Freyr - 01.07.1999, Qupperneq 31

Akureyri. Almennt má segja að
kostir steinefnagreininga með ICP
mælingu og mælinga með NIR
tækninni eru þeir að forvinna er
fremur einföld og afköst geta verið
mikil. Gallar eru hins vegar þeir að
bæði ICP og NIR tækjabúnaður er
dýr og krefst sérhæfðs starfsliðs og
stoðkerfís, sem er litlum rann-
sóknastofum ofviða. Af framan-
sögðu er ljóst að tæplega getur ver-
ið skynsamlegt að reka fleiri en
eina einingu með þessum tækjum
fyrir þjónustuefnagreiningar af
þessu tagi hér á landi.
Afgreiðslufrestur og
verðlagning
í áðurnefndu samkomulagi
Bændaskólans og RALA er gert ráð
fyrir að afgreiðslutími niðurstaðna
sé ekki lengri en fjórar vikur frá því
sýnið er móttekið og niðurstöður
eru sendar út. Þetta er miðað við
álagstímann að haustinu. Nú eftir
þetta fyrsta reynslutímabil er ljóst
að þessi markmið hafa ekki náðst
fyrir öll sýni. Ástæður þess eru að í
fyrsta lagi var tímaffekara en ráð
var fyrir gert fyrir tölvudeild
Bændasamtakanna að koma raf-
rænum sendingum milli gagna-
grunna á Hvanneyri og RALA í
viðunandi horf. Þá komu fram
minniháttar byrjunarvandamál við
undirbúning sýna fyrir steinefna-
greiningu á Hvanneyri, sem tók
nokkum tíma að fínna út í hverju lá.
I upphafi vom örðugleikar við ICP
greiningu sem töfðu starfið lítils-
háttar. Þessi vandamál vora öll
leyst og ekki ástæða til annars en
að ætla að afgreiðslutími í framtíð-
inni haldist innan þeirra marka sem
sett hafa verið. Þó að tafír yrðu
fram yfír miðbik á töminni vora
sýni sem bárast síðast í október
samt öll frágengin fyrir 10. nóvem-
ber, en það er sú dagsetning sem
miðað hefur verið við á undanfom-
um áram (á RALA) að ljúka sýnum
sem berast á eðlilegum tíma, eða
fyrir 20. október.
í samkomulagi stofnanna var
ákveðið að verðið á hvert sýni yrði
2090 kr. án vsk., sem innifelur í sér
skráningu, forvinnu og mælingu á
þurrefni, mælingu á meltanleika og
próteini með NIR aðferð, mælingu
steinefna með ICP aðferð og síðan
tölvuvinnu og útskrift niðurstaðna
og reikninga. I þessum verði er
ekki álag vegna stjómunarkostnað-
ar, né kostnaður við húsnæði og
rekstur þess. Ekki era reiknaðar
fullar afskriftir. Ljóst er að tækni-
lega er hægt að stytta tímann enn
frekar. Vandinn við þessar hey-
efnagreiningar er sá að þær era
mjög árstíðabundnar og útilokað er
að miða mannahald við álagstíma
ef ekki era verkefni á móti eða
tekjustofnar til að mæta slíkum
sveiflum að einhveiju leyti. Ef af-
greiðslutíminn á mesta annatíma er
styttur mikið frá því sem nú er er
óhjákvæmilegt að hækka verðið
verulega. Þess má geta að lægsta
verð fyrir svipaða þjónustu erlend-
is er mun hærra en það verð sem
hér um ræðir.
Lokaorð
Þrátt fyrir tæknilega byrjunar-
örðugleika má segja að samvinnan
milli Bændaskólans á Hvanneyri
og Rannsóknastofnunar landbún-
aðarins um fóðurefnagreininga-
þjónustu á liðnu hausti hafí komist
í góðan farveg og hafí þessi þjón-
usta allar forsendur til að ganga
hraðar en áður. Stofnanimar munu
leitast við að svara kröfum þeirra
sem óska eftir þessari þjónustu. Þó
að leitað sé allra leiða til að hún
verði sem ódýrast fyrir bændur þá
krefst allt starfsumhverfi (og lög-
gjafínn) þess að þjónusta sem þessi
sé ekki niðurgreidd. Líkur era á að
ódýrari aðferðir og samvinna
þeirra stofnana og sérfræðinga sem
vinna við rannsóknir sé góður
stuðningur við þessa starfsemi og
geri mælingamar öraggari og von-
andi ódýrari.
Heimildir:
1. Alexander, R.H. & McGowan M.,
1966. The routine determination of in
vitro digestibility of organic matter in
forages - An investigation of the
problems associated with continuous
large-scale operation. J. Br. Grassl.
Soc. 21: 140-147.
2. Bændaskólinn á Hvanneyri, 1975.
Tilraunaskýrsla 1994. Fjölrit Bænda-
skólans á Hvanneyri nr. 2.
3. Derek C. Mundell, 1975. Meltan-
leikaákvörðun í glermaga (in vitro) og
hagnýting hennar við fóðmn á gróf-
fóðri. Ársrit ræktunarfélags Norður-
lands 72: 6-27.
4. Gunnar Ólafsson & Friðrik Pálma-
son, 1968. Næringargildi töðunnar
1967. Freyr 64: 351-356.
5. Gunnar Sigurðsson, 1974. Fóður-
forrit.
6. Jones, D.I.H. & Hayward, M.V.,
1975. The effect of pepsin pretreatment
of herbage on the predition of dry
matter digestibility from solubility in
fungal cellulase solutions. J. Sci. Food
Agric. 26: 711-718.
7. Tilley, J.M.A. & Terry, R.A.,
1963. A two stage technique for the in
vitro digestion of forage crops. J. Br.
Grassl. Soc. 18: 104-111.
8. Tryggvi Eiríksson, 1990. Innrauð
mælitækni við fóðurefnagreiningar. I:
Ráðunautafundur 1990: 211-215.
9. Þórarinn Lámsson, 1971. Starfs-
skýrsla. Ársskýrsla Ræktunarfélags
Norðurlands 68: 116-125.
IVIol
Lífrænn
landbúnaður
í sókn í Svíþjóð
Á þessu ári munu um 600
bændur í Svíþjóð hefja lífræn-
an búskap. Meðal þeirra er for-
maður Sænsku bændasamtak-
anna, LRF, Hans Jonsson.
Hann er meðeigandi að jörð,
þar sem 140 hektarar verða
lagðir undir lífræna ræktun.
Hans Jonsson kveður þetta
vera hreina viðskiptalega
ákvörðun. Markaður fyrir líf-
rænar afurðir vex unt 30% á
ári, og styrkjakerfi ESB við líf-
rænan búskap er hagstætt fyrir
bóndann.
(Norsk Landbmk nr. 10/1999)
FREYR 8/99 - 31