi
þeirra finnast sjaldnast þeir einstaklingar, sem nokkuð
stórt liggur eftir að leiðarlokum.
Mennirnir, sem setja svip á samtíð sína — á umhverfi
sitt, þeir eru sjaldnast í tímahraki. Þeir hafa hlotið þá
náðargáfu í vöggugjöf, að vinna — kunna að skipu-
leggja starf sitt. .Þetta er fyrst og fremst einkenn-
andi um marga þá, sem gnœfa upp úr í mannkynssög-
unni. En margir eru þó þeir, sem náð hafa tökum á því
að nota tímann rétt og eru því meiri afkastamenn en
aðrir, — jafnvel þó að þeir séu ekki meiri gáfum gœddir,
— af því að uppeldið hefur beint þeim inn á þá braut,
og þeir haft vit á að þroska þennan hæfileika með sér.
En hér blasir við í okkar þjóðlífi ein af syndum þjóð-
arinnar og yfirvalda frœðslumálanna, — sem virðast
lengi hafa verið stöðnuð, og skilningslaus á þörfina fyrir
lifandi og hagrænt uppeldi í skólum landsins.