Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1998, Blaðsíða 349
Steinsteypa í sjávarumhverfi á ári hafsins 347
Efnahvörf að þessu tagi eru dæmi um að steypa hefur tapað innbyggðri vatnsvörn sinni.
Jónir úr sjónum mynda útfellingarnar í holrými steypunnar. Þær geta einar og sér valdið
skaðlegri þenslu, en með því að falla út í holrými steypunnar draga þær væntanlega einnig
úr eiginleikum loftkerfisins til þess að vinna gegn frost/þíðu-virkni, sjá mynd 2.
A undanförnum árum hefur verið unnið að rannsóknum á steinsteypu í ágengu umhverfi
hjá Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins. Verkefnið er samstarfsverkefni Rb, Vegagerðar-
innar og Sementsverksmiðjunnar og er að hluta til styrkt af Rannís. Verkefnið þróaðist út frá
rannsóknum á sýnum úr stöplum Borgarfjarðarbrúar. Markmið þess er m.a. að rannsaka
hvaða þættir takmarka endingu steinsteypu við slíkar aðstæður og í framhaldi af því að
hanna endingargóða steypu fyrir slíkt umhverfi. Hugtakið ending er ekki skilgreint, þó er
ljóst að hún verði töluvert meiri en 20 ár. Sökum þess hve verkefnið hefur undið upp á sig
er ekki hægt að gera því full skil hér. í þessari grein verður aðeins fjallað um þá aðferða-
fræði sem beitt er við að finna heppilegt bindiefni og helstu niðurstöður er lúta að steypu í
sjó verða kynntar.
Sýnagerð
Byrjað var á að rannsaka múrblöndur, en mun auðveldara er að vinna með þær heldur en
steypublöndur. Markmiðið með þessum fyrstu prófunum var að fá vísbendingar um nokkrar
heppilegar sementstegundir í sjávarumhverfi. Síðan var byrjað að vinna með steypublöndur.
Þá var komið að eiginlegum rannsóknum á steypusýnum. Markmiðið með þeirn var að
hanna endingargóða steinsteypu við ágengar ytri aðstæður. Hér verður eingöngu gerð grein
fyrir niðurstöðum úr múrblöndum.
Við val á sementi voru eftirfarandi sementstegundir prófaðar: íslenskt Portlandsement
(CEM I), venjulegt íslenskt Portlandsement (CEM II/A-M 42,5R), danskt lágalkalísement
(CEM I 42,5 (HS/EA/^2), venjulegt norskt Portlandsement (CEM I), og belgískt háofna-
sement (SR-Top). Auk þess var tveimur tegundum af föstum íblöndunarefnum, slagi og
kolaryki, blandað út í venjulegt íslenskt Portlandsement. I töflu 1 er að finna upplýsingar um
hlutföll bindiefna og íblöndunarefna í múrblöndunum. Fylliefnið var það sama í öllum
blöndunum, hollenskur staðalsandur.
í þessum sýnum var hlufall sementsefju (sement + föst íblöndunarefni + vatn) á móti
fylliefnum haft 1:1. Hlutfall vatns og bindiefna (sement + íblöndunarefni) var um 0,33. í
viðmiðunarblöndum var um 820 kg af sementi per m3. Notað var flotefni í allar blöndurnar,
um 1,73% af Mighty 150 (miðað við þunga sements). Öllum íblöndunarefnum var bætt út í
þannig að bindiefnahlutinn var sá sami (þ.e. cement replacement). Hrærslutími og eftirmeð-
höndlun var eins hjá öllum sýnununt.
Blöndur 1-12, 1-17 og 1-18 eru hugsaðar sem viðmiðunarblöndur í verkefninu en í
þessum sýnum voru engin íblöndunarefni notuð. Blanda 1-12 er með íslenskt Portland-
sement (CEM I), þetta sement hefur ekki verið framleitt sem markaðsvara síðan 1979 vegna
alkalívirkni, en það er framleitt sérstaklega fyrir Rb og notað m.a. sem viðmiðunarsement í
alkalfmælingum. í sýni 1-17 er norskt Portlandsement (CEM I). Sýni 1-18 er með danskt
lágalkalísement (CEM I) og hefur því töluvert aðra samsetningu en sýni 1-12 og 1-17. Þess
má geta að í Borgarfjarðarbrúna var notað danskt lágalkalísement. Það var flutt inn sem gjall
og síðan ntalað hjá Sv.