Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.2006, Qupperneq 23

DV Llfiö sjálft
ÞRIÐJUDAGUR 24. JANÚAR 2006 23
Niðurstöður rannsóknar frá Royal-barnaspítal-
anum f Brlstol varðandl ungbarnadauða sýna
fram á að foreldrar ættu að forðast að sofna
með börnum sínum (sófanum f stofunni. Pró-
fessorinn Peter Flemíng sem stýrði rannsókn-
inni segist ekki geta útskýrt af hverju ungabörn
deyi frekar ef þau sofa með foreldrum sfnum f
sófa. Hann segir reyklngar tvfmælalaust tengj-
ast ungbarnadauða en að tfðnin hafi lækkað
hjá þeim börnum sem sofi uppi f rúmi foreldra
sinna. Flemíng segir auk þess best fyrir börnin
að sofa á bakinu.
„Þetta háði mér að vissu leyti
enda tengt mörgum tilfinningamál-
um en í dag er tekið allt öðruvísi á
málunum," segir Sigríður Elrn Olsen.
Sigríður Elín fæddist með skarð í vör
og sonur hennar Adam Halldór, sem
er þriggja ára, einnig. Sigríður var um
tíma í stjóm samtakanna Breið bros
sem em samtök aðstandenda bama
með skarð í vör og/eða góm og hafa
verið stariiækt síðan árið 1995.
Algengur fæðingargalli
Sigríður Elín segir að þegar Adam
byrjaði í leikskóla hafi hann verið
kynntur fyrir hinum börnunum og
þeim sagt að hann væri með sár á
vörinni. Börnin hafi því fengið þetta
beint í æð og Adam Halldóri hafi ekki
verið strítt fyrir vikið. „Þrátt fyrir að
vera eitt af algengustu meðfæddu
lýtunum hefur þessi fæðingargalli
verið mjög lítið í umræðunni og því
höfum við í samtökunum Breið bros
barist fyrir aukinni fræðslu og þetta
fer allt batnandi," segir Sigríður.
Samspil erfða og
umhverfisþátta
Sigríður Elín segir um það bil tíu
börn fæðast með skarð í vör og/eða
góm á íslandi á ári hverju. Stundum
sé hægt að sjá fæðingargallann í són-
ar og oft virðist sem hann gangi í ætt-
ir. „Auk erfðakenninga telja læknar
að um samspil erfða og umhverfis-
þátta sé að ræða. Þeir vara við lyfja-
notkun á fyrstu þremur mánuðum
meðgöngunnar auk þess sem minnst
hefur verið á bætiefnaskort og reyk-
ingar þótt ekkert hafi verið sannað í
þeim efrium," segir hún.
Truflun á samruma veldur
skarði
Böm sem fæðast með skarð í
gómi þurfa stundum á talþjálfun,
tanméttingum og jafnvel beinaflutn-
ingi að halda en fæðingargallinn er
misalvarlegur. Sum börn eru aðeins
með skarð í vörinni, önnur í vörinni
og tanngarðinum og enn önnur með
skarð í gegnum vörina, tanngarðinn
og góminn. I bæklingi sem samtökin
Breitt bros gáfu út árið 1999 kemur
fram að efri vörin og nefið myndist á
fimmtu til sjöundu viku meðgöngu.
Harði og mjúki gómurinn myndist
hins vegar á sjöundu til tólftu viku. Ef
einhver truflun verði á samruman-
um geti skarð myndast. „í bæklingn-
um kemur fram að 29% tilfella séu
aðeins með klofria vör, 46% með
klofna vör og góm og 25% einungis
með klofinn góm,“ segir Sigríður
Eh'n.
Flestir með skarð vinstra
megin
„Varaskarð og alskarð er mun al-
gengara hjá drengum en gómskarð
eitt og sér er algengara hjá stúlkum
auk þess sem skarð í vöm vinstra
megin er mun algengara en skarð
hægra megin, án þess að við höfum
nokkra skýringu á því,“ segir Sigríður
og bætir við að um það bil 13% ein-
staklinga sem hafi skarð hafi einnig
einhverja aðra meðfædda líkams-
galla. Sigríður tekur þó fram að þessi
börn séu oft afar sjarmerandi auk
þess sem þau hafi undantekingar-
laust áberandi falleg augu og jafnvel
mikla hæfileika á einhverjum svið-
um.
Ör og flatt nef
Adam Halldór ber þess merki að
hafa fæðst með skarð í vör en hans ör
er mun minna en ör móður hans.
„Tæknin er orðin mun betri í dag og
þeir em farnir að framkvæma að-
gerðimar fyrr, ég var sex mánaða
þegar ég fór í aðgerð en Adam aðeins
þriggja. Maður ber þess samt alltaf
einhver merki enda er aldrei hægt að
„Þennan stuðning
vantaði alveg þegar
ég var að eignast
minn son og hér áður
fyrr settu mæður putt-
ann einfaldlega fyrir
skarðið og vonuðu hið
besta .
fela örið alveg auk þess sem nefið
getur orðið flatt og pínu öðruvísi,"
segir Sigríður en bætir við að Ólafur
Einarsson skurðlæknir sem sjái um
skarðabömin sé mjög fær á sínu
sviði.
Geta ekki tekið brjóst
Böm með skörð í vör og góm geta
ekki tekið brjóst og þurfa því á sér-
stökum pelum að halda sem eru
mjög dýrir. Þegar bam fæðist með
gallann em samtökin látin vita sem
svo bjóðast til að heimsækja foreld-
rana og færa þeim pelann að gjöf.
„Þennan stuðning vantaði alveg þeg-
ar ég eignaðist minn son og hér áður
fyrr settu mæður puttann einfaldlega
fyrir skarðið og vonuðu hið besta.
Bömin gátu hins vegar ekki sogið og
urðu því oft undir meðalþyngd."
Skarðið er mitt
karaktereinkenni
Aðspurð segist Sigríður Elín ekki
vildu vera lau&við örið sitt. „Ég þoldi
þetta ekki sem unglingur en í dag
finnst mér þetta einfaldlega vera mitt
karaktereinkenni," segir hún að lok-
um. Hægt er að lesa meira um fæð-
ingargallann og samtökin Breið bros
á heimasíðunni breidbros.is. Þar
geta áhugasamir skráð sig sem fé-
lagsmenn auk þess sem hægt er að fá
upplýsingar um stuðningsaðila.
indiana@dv.is
eru með
Er barnið þitt ofvirkt?
1. Viðurkenndu vandamálið. Afneitun hjátpar hvorki þérné
barninu.
2. Vertu viðbúin/n að þurfa að eyða meiri tlma með barn-
inu en öðrum I fjölskyldunni.
3. Þróaðu með þér þolinmæði. Þúátt eftir að rekast á mörg
Ijón á veginum, bæði með barnið og kerfið.
4. Haltu rútínunni. öll börn þarfnast aga, sama hvortþau
eru ofvirk eða ekki.
5. Engin hegðun breytist á einni nótt.Bætt hegðun getur
tekið marga mánuði að þróast. Gerðu barninu grein fyrir
væntingum þínum.
6. Vertu viss umað allir sem komi að uppeldi barnsins séu
á sömu bylgjulengd. Haltu fund með öllum aðilum og
gerðu þeim grein fyrir reglum og afleiðingum.
7. Ofvirk börn eru misjöfn. Sumir dagar eru góðir, aðrir
ekki. Ekki taka þvf sem gefnu að barninu muni ganga vel i
dag þar sem gærdagurinn gekk snurðulaust fyrir sig.
r
aberandi
I. Ofvirk börn eru viðkvæm fyrir umhverfi slnu. Hljóð, litir,
fólk og hreyfing gera barninu erfiðara fyrir með einbeitn-
ingu. Passaðu upp á örvunina.
9. Þúmunt hitta fólk sem trúir ekki á sjúkdóminn og heldur
að um óþægö sé að ræða. Ekki láta það skemma fyrir þér.
10. Ekki láta stimpilinn há barninu. Kenndu barninu að lifa
með ofvirkninni.
II. Ekki gleyma sjálfum þér. Þú getur ekki hugsað al-
mennilega um barnið efþú ert llkamlega og tilfinninga-
lega búin/n á þvl. Gerðu eitthvað fyrir sjálfa/n þig. Mættu á
stuöningsfund, farðul bló, I verslunarleiðangur eða til sál-
fræðings.
12. Það er margt óþekkt varðandi ofvirkni en meðferðir
verða alltafbetri og betri. Ekki missa vonina þótt ámóti
blási.
13. Treystu innsæi þínu. Þú þekkir barnið þitt betur en
nokkur annar.
Hilmir Snær Guðnason er 37 ára í dag.
„Hjálpsemi, sanngirni og vinnusemi ein-
kenna manninn sem veit að lausnir fást
ekki fyrir kraft viljans
heldur með því að
láta undan. Hann
verður leiddur í gegn-
umjákvæða reynslu
sem ýtir undir vellíðan
hans og ekki síst vel-
gengni næstu misseri."
Hilmir Snær Guðnason
Mnsbefm (20. jan.-18.febr.)
Hjá stjörnu þinni er það hjart-
að sem veit hið rétta svar og sendir
boðin áfram. Gerðu þér grein fyrir því
að þú ein/n skapar þlna eigin framtíð
með vali þinu allar stundir. Yndisþokki
og mýkt eru einkunnarorö stjörnu þinn-
ar út vikuna framundan.
Fiskarnir/iafek-m/nanj
Fiskurinn er tólfta merki dýra-
hringsins, breytilegt vatn. Því er stjórnað
af Neptúnusi, og er eitt þriggja vatns-
merkja dýrahringsins. Þar sem það er hið
slðasta I röð tólf merkja safnast I þvl eðl-
iseinkenni hinna ellefu. Eins og að þú ert
móttækileg/ur og með öflugt innsæi.
Hrúturinn (21. mars-19. apni)
Hér er minnst á að þú átt það
til að verða reiö/ur mjög fljótt. Þú
hvekkist og reiðist auðveldlega og þú
gengur oft úr skaftinu. En þessu má
breyta með hreyfingu og réttu matar-
æði til dæmis og það veistu sjálf/ur
(ræktaðu þig vel).
NaUtið (20. aprH-20. mal)
Þú munt brátt fagna aö loknu
erfiðlelkatlmabili ef þú leyfir
þér að njóta stundarinnar og heldur
fast I heiðarleika þinn og festu þegar
viöskipti eru annars vegar.Tekjuaukn-
ing tengist þér sem og hamingja og
auðlegð I víðum skilningi.
W\bmm (21.mai~2l.júní)
Þér berast boð frá hjartanu
þessa dagana og nú mættir þú
temja þér að hlusta betur. Ef þú þráir að
takast á við nýjungar ættir þú ekki að
hika við að segja hug þinn og biðja án
afláts. Leyfðu hverjum atburði sem þú
upplifir að kenna þér eltthvaö jákvætt.
Kfa\)bmi22.júni-22.júll)
Gættu þess að sýna ekki
þrjósku gagnvart þvl óhjá-
kvæmilega sem þú upplifir á næstunni.
Ef einhver skaðar þig á tilfinningasvið-
inu áttu það til að bregðast við með því
að svara I sömu mynt en ættir að reyna
að breyta því.
i\Ón\<!)in.)úli-2lúgúst)
Ljónið er eldmerki og sér þar
af leiðandi það dramatlska við
hverja hreyfingu eða atvik. En þú skap-
ar sjálf/ur framtíð þlna með vali þlnu
svo mikið er víst.
Meyjan (23. ágúst-22. sept.)
Eini vandinn sem birtist hér þeg-
ar stjarna meyju er skoðuð, er að þú hefur
úr óteljandi verkum að velja og þarf þvl að
taka ákvörðun hvert þeirra á best við þig.
\lOq\f\ (23 sept.-23.okt.)
Ef tilfinningar þínar innihalda
reiði og leiða er þeim mun betra að losa
þær sem fyrst og vera heiðarleg/ur þegar
kemur að ákvarðanatöku um framhaldið.
Þú ert gefandi og hjálpfús og með við-
skiptavitið til að ná góöum árangri.
Sporðdrekinn cHokt.-21.mrj
Leyfðu þér að fagna sólinni með
jákvæðum huga og bjartsýni. Nú er komið
að því að þú ákveðir hvert skal haldið
þegar nám eða starf er annars vegar.
Bogmaðurinn/77.míi'.-2i.itej
Þú gætir sært þá sem verða á
vegi þínum ef þú tekur ekki
afstöðu gagnvart tilfinningum þlnum
og gjörðum.
Steingeitin(72.fe.-i9.j<w.)
Sýndu samvinnu I stað þess að
rökræða þegar verkefni sem
þú tengist er annars vegar. Ijákvæðum
skilningi birtast hér miklar annir.
SPÁMAÐUR.IS