Freyr - 01.09.2004, Blaðsíða 2

Moli
Lífshættir búfjárins
EIGA AÐ RÁÐA FERÐINNI
í BÚSKAPNUM
i Svíþjóð hafa á síðari árum
farið fram heitar umræður um
loðdýrarækt og þau sjónarmið
verið uppi banna eigi hana. Vidar
Marcström, fyrrv. professor (prof
emeritus), fjallar hér um málið frá
sínum sjónarhóli:
Hin forna hefð bændasamfé-
lagsins að nýta en jafnframt
varðveita náttúrugæði og rækta
og nytja jafnt tamda og villta
dýrastofna er jafn sjálfsögð nú á
tölvuöld og áður. Stór hluti
sænsku þjóðarinnar hefur fullan
skilning á þessu enda á hún ræt-
ur sínar í bændamenningunni.
Margir þéttbýlisbúar hafa þó
aldrei haft neina snertingu við
landbúnað, hvað þá við viðskipti
með búfjárafurðir. Þá gera fáir
sér grein fyrir því að í náttúru
Svíþjóðar deyja milljónir fugla i
hverjum mánuði.
Viðhorf þéttbýlisbúa leysa
smám saman af hólmi persónu-
lega upplifun fyrri kynslóða af
náttúrunni. Dýrunum eru gefnir
mannlegir eiginleikar og þau fá
hlutverk í heimi ævintýranna.
Með rangtúlkunum á nútíma
erfðafræði eru dýr og fólk sett
Altalað á kaffistofunni
Jóhannes Grímsson var fjár-
maður á Jökuldal, var hann einn
af þeim sem fór á fætur fyrir birt-
ingu og stóð yfir fé allan daginn.
Eitt sinn stóð Jóhannes yfir fé
uppi á heiði. Kom þá til hans
ókunnugur maður og spurði til
vegar á eitthvert heiðarbýlið.
jafnfætis. Raunveruleikafirrtir
borgarbúar setja jafnaðarmerki
milli aflífunar dýra og dráps og
morða.
Að sjálfsögðu er maðurinn ein-
stakur, m.a. vegna hæfileika síns
til tjáskipta, til skapandi hugsunar
og vegna gáfna sinna en ekki
síst vegna vitundar sinnar um
dauðann. Sú vitund skapar fólki
kvíða- og hræðslutilfinningu sem
lætur engan ósnortinn og kallar
fram einmanaleika. Til að vinna
bug á því er fólk í sífelldri leit
eftir nýrri neyslu og upplifunum,
sem að minu áliti er fánýt sókn
eftir sálarró og hamingju í landi
þar sem veraldarhyggja er í
sjálfu sér orðin trúarbrögð.
Hvorki tamin né villt dýr eiga
við þetta vandamál að stríða.
Þau láta eðlisávísun sína ráða
og taka því sem að höndum
ber. Að sjálfsögðu skynja þau
sársauka og okkur ber að gefa
þeim eins góð lífsskilyrði og
unnt er. Auðvitað bregðast þau
við hættum, sem þau verða
fyrir, en þau hafa ekki sama
tímaskyn og maðurinn né
hræðslu gagnvart því sem óhjá-
kvæmilega gerist.
Þessar ástæður valda því að
fjöldi fólks telur það ekki ósiðlegt
Benti Jóhannes á mel þar nokkuð
frá og segir: „Þama sérðu mell,
þegar þú kemur upp á hann sérðu
annan mell, þegar þú kemur upp
á þann mell sérðu enn mell og ef
þú getur ekki ratað þaðan þá eru
helvítis asni“.
Heimild: Hákon Aðalsteinsson.
að aflífa dýr ef það er gert mann-
úðlega. Villt dýr, sem eru ekki
felld við veiðar, lifa heldur ekki
eilíflega, heldur drepast af völd-
um sjúkdóma, í umferðinni, rán-
dýr drepa þau eða þau svelta til
dauða.
Að sjálfsögðu ber okkur að
virða ólíkar skoðanir fólks á bú-
fjárhaldi en við getum ekki tekið
skyndiákvarðanir án efnislegrar
umræðu. Það er einnig óásætt-
anlegt að hópar mótmælenda
telji að tilgangurinn helgi meðalið
og hafi í frammi ofsóknir og ólýð-
ræðislega framkomu til að ná
takmarki sínu.
Bann við minkarækt hefði al-
varlegar efnahagslegar og fé-
lagslegar afleiðingar. Um 170
minkabú með árs veltu sem
nemur um 450 millj. s.kr. og um
1000 starfsmenn yrðu lögð niður.
Að auki hefði það slæm áhrif
fyrir þjónustugreinar loðdýra-
ræktarinnar. Þannig gerði það
alifuglaræktinni erfitt fyrir en hún
hefur selt sláturúrgang i loðdýra-
fóður og yrði þá að eyða honum
á sinn kostnað, í stað þess að
hann komi í verð.
Næði bann við minkarækt fram
að ganga má ætla að eigendur
minkabúa muni í einhverjum
mæli flytja rekstur sinn til ann-
arra landa þar sem kröfur til
rekstrarins eru minni.
Að lokum má nefna að vissu-
lega er lifandi lýðræði styrkur að
opinni og gagnrýnni umræðu.
Hins vegar hefur það gerst að
hópar mótmælenda taka sér vald
til að hafa áhrif á almenning með
rangfærslum. Við slíkt verður
ekki unað.
(Þýtt og endursagt eftir
Prof. emeritus Vidar Marcström
í Land Lantbruk nr. 23/2004).
Þarna sérðu mell
| 2 - Freyr 6/2004