Litli Bergþór - 01.04.2006, Blaðsíða 13

málsvarnarlaun Magnúsar Thorlacius hrl. „einungis“
8.000 krónur og dagvinnutímakaup verkamanna í
Reykjavík 25,87 krónur.
Niðurstaðan
Niðurstaða dómsins var sú að þar sem ekki væri
séð að Reykholtshver hefði rýrnað ætti Eiríkur full-
an rétt á öllu því vatni sem hann hafði keypt. Hins
vegar taldi dómurinn að Ragnar mætti með fullum
rétti ráðstafa þeim vatnsréttindum er tilheyrðu Stóra-
Fljóti. Ennfremur taldi dómurinn að ekki væru „efni
til að takmarka eignarheimild stefnda að vatnsrétt-
indum í nefndum hver með dómi“. Að lokum
komust dómaramir að þeirri niðurstöðu að máls-
kostnaður skyldi látinn falla niður og máls-
varnarlaun Magnúsar greidd úr Ríkissjóði.
Með þessum málaferlum höfðu Biskupstungna-
hreppur og landeigendur í Reykholti fengið sér
nánast að kostnaðarlausu ítarlegar mælingar á vatns-
magni hversins auk þess sem skorið var úr um með
óyggjandi hætti hvaða rétt eignarheimildir hvera-
vatnsins færðu kaupendunum. Þó er ljóst að Ragnar
Jónsson hefur setið uppi með kostnað af sinni
málsvörn sem hefur sennilega slagað hátt í
málsvamarlaun Magnúsar. Ragnar hefur því verið sá
eini sem varð fyrir einhverjum búsifjum af völdum
málaferlanna. Þessi niðurstaða virðist þó ekki hafa
haft nein áhrif á vinskap Ragnars og Eiríks sem um
þetta leyti var í vinnu hjá Ragnari og leigði síðar
garðyrkjustöðina af honum.
Niðurstaða dómsins og sá rökstuðningur sem
honum fylgdi vekur óhjákvæmilega upp spumingar
um afstöðu Páls Hallgrímssonar sýslumanns til
dómsmála í sínu umdæmi. I rökstuðningi dómsins
kemur nefnilega fram að ekki verði tekið á réttar-
stöðu vatnsréttareigenda ef vatnsmagn hversins
minnki. Er tekið sérstaklega fram í því sambandi
„að stefnandi virðist hafa næstyngsta eignarheimild
þeirra aðilja, sem ákveðið vatnsmagn teljast eiga.“
Þessi athugasemd sker nokkuð í augun og maður
getur ekki annað en spurt sig hvað dómnum hafi
gengið til með henni. Hún virðist vera sett fram sem
varnaðarorð. Er dómurinn kannski að vara við
frekari málaferlum? Niðurstaða dómsins er rétt
samkvæmt lögum og það er svo sannarlega ekki
ætlan mín að kasta rýrð á dóminn og meðhöndlun
sýslumanns á málinu öllu. En þegar maður lítur til
þess að niðurstaða dómsins fellur að vissu leyti
báðum málsaðilum í vil, þ.e.a.s. stefnanda er
tryggður sinn sekúndulíter og stefnda sömuleiðis
sinn eignarréttur á vatni hversins, þá virðist sem að
sýslumanni sé umhugað um að skapa „frið“ í um-
dæmi sínu. Það hvemig Páll tók á móti nefndar-
mönnum við upphaf vatnsréttardeilnanna hér að
framan virðist renna stoðum undir þessa skýringu.
Auðvitað em þetta einungis vangaveltur yfir því
hvers vegna ofangreind viðvömn var sett fram.
MAGNÚS
HKlTOlTIAaiaOMACUa
"iUrv. *.
U)-*' kjr-
HORLÁCIUS ‘v ^ ^

\ bk't' V-'V-sMK
>V J. E

VvK*J>. w* ** ,
'«r.öui*rit a.f kaupSOíj
Jc'LxO’ Ú>v-vG> V\
ndi hínö háa x'.&t
C£ afSc’lÍT;
új* landl Stíra-Fl J6t{f ' iliskuuatuushahns ppi, yf ír-
oidvlta hrsins , Skúla öunr.i.au?;gaonar, Aa.?c,
l S. :‘ebr , ’ .&. , cg 6áo,cB&ttta skýralu £ Iríks r :v'i,
líi -varo m-varsaor.ar «;• íírarins Þírflnnsscnar, i
•íír hér tð' bei7ra t !>es s , a'• j 6'arda -• írmn,
2irí’ £-;lar.d .-ar'íyr5:.!uc6ndo , Sjénarhéli, Bichv.ps-
tun/jnahrs ppi, ver*i veítt cjafsókn i sáli, ae~ hanr.
rU.ar a;5 h’fi' ^a g;egn Ragnar'. Jónssyni .veifcingana.ml,
Sé.:.aadi vi •' aoyk janoanraut í Roykjovíx, ~.il v.'.'ur-
irenaingar á eignárrésti a lauw a* 1 sokúndul ítre
hoihu vatrji úr Reykholtshver, af' fellt ver'i úr cilfli
ÍU:.- '•* féia|5Ssa«nir.oE l... dec. 1054 or afsals S, ,-aarc.
Í.955 un aigr.arheitnild Ragrjars'' aú vatnsrátt'ní'e • • hvon-
v, og Xoks a-5 Hagnari verbi dant cr»i'’s -.álsl-.orstns’.
Svó 'bei5ist og og: toa.a, a* ctr ver?t okipo?>ui> tale^a*ur
£ ír < -:a ,
Stefnt v*r S«r fc’l t*é.«targ$»alu ' 'ro.-, sa;3 hlufc
a* .-'jáli.
í.llra vir 5 ihgarf vlls fc,' v
46-is-iSleré íuRejtisina,
Eiríkur Sœlandfékk gjafsóknarleyfið eftir að Hermann Jónasson
hafði párað með eigin hendi á umsókn Magnúsar Thorlaciusar
að leyfið skyldi veitt Eiríki til handa.
Hin gullvæga setning Thorbjörns Egners að: „upp
frá þessu eigi öll dýrin í skóginum að vera vinir“ í
munni bangsapabba kemur samt óneitanlega upp í
hugann þegar maður lítur yfir aðkomu sýslumanns
að deilum nágrannanna við Reykholt. Það er ekki
hægt að komast að ásættanlegri niðurstöðu fyrir
samfélagið allt nema menn séu reiðubúnir að vinna
sameiginlega að úrlausn vandamála - en það var ein-
mitt það sem íbúar Reykholts gerðu.
Framtíðin
En við blöstu samt sem áður alvarleg vandamál.
Fengist hafði á hreint að allir þeir er keypt höfðu
vatnsréttindi áttu skilyrðislausan rétt á að fá umsa-
mið vatnsmagn. En þar sem dómurinn féllst ekki á
að heitavatnsréttindi Ragnars yrðu skert var dagljóst
að vatnsmagn hversins dygði engan veginn
garðyrkjustöðvunum á Reykholtstorfunni. Svo að
ekki sé minnst á vaxtarmöguleika byggðarinnar í
nánustu framtíð. Þetta olli vatnseigendum tölu-
verðum vandkvæðum. Neyddust þeir til að leggja í
stórvirkar og kostnaðarsamar framkvæmdir sem áttu
eftir að verða sumum þeirra þungur fjárhagslegur
baggi. Og líkt og í ofangreindu máli þurftu vatns-
eigendur aðstoð hæstaréttarlögmanna vegna deilna
sem af hlutust þar sem tekist var á um miklar
fjárhæðir.
Skúli Sæland.
13 Litli Bergþór