Litli Bergþór - 01.07.2011, Qupperneq 11
Búnaðarþá-fctur - úr heimahögum
Gísli Kristjánsson, ritstjóri, hefur séð um Búnaðar-
þáttinn í útvarpinu um fjölda ára, svo sem öllum
landslýð er kunnugt. Ekki var til þess ætlast, að hann
flytti þáttinn sýknt og heilagt, enda hefur hann fengið
menn úr öllum áttum, bæði hálærða búvísindamenn
og ólærða menn, bændur og fleiri, sem telja sig vita
sitt af hverju um landbúnað af langri reynslu.
A seinni árum hefur Gísli tekið upp þátt er hann
nefnir „Ur heimahögum” og fengið bændur og aðra
góða menn til að segja fréttir, hver úr sinni sveit eða
stærra svæði ef svo horfir við. Skal greint frá
búnaðarástandi og horfum og þó minni áherzla lögð
á spádóma. En þær staðreyndir, líðandi stundar, sem
fyrir hendi eru skulu dregnar fram í dagsljósið hverju
sinni. Nú hefur Gísli beðið mig að segja frá því
helzta úr minni sveit, Biskupstungum. Þessi sveit
geymir innan sinnar sveitarmarka, þrjá þjóðfræga
staði: Skálholt, Haukadal, en séra Magnús Helgason
sagði eitt sinn, að ekki væri hægt að tala um
Skálholt, nema Haukadals væri getið um leið, svo
sterk bönd tengdi þessa tvo staði saman. í Haukadal
er Geysir og 6-7 klm austar er Gullfoss.
Biskupstungur eru ein af stærstu sveitum landsins,
um 40 km að lengd en breiddin að meðaltali um
helmingi minni. Sveitina umlykja tvö stórfljót, Hvítá
að austan og sunnan en Brúará að vestan og
Tungufljót klýfur hana að endilöngu. Þrjár jarðir eru
sunnan Hvítár, sem tilheyra sveitinni, en
landfræðilega Skeiðum og fimm bænda jörð austan
Hvítár lýtur sömu lögum, en legan tilheyrir
Hrunamannahreppi. Þessi skipan er arfur frá
biskupsvaldinu forna. Sveitin er öll grasi gróin, svo
langt sem byggð nær, og allmikið skóglendi er í efri
hluta hennar á útjöðrum og einnig í miðri sveit.
Skógurinn vex og dafnar vel, þó sauðfé sé nú eins
margt og áður var. Það er bændum á skógajörðum
helzt til ama, að hann er orðinn svo þéttur að varla er
hægt að smala hann sauðlausan. Skógur er sauðfé
neyðarfóður. Nú fóðra allir svo vel, að það lítur ekki
við honum lengur. Einn Skálholtsbiskupa kallaði
sveitina Sultar-Tungur. Það var ill nafngift og
ómakleg því hún er mjög búsældarleg og ein hin
mesta framtíðarsveit landsins. Um 3/4 hlutar hennar
eru ræktanlegir, fallvötn mikil og síðast en ekki sízt
er hún ein mesta jarðhitasveit á landi hér.
Biskupstungur hafa allt af verið og eru enn með
fjölmennustu hreppum, þar sem íbúarnir lifa
eingöngu af því sem landið gefur. Yitanlega hefur
Úr Tungnaréttum á að giska um miðjan sjöunda áratuginn.
11 Litli-Bergþór