Litli Bergþór - 01.12.1998, Blaðsíða 30

SÍÐASTA FJALLFERÐIN AÐ SEYÐISÁ 1936
- og fleira af fjöllum -
Við Svartá, þar sem náttstaður Seyðisármanna var.
Hrefnubúðir, Hrútfell og Baldheiði í baksýn.
var látið vera á grastorfunni sunnan við þar sem húsið
stendur nú. Þar norðan við er grýttur og ógreiðfær kafli
en handan við hann er graslendi. Þar var tjaldað og
hestunum ætlað að vera þar norðan við. Hætta var á að
hestamir leituðu í áttina suður yfir nóttina en það var
nokkurt öryggi í að þeir þurftu þá að skrölta yfir grýtta
kaflann sem gat valdið hávaða þegar skeifur glömruðu í
grjóti. Kannski mundi það verða til þess að einhver
vaknaði og stöðvaði för þeirra.
Um leið og birta tók af degi var farið að huga að fénu
sem hafði legið að mestu yfir myrkrið en fór að hreyfa
sig þegar birti. Þurfti að gæta þess vel að engin kind lægi
eftir þegar lagt var af stað.
Afram lá leiðin niður með Svartánni og að Hvítá þar
sem oft höfðu orðið tafir og erfiðleikar við að komast
yfir. En nú var komin brú á ána og aðstaðan önnur.
Stansað var um stund sunnan við ána og féð látið kroppa
og fá smá hvíld áður en lagt var á Bláfellshálsinn, en
hann er bæði gróðurlaus og grýttur. Það var tos að
komast yfir hálsinn og ekki gras fyrir féð að kroppa fyrr
en komið var niður í Skálar eða niður að Grjótá, en reynt
var að láta það grípa í jörð þar sem einhver grasblettur
var.
Torfurétt á austurbakka Tungufljóts. Hrísholt í baksýn.
Ætlunin var að reyna að komast niður undir byggð, en
óðum leið á daginn. Lömbin voru orðin þreytt og sárfætt
og því gekk ferðin hægt. Norðan við Sandá er graslendið
Sultarkriki. Þar var stansað um stund. Sæmilega gekk
að koma fénu yfir Sandá. Eftir það mátti segja að við
tækju óslitnir melar og grjót niður undir byggð. Komið
var kvöld og myrkur skollið á. A Grafkeldubökkum var
komið á gras og þar var ákveðið að hafa náttstað. Það er
á móts við Gullfoss en vestar.
Þegar birti af degi var lagt upp á ný og nú skyldi ná
niður í réttir áður en komið væri kvöld. Það hafðist áður
en réttir voru búnar, en það hafði ekki alltaf tekist.
Aður en brúin kom á Tungufljót á Vatnsleysugljúfri
árið 1929, var Seyðisársafni réttað í svokallaðri Torfurétt
sem er austan við Tungufljót á móti gömlu réttunum. Þar
var Eystri-Tunguféð dregið úr en hitt rekið yfir fljótið á
móti safngerðinu sem var norðan við réttirnar, en fljótið
var einn kanturinn í gerðinu. Féð lenti því í gerðinu
þegar það kom upp úr fljótinu.
Þess má geta að af þeim Árnesingum sem fóru
síðastir að Seyðisá er greinarhöfundur, Tómas Tómasson
í Helludal, einn á lífi. Hinir voru: Ingvar á Hvítárbakka,
Jóhannes á Galtalæk, Sigurfmnur á Bergstöðum, Einar í
Kjarnholtum, Kristján á Gýgjarhóli, Sigurjón Ingvarsson
í Skálholti, Sveinn Kristjánsson í Efra-Langholti og Jón
Einarsson á Laugum í Hrunamannahreppi.
Eg man ekki lengur hvað margt fé kom í síðustu
Seyðisárferð. Það var alltaf að fjölga fénu sem kom
þaðan. Vafalaust hefur það verið komið í á annað
þúsund fjár.
Þegar litið er til baka fínnst manni næsta órtúlegt að
Kvennabrekka er torfan handan Þegjanda nefnd, en þar
voru tjaldbúðir varðmanna á Kili frá 1937-1955.
Sveinarnir Kristjánssynir í Bergholti og Efra-Langholti.
það skuli vera liðin sextíu ár síðan þessar ferðir lögðust
niður og verða aldrei teknar upp í sama formi og áður
var. Sá sem er að punkta þetta niður var svo heppinn að
vera einn af þessum Seyðiármönnum tvö síðustu haustin
sem þangað var farið, en síðasta ferðin var farin þangað
og fé dregið sundur í Seyðisárrétt 1936.
Árið 1937 voru settar vamarlínur á ótal stöðum bæði í
Litli - Bergþór 30