Unga Ísland - 01.01.1944, Blaðsíða 24

íð. Það var. árið 1825. Þýzkur maður sem
hét Wöhler, hélt áfram rannsóknum Örs-
' 3ds og hefur hlotið mestan heiðurinn
fyrir uppgötvunina. Alúminíum- náði' þó
■'kki verulegri útbreiðslu fyrr en all-
löngu síðar, er menn tóku að framleiða
það með rafmagni.
Rafmagnsljós.
Rafljósin eru ekki eins ný og menn
rkyldu ætla. Árið 1811 heppnaðist ensk-
um eðlisfræðingi, sem hét Humphry
Tlavy (framb. Hömprí Deiví) að fram-
leiða ljós með raforku. Það voru svo
nefnd bogaljós, og ekki var tekið að not-
færa þau fyrr en liðið var fram undir
i iðja öldina. Árið 1848 var gerð tilraun
í París til að lýsa upp torg eitt með boga-
Hósum. Þótti tilraunin takast veþogvar
oessi aðferð síðan allmikið notuð til að
lýsa upp götur og torg — útilýsing. —
Þessi bogaljós þóttu dýr og ekki hent-
ag, enda varð raflýsing ekki almenn fyrr
>.'n Edison uppgötvaði glóðarlampann
1379. Þessi glóðarlampi Edisons var lík-
ur þeim rafmagnsljóskúlum (perum)
sem við' þekkjum enn í dag, en þræðirn-
ir innan í þeim, sem gefa frá sér ljósið,
v oru úr kolum. Nálægt 1900 endurbætti
' ýzkur maður, W'olfram að nafni, þessa
kmpa og uppgötvaði málmblöndu, sem
suírð var eftir honum, sem höfð er í
þræðina í stað kola. Er hún bæði rr.eð-
færilegri og endingarbetri. Áður voru
ljóskúlurnar loftlausar, að svo miklu
i.yti, sem unnt var. Nú er tekið að fylla
þær með ýmsum lofttegundum, sem ekki
geta komið af stað bruna.
Flestar stærri borgir, víðsvegar um
heim, hafa rafveitur. Sú fyrsta kom til
l 'igunnar í New York 1882.
Reiðhjól.
Fyrstu reiðhjól, semsögurfara af,voru
n jög ófullkomin og geta tæplega hafa
verið til mikils gagns. Hlaupahjólið, sem
lítil börn hafa að leikfangi nú á tímum,
var fyrirrennari þess. Það var til í byrj-
un 19. aldar. Upphafsmaður þess hét
Drais og var austurrískur. Stigsveifarn-
ar komu til sögunnar árið 1850, höfund-
ur þeirra hét Moritz Fischer og þá fyrst
urðu hin eiginlegu reiðhjól til. Þau voru
þannig gerð, að afturhjólið var lítið, en
framhjólið heljarstórt og þurfti mikla
leikni til að stjórna þeim. Árið 1875 voru
búin til hjól, sem að útliti líkjast þeim,
er nú tíðkast, en þau náðu ekki veru-
legri útbreiðslu fyrr en gúmmíslöngurn-
ar komu til sögunnar, skömmu eftir
1880. írskur dýralæknir, Dunlop að
nafni, fann þær upp, og eftir það hóf-
ust hinar miklu vinsældir reiðhjólanna.
Rakvélin.
Langt er nú síðan, að menn tóku að
raka sig og skera eða klippa hárið. I leif-
um frá steinöld hér í Evrópu hafa fund-
ist skegghnífar, og auðvitað var þeirra
ekki síður þörf meðal menningarþjóða
fornaldarinnar, forn-Egiptá og annarra,
sem uppi voru á sama tíma, eða komu á
eftir þeim.
Þessir skegghnífar voru mjög ófull-
komnir, eins og vonlegt var, og flestum
nútíðarmönnum myndi bregða í brún,-ef
þeir þyrftu á þeim að halda.
Enn í dag nota menn skegghnífa, en
nú á tímum eru til margir menn, sem
ekki gætu rakað sig með hníf, hvað sem
við lægi, nema eiga það á hættu að skera
sig til skaða. Þetta er mest að kenna
áhaldi, sem útrýmdi skegghnífnum að
nokkru leyti, þegar það kom til sögunn-
ar, er nefnist rakvél.
Ameríkumaðurinn Gillette fann upp
rakvélina árið 1895. Skömmu eftir alda-
mótin hafði hann komið upp verksmiðju
til að smíða þær og breiddust þær fljótt
út um allan heim. (Framh. á bls. 19).
14
UNGA ÍSLANjO