Freyr - 01.05.1995, Blaðsíða 27

Beitarþol og vísindi
Andrés Arnalds, landgrœðslufulltrúi
Mikið er í húfi að nýting lands sé byggð á traustri þekkingu og að hún sé í sam-
rœmi við kröfur samtímans um verndun umhverfisins. Þetta á ekki síst við á
tímum vaxandi umrœðu um vistvœnan landbúnað, þar sem votta verður að
framleiðslan standist slíka staðla.
Andrés Amalds. Freysmynd.
í 11. tölublaði Freys 1994 fjallaði
ég um hugtakið beitarþol frá ýms-
um sjónarhornum undir heitinu
„Beitarálag og ástand lands“. Sú
grein varð Ingva Þorsteinssyni nátt-
úrufræðingi tilefni svargreinar sem
hann nefnir „Þekkingarstaða ís-
lendinga í gróðurnýtingarmálum“,
og birtist í 19. tbl. Freys. Seint hefði
hvarflað að mér að það ætti fyrir
okkur Ingva Þorsteinssyni að
liggja, samherjum um nær 25 ára
skeið, að fara að skrifast á í Frey.
Það hefur verið ljóst um nokkurt
skeið að beitarþolsútreikningum
Rannsóknastofnunar landbúnaðar-
ins (RALA) væri í mörgu ábótavant
og það er raunar svo að tölur Rala
um beitarþol eru sums staðar
Þrándur í Götu við að ná sátt um
hóflega nýtingu beitilands. Urbætur
hafa gengið hægt og því var grein
mín um „Beitarálag og ástand
lands“ skrifuð. Ingvi hefur verið
einn helsti talsmaður gróðurverndar
hér á landi og hann hefur öðrum
fremur vakið þjóðina til meðvit-
undar um hningnunarsögu gróðurs
og jarðvegs hér á landi. Brautryðj-
endastarf hans verður seint full-
þakkað. Fáum hefði því dottið í hug
að Ingvi færi að rísa upp til varnar
úreltum beitarþolstölum á þann hátt
sem grein hans vitnar um. I því felst
þversögn sem erfitt er að skilja.
Þekkingarleit - eöli
rannsókna
Því miður er það algengt að um-
ræður um vísindi og rannsóknir
snúist upp í persónulegar ávirðingar
og vörn fyrir eldri verk í stað hlut-
lægs mats á aðferðum og árangri.
Því til vitnis eru nýleg dæmi frá
ólíkum rannsóknasviðum: Ungur
fornleifafræðingur er gagnrýninn á
þau áhrif sem Islendingasögur hafa
löngum haft á rannsóknir fornleifa
hér á landi. Til að fá starfsfrið verð-
ur hann þráfaldlega að minna á það
að honum sé síst í huga að kasta
rýrð á störf forvera sinna með gagn-
rýni sinni. Og annað dæmi: Jarð-
fræðingur, kunningi minn, reit út-
tekt á einu fræðasviði jarðfræð-
innar. I kjölfarið fylgdi hörð gagn-
rýni vegna „tilrauna hans til að gera
lítið úr brautryðjendunum". Slík
viðbrögð verða til þess eins að
drepa málum á dreif og ala á tor-
tryggni í garð sérfræðinga jafnt sem
rannsókna.
Eðli vísinda er að sækja stöðugt
fram á við í leit að þekkingu. For-
sendur og aðferðir taka sífelldum
breytingum á grunni þess sem áður
hefur verið gert. Þannig tleygir
þekkingunni fram. Rannsóknanið-
urstöður verða sjaldan endanlegar
né framlag vfsindamanna svo full-
komið að engu sé við að bæta. Starf
vísindamanna getur vissulega verið
dýrmætt þótt niðurstöðurnar tapi
síðar vægi í Ijósi nýrra upplýsinga
og breyttra viðhorfa.
Því minnist ég á þetta hér að í
svari sínu við grein minni í Frey
Hvert er beitarþol landsins? Rannsaka þarf mun betur ýmsar forsendur beitar-
þolsútreikninga og leiðir til að vernda land. Ljósm. Andrés Arnalds.
5. '95 - FREYR 211