Freyr - 01.09.2004, Blaðsíða 51

Verðmæti sláturlamba -
æfingar með reiknilíkan
Inngangur
Allir sem stunda rekstur þurfa
að spyrja sig reglulega að því
hvemig má gera betur? Til þess
að svara þeirri spumingu þurfa
menn að hafa greinargóðar upp-
lýsingar um reksturinn og þekk-
ingu á þeim þáttum sem áhrif hafa
á niðurstöðuna. Þetta er misflók-
ið eftir atvinnugreinum. Sauófjár-
ræktin hefur sem atvinnugrein
m.a. þau sérkenni að eiga afkomu
sína undir ólíkum þáttum, svo
sem líffræðilegum (búféð, jarð-
ræktin), tæknilegum (vélarnar,
húsin), opinberum afskiptum
(styrkir, framleiðslutakmarkanir)
og síðast en alls ekki síst mark-
aðslegum þáttum (framboð, eftir-
spurn). Það getur því verið snúið
að átta sig á hvernig eigi að for-
gangsraða úrbótum í rekstri á
hverjum tíma, ekki síst vegna þess
að a.m.k. sumum úrbótum fylgja
fjárfestingar, sem þarf þá að meta
inn í dæmið. Ein leiðin til að
skoða ólíka hluti í samhengi er að
setja upp reiknilíkan. Til þess að
það megi nota markvisst til að
greina reksturinn þarf það að taka
tillit til sem flestra af lykilþáttum
hans.
Framkvæmdanefnd búvöru-
samninga hefúr á undanfömum
árum styrkt ýmis verkefni í
tengslum við starf tilraunabús
RALA og LBH á Hesti í Borgar-
firði. Eitt af þeim verkefnum,
sem unnið er að, er þróun reikni-
líkans sem tekur tillit til sem
flestra af þeim þáttum er megin-
máli skipta varðandi rekstur sauð-
Qárbús. Líkanið mun taka tillit til
vinnumagns og stofnkostnaðar
vegna ólíkra tæknilausna, svo sem
við fóðrun, og byggðar hafa verið
inn helstu forsendur varðandi rík-
isstuðning við greinina. Áhersla
hefur verið lögð á að líkanið geti
metið ólíka valkosti í jarðrækt og
fóðuröflun að teknu tilliti til fóð-
urþarfar bústofnsins. Sömuleiðis
á líkanið að geta orðið til gagns
við að meta hagkvæmni mismun-
andi bústærðar út frá ólíkum for-
sendum. Á næstunni verður lögð
áhersla á að ljúka við líkanið
sjálft, en í framhaldinu verður
lögð áhersla á að aðlaga það notk-
un við kennslu og leiðbeiningar í
sauðfjárrækt.
Hér á eftir er ætlunin að sýna
dæmi um notkunarmöguleika lík-
ansins, þar sem skoðuð eru áhrif
mismunandi sláturtíma á verð-
mæti dilksskrokks út frá mismun-
andi forsendum um burðartíma,
flokkun og fleira.
Forsendur
Verðtöflur. I líkaninu enj upp-
settar töflur þar sem settar eru inn
allar forsendur um verð, svo sem
grunnverðtafla frá afurðastöð, út-
flutningsprósenta, álagsgreiðslur
frá Markaðsráði/geymslugjald og
álagsgreiðslur frá afurðastöð eftir
sláturvikum, en þessar greiðslur
koma ekki á alla gæðaflokka og
eru upplýsingar þar um byggðar
inn í líkanið. Sömuleiðis er sett
inn ágiskun um álagsgreiðslu
vegna gæðastýringar, 50 krónur á
kg í ákveðnum gæðaflokkum
(ekki P-flokk né fitufl. 4-5). Þessi
ágiskun er skv. fróðustu manna
yfirsýn það sem gera má ráð fyrir
að lágmarki miðað við að megin-
eftir
Jóhannes Sveinbjörnsson,
Rannsókna-
stofnun
landbúnaðarins
hluti framleiðenda uppfylli kröfur
gæðastýringarinnar, sem svo á eft-
ir að koma betur í ljós. I dæntun-
um hér á eftir er gengið út frá
verðskrá Sláturfélags Suðurlands
skv. fréttabréfi SS frá 3. ágúst
2004, en líkanið er þannig úr garði
gert að auðvelt er að setja inn mis-
munandi verðskrár.
Gœðaflokkun. Gæðaflokkun
dilkafallanna hefur mikil áhrif
bæði á grunnverðið og allar álags-
greiðslur. Almennt batnar gerðin
(holdfyllingarflokkun E-P) með
vaxandi fallþunga en fítuflokkun-
in (1-5) þróast á óæskilegri veg.
Þama er dæmi um líffræðilegt at-
riði sem mikilvægt er að líkanið
taki tillit til. Sú leið hefur verið
valin að byggja inn töflur þar sem
hægt er að setja inn gerðar- og
fítuflokkun lantba eftir þyngdar-
flokkum. Þarna er hægt að taka
inn rauntölur frá tilteknum búum,
afurðastöðvum eða önnur gögn
sem við á. I þeim dæmum, sem
farið verður yfír hér á eftir, er ann-
ars vegar það sem kallast slök
flokkim þar sem byggt er á nokk-
urra ára gömlum gögnum frá
hjörðum sem vom með flokkun
undir meðallagi (slök gerð, mikil
Freyr 6/2004 - 51 |