Freyr - 01.01.2002, Blaðsíða 53

2. tafla. Tölfræðileg úttekt á skrokkmálum hrossa sem komu til dóms á árinu 2001, cm
Meðal Hryssur Minnst Stærst SD Meðal Stóðhestar Minnst Stærst SD
Hæð á herðar 136,9 128,0 146,0 2,8 138,6 130,0 151,0 3,0
Hæð á lægst bak 128,9 121,0 138,0 2,9
Hæð á lend 135,0 126,0 144,0 2,7 135,4 128,0 146,0 2,8
Brjóstdýpt 63,6 59,0 69,0 1,6 63,3 58,0 69,0 1,8
Bollengd 142,4 128,0 153,0 3,5 141,6 132,0 155,0 3,5
Ummál hnés 27,8 25,0 31,0 0,9 30,0 27,0 33,0 1,0
Ummál leggjar 17,7 15,5 20,0 0,7 18,6 17,0 21,0 0,7
Brjóstbreidd 36,7 33,0 42,0 1,6
Breidd um mjaðmarhorn 46,5 40,0 51,0 1,6
Breidd um lærleggstoppa 41,3 33,0 46,0 1,5
Breidd leggjar 6,6 5,8 8,0 0,4
að taka saman árangur hjá ein-
stökum hryssum og stóðhestum.
Þessum skýrslum er því miður
ekki nærri nægilega skipulega
skilað inn þannig að á þessu sé
byggjandi fyrir einstök hross enn
sem komið er. Gleggra yfirlit um
frjósemi einstakra stóðhesta vant-
ar til þess að hægt sé að byggja
upp t.a.m. kynbótamat fyrir frjó-
semi, sem væri æskilegt.
Stærð
Öll hross sem koma til dóms á
kynbótasýningum eru mæld hinum
ýmsu skrokkmálum. Þetta gefur
okkur færi á að fylgjast vel með
hvemig þróunin er í þessum mál-
um. í 2. töflu er yfirlit um þessi
skrokkmál hjá öllum hrossum sem
komu til dóms á árinu 2001.
Hrossunum er skipt upp eftir kyni
til að fá gleggri mynd en ekki er
greint á milli mismunandi aldurs-
flokka enda munurinn ómarktækur
fyrir flest málin. Það mál, sem
mest er notað, er hæð á herðar og
þar má sjá að meðalhryssan er
tæplega 137 cm og meðalstóðhest-
urinn tæpum 2 cm hærri.
3. tafla. Tíðni (%) helstu lita hjá folöldum fæddum 2000
og til samanburðar í íslenska hrossastofninum í heild* og
samkvæmt tölum frá því um 1930*.
Litur Folöld 2000 ísland 1998 ísland 1930
Aðallitur
Rauður 31,7 28,2 34,4
Brúnn 30,1 31,7 14,1
Jarpur 16,3 15,5 13,0
Albínó 0,1 0,3 0,0
Leirljós 3,0 3,2 1,2
Moldótt 1,2 1,1 1,5
Bleikt 5,3 6,8 8,4
Mósótt 3,0 4,6 3,2
Vindótt 1,7 3,4 1,1
Grátt 7,6 5,5 23,1
Aukalitur
Skjótt 8,4 8,7 5,0
Litförótt 0,4 0,4 1,0
* Heimild: Árnason Th. & Sigurdsson, A. 1998. A computing procedure for estimating
genotype probabilities at eight individual colour loci in the lcelandic toelter horse. 49th
Annual Meeting of the EAAP Warsaw, Poland.
+ Theódór Arnbjörnsson 1931. Hestar, Búnaðarfélag íslands, Reykjavík.
Fróðlegt er að bera þessar tölur
saman við eldri upplýsingar, t.d.
niðurstöður Þorvaldar Árnasonar
og Þorkels Bjarnasonar
(Búvísindi 8,1994:73-83), sem
var samantekt frá nokkrum
hrossaræktarbúum frá árunum
1969-1990. Þar reyndist fullvax-
inn hestur að meðaltali 133 cm á
herðar (ekki gefið upp fyrir kyn
sérstaklega) eða 5 cm lægri en
meðalhesturinn sem kom til
dóms á sl. ári. Þarna er örugglega
bæði um að ræða nokkurt úrval
fyrir meiri stærð en ekki síður
betra uppeldi hrossanna, sérstak-
leg þó bætt fóðrun. Þessi stærð
virðist vera í takt við það sem
flestir telja heppilega fyrir íslensk
hross og ekki virðist ástæða til að
reyna að breyta þessu frá því sem
nú er. Rétt er að benda á að
skrokkmálin eru notuð sem hjálp-
artæki við kynbótadómana en þó
verður að viðurkennast að sum
þeirra nýtast takmarkað en eru
auðvitað ágætis heimild til þess
að fylgjast með stofninum að
þessu leyti. Rannsóknir eru nú í
gangi, í samvinnu við sænska
aðila, á því hvort ekki megi safna
skrokkmálunum með enn betri
hætti þar sem stafræn upptöku-
tækni er notuð til að taka enn
fleiri mál og margs konar horn að
auki. Fyrstu niðurstöður gefa til
kynna að hér sé eftir einhverju að
Freyr1/2002 - 49