Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1998, Blaðsíða 348
346 Tækni- og vísindagreinar
Mg-súlfatstyrkurinn töluvert hærri en styrkur þess í sjó. Helstu niðurstöðurnar voru þær að á
yfirborði sýnanna mynduðust tvö þunn lög. Efst myndaðist brúsítlag (Mg(OH)2) og fyrir
neðan það myndaðist lag úr gipsi (CaS04 • 2H20). Fyrir neðan yftrborðslögin tók við svæði
sem einkenndist af Ca-útskolun úr grunnmassanum, en útskolunin minnkar nteð auknu dýpi
frá yfirborði. Styrkur Mg getur að sama skapi orðið nokkuð hár á þessu svæði, en hann
minnkar eftir því sem neðar dregur frá yfirborði. Gipsútfellingar í sprungum eða lögum sam-
síða yfirborðinu, í loftbólum og á snertisvæði milli fylliefna og sementsefju eru mjög algeng
í þessu lagi. Einnig einkennist þetta svæði af fáum gjallsteindum, þ.e. þær hafa leyst upp.
Fyrir neðan þetta lag eða svæði er síðan ósnortin steypa. Niðurstöður þessara rannsókna voru
m.a. að íblöndun kísilryks í sement (10%) dregur úr gipsútfellingunum, sem væntanlega sta-
far af því að steypa með kísilryki er mun þéttari en steypa án þess. Auk þess er bindingurinn
milli fylliefna og sementsefju mun þynnri en í steypu án kísilryks. Þar getur bindingurinn
orðið nokkuð breiður og virðist mynda samtengdan farveg sem sjór eða aðar lausnir geta flætt
um. Útskolun kalsíums úr efju með kísilryki var samt sem áður engu minni en í venjulegri
efju og svo virðist sem íblöndun kísilryks auki ekki endingu steypunnar við þessar aðstæður.
Steypuskemmdir eins og lýst var hér að ofan eru þekktar hér á landi. Til dæmis hefur
rannsókn á steypuskemmdum \ stöplum Borgarfjarðarbrúar leitt í ljós að ettringit (Ca3Al206
• 3CaS04 • 32H^O) útfellingar eru í sprungum og loftbólum, jafnframt hefur mikil flögnun
átt sér stað (Gísli Guðmundsson, 1994; Einar Hailiðason 1995). Gips (CaS04), hér kallað
gips en er í rauninni anhydrite, og ettringit eru einnig úlfellingar í sprungum og loftbólum í
sýnum úr öldubrjótum (dólósum) úr Þorlákshöfn. Efnaskipti milli kalsíums úr steypunni og
magnesíums úr sjónum hafa einnig átt sér stað í sýnunum, sjá 1. mynd (Gudmundsson, G.,
1997). Efnaskiptin eiga sér stað við yfirborð sýnanna, en ná tiltölulega stutt inn í steypuna.
Magnesíum getur myndað magnesíumhýdroxíð (Mg(OH)2 — brúsít), en svo virðist sem
mest af því gangi inn í sementsefjuna og myndi eins konar Mg-S-H fasa, í stað C-S-H fasans.
Hér er C=CaO, S=SiOz og H=H20. CSH er í raun sementsefjan. Búasl má við að Mg-S-H
efja sé ekki eins gott lím og C-S-H efja og því eru eiginleikar steypunnar í verulegri hættu.
Mynd 1 Mg/Ca-lilutfall vs Si/Ca-hlutfall í
sementsefju í Borgarfjaröarbrwmi. (Mynd:
Gudmundsson, G., 1997). Efnabreytingarnar
virðast ná aðeins um 0,5 mm ofan í sýnin.
Mynd 2. Smásjármynd af steinsteypu.
Ettringí- útfellingar hafa myndast í loftból-
um, sprungum og umhverfis fylliefni. Mynd-
in er tekin af steypu úr einum af stöplum
Borgaifjarðarbrúarinnar nálœgt yfirborði.