Freyr - 01.12.1994, Blaðsíða 32

Mjólkurtankar og kœlimiðlar
Kristján Gunnarsson, Mjólkureftirliti KEA, Akureyri
Það hefur ekki farið fram hjá mjólkurframleiðendum að til stendur að skipta yfir í
aðra og umhverfisvœnni kœlimiðla (kœlivökva) vegna banns við afhendingu á
þeim kœlimiðlum sem notaðir eru á mjólkurtanka, þ.e. fyrst freon R-12 ( CFC-12)
1. janúar 1995 og trúlega fljótt eftir aldamót eða innan 10-12 ára (hámark)
einnig bann við afhendingu R-22 ( HCFC-22).
Þegar er búið að setja kvóta á sölu
og dreifingu R-22 og innflutningur
nýrra kerfa bannaður frá og með 1.
jan. 1996.
Margir gerast nú órólegir og
mikið er spurt þessa dagana. Hvað
eiga mjólkurframleiðendur að gera?
Tækninni fleygir fram og nú er
fáanlegt efni sem til bráðabirgða er
hægt að nota í staðinn fyrir R-12 og
hægt er að setja á öll kerfi, og hefur
viðlíka eiginleika og vinnslugetu og
R-12. Þessi efni hafa hlotið kenni-
stafina R-401a (MP-39 ) og R401b
( MP-66 ) Þetta eru blöndur m.a. R-
22, R-124 og 152a efna (HCFC og
HFC efni).
Þessi efni eru ekki komin til að
vera og verða líka bönnuð eftir 10-
15 ár í það mesta.
Það stafar af því að þau hafa, þó
lítið sé, eyðingaráhrif á ozonlag
jarðar. Þá valda þau einnig gróður-
húsaáhrifum vegna uppgufunar
Halocarbon-efna sem þau innihalda.
Betri fréttir eru þó að þeir sem
vilja endumýja mjólkurtankana sína
á næstunni geta nú fengið tanka með
lausri kælivél (eða áfastri), sem
notar kælimiðilinn R-134a ( HFC-
134a, það nýjasta og umhverfis-
vænsta sem til er í dag), eða keypt
sér bara lausa kælivél og notað
gamla tankinn áfram (þetta á þó ekki
við um sænsku Wedholmes tankana)
Kælivélar fyrir kæliefnið R-134a
(HFC-134a) eru nú fáanlegar á
svipuðu verði og þær vélar sem
tankasölumenn voru að bjóða á vél-
um fyrir R-22 svo að vissulega er
ekki spuming um að það er réttara
að horfa til þeirra véla og tanka sem
boðnir eru með R134a. Auk þess er
R-22 á skammtíma fresti.
Hvað er svo þetta R-134a? R-
134a er efni sem komið er á
Kristján Gunnarsson.
markaðinn frá DU PONT, þekktasta
framleiðanda slíkra efna, og verður
leyft til notkunar það langan tíma að
við getum kallað það „framtíðar-
efnið í dag“. Það er ekki annað betra
í sjónmáli ennþá sem hentar betur
R-12 kerfum mjólkurkælitanka
vegna líks suðumarks, vinnsluþrýst-
ings og er óeldfimt. Það þarf þó
góða kunnáttu og vandvirkni til þess
að nota þennan kælintiðil fyrir
annan á eldri kerfi. Það er starf fag-
manna eingöngu.
R-134a er þó ekki algjörlega
skaðlaus, en svo lítið að ekki verður
agnúast út af því á næstu árum og
trúlega áratugum. Þessi kælimiðill
veldur ekki eyðingu eða þynningu
ozonlagsins en hann inniheldur
örlítið ntagn Halocarbon-efna sem
valda svokölluðum gróðurhúsaáhrif-
um, berist þau útí andrúmsloftið.
Það er nokkuð ljóst að mjólkur-
framleiðendur verða að huga að
fyrirbyggjandi aðgerðum ef þeir
vilja losna við vandræði sem af því
skapast ef kæliefni lekur út af
mjólkurtanknum (R-12) og ekki
verður hægt að bjarga málinu í
skyndi vegna efnisvöntunar. Það eru
þrír kostir fyrir hendi:
1. Skipta um kælimiðil á kerfinu,
2. Kaupa nýja kælivélasamstæðu á
gamla tankinn*,
3. Kaupa nýjan tank með lang-
tímaefni á (R-134a).
*Hvað varðar annan valkost þá
verður að vera tryggt að ef sett er ný
kælivél við gamlan tank þá sé
tankurinn þess megnugur, sem dæmi
t.d. góður amerískur Mueller.
Verðdœmi.
Nokkur verðdæmi til fróðleiks.
(Allar vinnutölur áætlaðar gróft.)
Ath. Þama er ekki reiknað með
útboði í tiltekinn fjölda tanka og því
getur verð á vélum og tönkum verið
dálítið fjarri endanlegri tölu í útboði
og þá væntanlega of hátt reiknað
hér.
1. Skipt yfir úr R-12 í R401a(MP-
39) til bráðabirgða (3-8 ár), gamli
tankurinn og kælivélin notuð áfram,
en skipta þarf einnig um uppgufu-
narloka og þurrksíu ( t.d. Mueller/
Wedholmes*. Kr. 40-50 þús. (trú-
lega þó mun minna ef verkið væri
boðið út í t.d. 50 tanka) Þama er
ekki reiknað með kostnaði vegna
endurnýjunar rafkerfis í leiðinni en
slíkt er óhjákvæmilegt og gæti verið
á bilinu 20-25 þús. (Sér í lagi
amerísku Mueller mjólkurtankamir).
*(Ath. Wedholmes mjólkurtanka og
aðra álíka með botnleka á kæli-
kerfi mega menn algjörlega af-
skrifa. Það er sóun á fé að taka slíka
áhættu. Þar verður því ekkert að
gert, því miður.)
2. Ný kælivél með R-134a, en
gamli tankurinn notaður áfram.
896 FREYR - 23'96