Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1998, Blaðsíða 144

142 Tækniannáll 1997/1998
verði jafnari. Þannig er meðal annars gert ráð fyrir að það dragi úr hagvexti í Bretlandi, Dan-
mörku og Hollandi en hann aukist á móti á Ítalíu og í fleiri löndum.
Segja má að stöðugleiki hafi ríkt í verðlagi í iðnríkjunum um nokkurra ára skeið. Verð-
bólga hefur verið innan við 2,5% á ári og ekki er reiknað með breytingum á því á þessu ári.
Verðbólga í helstu viðskiptalöndum Islands er reyndar enn lægri eða innan við 2%, enda
vegur Evrópa þungt í utanríkisviðskiptum landsins. Þar er verðbólga minni en að meðaltali
í iðnríkjunum. Efnahagshremmingamar í Asíu hafa dregið úr hættunni á því að verðbólga
taki sig upp í þeim löndum þar sem þenslumerki hefur mátt sjá.
Seðlabankinn í Þýskalandi hækkaði skammtímavexti í október í fyrra og í kjölfarið hækk-
uðu þeir víða í Evrópu. Vextimir hafa hins vegar lítið breyst í Bandaríkjunum og Japan.
Framvindan 1997
Efnahagsframvindan á árinu 1997 var einstaklega hagfelld. Annað árið í röð var hagvöxtur
meiri en í flestum aðildarríkjum OECD, stöðugleiki ríkti í verðlagi, atvinna fór vaxandi og
afkoma fyrirtækja í heild var svipuð og árið áður. Þá jókst kaupmáttur ráðstöfunartekna
vemlega með nýjum kjarasamningum og skattaráðstöfunum í tengslum við þá.
Þótt miklum hagvexti fylgi að jafnaði tilhneiging til verðbólgu gætti þess lítið á árinu
1997. Vísitala neysluverðs hækkaði um 2,2% frá upphafi til loka árs sem var einungis lítil-
lega meira en árið á undan. Að baki þessari hagstæðu þróun liggja einkum tvær skýringar.
Annars vegar hefur aukin samkeppni og vafalítið örari framleiðniþróun en reiknað var með
aukið þanþol hagkerfisins í þessum efnum. Hins vegar lækkaði innflutningsverðið því
saman fór hækkun á gengi krónunnar og nánast engin breyting á útflutningsverði í helstu
viðskiptalöndum. Kaupmáttur ráðstöfunartekna á mann er talinn hafa aukist um 6%. I því
felst að kaupmátturinn hefur aukist um 14% frá því efnahagsuppsveiflan hófst á árinu 1994.
Áætlað er að hagvöxtur hafi verið 5,0% á árinu 1997 borið saman við 5,5% árið á undan.
Þetta er nokkm meiri vöxtur en gert var ráð fyrir í þjóðhagsáætlun. Einkaneyslan jókst tals-
vert meira en spáð var, eða um 6% í stað 5%, en á móti varð fjárfestingin minni. Þjóðarút-
gjöldin í heild jukust um 5,8% sem er nokkm minna en reiknað var með. Útflutningur fór á
hinn bóginn fram úr áætlunum, hann jókst um 5,6% í stað 3,2%. Að öllu samanlögðu varð
niðurstaðan sú að hagvöxtur var hálfu prósentustigi meiri en reiknað var með í þjóðhags-
áætlun. Þjóðartekjur jukust ívið meira en landsframleiðslan eða um 5,9% þar sem viðskipta-
kjörin við útlönd vom töluvert hagstæðari en árið á undan.
Hallinn á viðskiptum við útlönd reyndist vemlega minni á árinu 1997 en búist var við. í
þjóðhagsáætlun var gert ráð fyrir 17,5 milljarða króna halla en hann varð 8,1 milljarður
króna sem svarar til 1,5% af landsframleiðslu. Hér að baki liggja einkum þrjár skýringar. í
fyrsta lagi var skráður innflutningur vegna fjárfestingar í stóriðju mun minni en áætlað var,
í öðm lagi var töluvert flutt út af gömlum fiskiskipum og loks reyndust viðskiptakjörin betri
en spáð var. Almennur innflutningur var hins vegar í hátt við áætlanir.
Eins og gefur að skilja eykst viðskiptahallinn vegna stóraukinnar fjárfestingar. Áætlað er
að hann verði 17,5 milljarðar króna á árinu 1997 og 19 milljarðar 1998. Þegar mesta fjár-
festingarhrinan er yfirstaðin er gert ráð fyrir að hallinn minnki, en hann verði þó áfram um-
talsverður, eða að meðaltali um 1,5% af landsframleiðslu á næstu fjóram árum þar á eftir.
Mikilvægt er að vinna að bví aö hallinn verrt; minni ó Kom,, 's-nv.n; -,n er reiknað með.