Freyr - 01.07.1999, Qupperneq 18

(Ljósm. Einar Hannesson).
Fnjóská i Dalsmynni.
Rangá og gætti þess um langt ára-
bil.
Nú hefur um 5 ára skeið verið ár-
viss mjög góð laxveiði í Rangán-
um. Þessi velgengni byggir á ár-
legri sleppingu gönguseiða af laxi í
ríkum mæli í ámar og endurheimtu
fullvaxinna laxa úr sjó. Tekjur af
svæðinu hafa skipt tugum milljóna
króna í sölu veiðileyfa og annarrar
sölu á hendi ferðaþjónustu á svæð-
inu. Þessi árin er því laxveiðihefð-
in að festa rætur í Rangárþingi.
Verður fróðlegt að fylgjast með
ffamhaldinu.
Dýrmæt auðlind
Verðmæti laxveiði til stanga-
veiði hér á landi liggur í beinni
sölu veiðileyfa, auk þess sem seld
er ýmiss konar þjónusta, bæði á
veiðistað og hjá öðrum aðilum
ferðaþjónustu í landinu til og frá
veiðistað. Kannanir hafa verið
gerðar á verðmæti stangveidds
lax og gefa niðurstöður frá þeim
til kynna að verðmæti hafi numið
um 550 millj. kr. á árinu 1998, sé
gengið út frá meðaltali fimm
seinustu ára í laxveiði. Arlega
þjóðhagslega verðmætið er auð-
vitað mun hærra en árlega verð-
mætið og gæti numið um 2,0 til
2,5 milljörðum kr. Sé aðferð
Fasteignamats ríkisins til skatt-
lagningar þessara hlunninda not-
uð, verður höfuðstóll slíkra
hlunninda í landinu með stang-
veidda laxinn um 5,5 milljarðar
króna.
Hér er því um mikil verðmæti að
ræða og því auðlind sem ber að
vemda og umgangast með skyn-
samlegum hætti.
Ný öld - aukin tækifæri
Af framangreindu er ljóst að
seinni aldarhelmingur aldarinnar
hefur verið viðburðaríkur í veiði-
málum. Hann hefur skilað okkur
mjög góðum árangri í bættri og
hagfelldri nýtingu lax- og göngusil-
ungsstofna í ám landsins.
Næsta verkefnið, sem bíður okk-
ar í upphafí næstu aldar, er að nýta
betur silungsstofna í stöðuvötnum
landsins til stangaveiði og reyndar
netaveiði, þvi að víða em silungs-
stofnar vannýttir. Bæta þarf að-
gengi að vötnunum og aðstöðu við
þau fyrir stangaveiðimenn. I því
efni er víða óplægður akur, en sú
reynsla sem fengist hefur á þessu
sviði sýnir svo að ekki verður um
villst að möguleikar okkar eru
miklir á þessu sviði.
Landbúnaður, óðalserfingi eða olnbogabarn.
Frh. af bls. 4.
Fleira mætti nefna, svo sem smit af völdum Salmonella
og fleiri sjúkdóma.
Alla þessa þætti og fleiri má rekja í meiri eða minni
mæli til síharðnandi rekstrarskilyrða í landbúnaði sem
tengjast vaxandi markaðshyggju og aukinni samkeppni.
Við þessu hefur verið bmgðist með því að svokallaður
liffænn landbúnaður hefúr fengið byr í seglin og í kjölfar
þess margvísleg vottun á framleiðsluferli matvæla. Þar
stendur íslenskur landbúnaður vel að vígi vegna þeirra
aðstæðna sem hér ríkja, svo sem kaldtempraðs loftslags
og fjarlægðar ffá mengunaruppsprettum.
Áður er komið ffam að ætla megi að fæðuffamboð í
heiminum muni fullnægja effirspum og kaupgetu næstu
10-15 árin. Effirþaðeralltóljósaraumútlitið. Þóeruað
áliti stofnana sem um þau mál fjalla, opinberra sem ann-
arra, þar ýmsar blikur á loffi. Þar má nefna hraða fjölgun
jarðarbúa, harðnandi baráttu milli þéttbýlis og iðnaðar,
annars vegar, og landbúnaðar, hins vegar, um ferskvatn,
aukna seltu í jarðvegi, tap á jarðvegi vegna jarðvegseyð-
ingar og hugsanlegar breytingar á veðurfari vegna hlýn-
unar af völdum gróðurhúsaáhrifa.
Allir þessir þættir og fleiri leiða líkur að því að bújarð-
ir sem hafa horfið úr byggð eða eru að leggjast í eyði
vegna þess hvar þær eru staðsettar á norðlægum breidd-
argráðum eða hátt yfir sjó, verði affur byggðar og gegni
sínu foma hlutverki á ný.
E.t.v. má segja að þetta sé lítil huggun þeim sem nú
berjast í bökkum. Hins vegar er það ofífamleiðslutíma-
bil sem nú hefúr staðið í um fjóra áratugi algjört undan-
tekningartímabil í sögu mannkyns. Óvarlegt er að trúa
því að það verði varanlegt. Ef eða þegar það herðir að
verður það fæðuöflunin sem hefur forgang.
M.E.
18 - FREYR 8/99