Freyr - 01.05.1995, Blaðsíða 28

Stjórn á nýtingu lands hefur afgerandi álirif á beitarþol. Ljósm. Pétur Magnússon.
bregður Ingvi Þorsteinsson sér í
hlutverk umvandarans. Af orðum
Ingva má m.a. ráða að hann telji að
þekkingu íslendinga á nýtingu út-
haga sé í fáu ábótavant. Að auki
gerir hann mér upp þá skoðun að ég
telji lítið hafa verið unnið að
gróðurrannsóknum og að allt sem
gert hafi verið sé meingallað og til
lítils gagns.
Erfitt er að átta sig á því hvernig
Ingvi nær að lesa slíkan „stóradóm“
úr skrifum mínum. Enn síður hvers
vegna hún verður tilefni þess að
Ingvi Þorsteinsson reiðir svo hátt til
höggs sem raun ber vitni. Einhverra
hluta vegna hefur hann lesið allt
annað út úr grein nrinni en þar
stendur skrifað. Fyrir bragðið kýs
hann að slíta einstakar setningar úr
samhengi og gera slíkum ,jullyrð-
ingum“ síðan sérstök skil. Þessi
vinnubrögð geta lesendur sjálfir
sannreynt með því að bera saman
báðar greinarnar.
Það er vissulega rétt hjá Ingva að
mikillar þekkingar hefur verið aflað
á sviði landnýtingar og gróður-
verndar hér á landi. Enda hefur ekki
hvarflað að mér að halda öðru fram,
og það geri ég síður en svo í grein
minni. Þessarar þekkingar hefur
m.a. verið aflað með gróðurrann-
sóknum Ingva sjálfs, beitartilraun-
unum miklu sem styrktar voru m.a.
af FAO og rannsóknastarfi fjöl-
margra annarra vísindamanna.
Það sem okkur Ingva virðist
greina á um er einkum tvennt:
I. Mat á beitarþoli lands og hvort
við höfum lagað aðferðir okkar
nægjanlega hratt að aukinni þekk-
ingu og kröfum samfélagsins.
2. Þekkingarstöðu Islendinga á
sviði landnýtingar og gróðurvernd-
ar og hvort áratuga starf hafi fært
hana í viðunandi horf miðað við
kröfur samtímans.
Okkur greinir svo sannarlega
ekki á um lofsvert starf brautryðj-
enda á þessu sviði. Hugsjónin um
varðveislu og endurheimt landkosta
er okkur Ingva sameiginleg, eins og
svo mörgum öðrum, og báðir vilj-
um við efla rannsóknir til að slíkum
markmiðun verði náð.
Mat á beitarþoli
Grein mín fjallaði nær einvörð-
ungu urn mat á hæfilegu beitarálagi
og stefnumið um stjórn á nýtingu
lands. Rætt var um mótun aðferða
til að meta beitarþol, hér heima og
erlendis. Einnig var getið um þá
alvarlegu ágalla sem komið hafa í
ljós á niðurstöðum beitarþolsút-
reikninga og þörf þess að móta betri
aðferðafræði. Til að svo megi verða
þarf að rannsaka mun betur ýmsar
forsendur beitarþolsútreikninga og
leiðir til að vernda land. Er með
slíkum orðum verið að „kasta rýrð
á starf vísindamanna frá fjölmörg-
um stofnunum, innlendum sem
erlendum“, eins og Ingvi heldur
fram? Það er af og frá!
A grundvelli þeirra aðferða við
beitarþolsútreikninga sent beitt var
á RALA, og vikið var að í grein
minni, var beitarþol reiknað út fyrir
allflesta afrétti landsins og heirna-
lönd allmargra jarða. Þetta var gert
allt til ársins 1983 að birtingu
beitarþolstalna var hætt að beiðni
Landgræðslunnar, af ærnu tilefni.
Aðferðafræðin við útreikningana
var grundvölluð á þeirri þekkingu
sem var fyrir hendi þegar hún var
mótuð og síðan endurbætt nokkuð.
Gengið var nt.a. út frá því að allt
land með einhverjum gróðri væri
beitarhæft, óháð t.d. jarðvegs-
eyðingu, gildi gróðurleifa til sjálf-
sáningar og ójafnri dreifingu bú-
fjárins um hagann.
í ljós kom að aðferðin leiddi af
sér ofmat á beitarþoli sem valdið
hefur miklum erfiðleikum í starfi
Landgræðslunnar. í sumum tilvik-
um var reiknað út að fjölga mætti,
jafnvel verulega, sauðfé á sumum
af verst förnu afréttum landsins þar
sem engum blandaðist hugur um að
fækkunar væri þörf.
í starfi okkar landgræðslumanna
verðum við ennþá þráfaldlega fyrir
því að bændur beita uppgefnum
tölum RALA um beitarþol fyrir sig
þegar þeim finnst að sér þrengt með
takmörkunum beitar. Um það eru
rnörg nýleg dæmi. Það hefur ekki
reynst trúverðugt að byrja með
beitarþolstölurnar sem grunn við
ítölugerð eða aðra vinnu við vernd-
un lands, og fara síðan í talnaleik til
að laga þær að raunveruleikanum.
og samvinnu aðila sem tengjast vemd-
un og nýtingu landsins.
212 FREYR - 5. '95