Neytendablaðið - 01.04.1983, Blaðsíða 21

þeim vegna aðildar okkar að
Evrópusamtökum auglýsinga-
stofa (EAAA).
Ofbeldi
Þriðja grein siðareglna SÍA
segir að ekki skuli að ástæðu-
lausu höfða til ótta fólks,
hjátrúar og auglýsingar skuli
ekki innihalda neitt sem getur
leitt til ofbeldisverka. Eftir að
vera búin að horfa oft á fræga
auglýsingu frá Samhjálp og séð
fyrir jólin í hitteðfyrra tvær
óhugnanlegar bókaauglýsingar
spyr ég Kristínu um það hvern-
ig henni finnist þetta ákvæði
haldið.
„Ég hef engar afsakanir fyrir
þessum auglýsingum. Sam-
hjálparauglýsingin hygg ég að
sé erlend. Hinar tvær eru ís-
lenskar.
En þar sem sjónvarpið tekur
við auglýsingum frá fleirum en
SÍ A stofum, fer hluti auglýsing-
anna þar inn án þess að sjálfsagi
siðareglanna hafi haft áhrif á
gerð þeirra. SIA stofur neita
birtingum ofbeldiskenndra
auglýsinga. Hjá SÍA starfar
siðanefnd sem á- að virka inn á
við og koma í veg fyrir brot SÍ A
félaga á siðareglum.
En það er ekki nóg. Eitt þarf
yfir alla að ganga sem vinna að
auglýsingum.
Siðanefndin vinnur nú að til-
lögum um hvernig slíkt megi
verða og býst ég við að málin
skýrist nú á næstunni í þeim
efnum.“
Samstarfið við fjölmiðla
Út frá þessu liggur beinast
við að spyrja hvernig samstarf-
ið við fjölmiðlana gangi. Aug-
lýsingadeildir blaðanna, út-
varps og sjónvarps, veita þar
aðhald og reyna að tryggja það
að vondar auglýsingar fari ekki
inn?
„Útgefandi, eigandi fjölmið-
ils eða hver annar aðili sem
birtir, miðlar eða dreifir auglýs-
ingum skal viðhafa réttmæta
varúð er hann tekur við auglýs-
ingum og kemur þeim á fram-
færi við almenning,“ svo vitnað
sé í margnefndar siðareglur.
Pví miður eru siðareglurnar lítt
virtar utan SÍ A en ef siðareglur
Alþjóða verslunarráðsins væru
virtar af öllum auglýsendum og
auglýsingadreifendum væri hag
neytenda borgið.“
Ég hafði haft með mér
nokkrar auglýsingar, sem ég
klippti út úr blöðum, með mér
í viðtalið. Bað ég Kristínu að
segja mér skoðun sína á þeim.
Þær eru hérna á síðunum.
Sú fyrsta sem rætt var um var
skóauglýsingin frá Torginu.
Svona sagðist ég vilja hafa aug-
lýsingar. Þarna kemur allt fram
sem neytandinn þarf að vita.
Efnið í hlutnum, litur, stærð og
síðast en ekki síst verðið. Það
finnst mér allt of sjaldan sjást í
auglýsingum. Skókaupmenn
hafa hins vegar verið fremstir í
flokki við að auglýsa nær alltaf
verð á vöru sinni.
„Það vill svo til að hluti
landsmanna er tilbuinn að
kaupa skó óséða vegna fjar-
lægðar frá skóverslunum. Þess-
ar auglýsingar þjóna því sem
verðlistar og eru frá einstökum
verslunum.
Það fer vaxandi að gefa upp
aður SAAB bíll var auglýstur
sem næst besti kosturinn! Hvað
fannst Kristínu um þetta?
„Parket auglýsingin er auð-
vitað brot á siðareglunum
nema tilgreind sé hlutlaus rann-
sóknarheimild til þess að fólk
geti tekið afstöðu til þess hvort
það treysti henni eða ekki.
En svona í gamni, við
keyptum notaðan SAAB og er
ég tilbúin að trúa fullyrðing-
unni vegna eigin reynslu!“
Þá er það auglýsing sem segir
að Furunálabað frá K.S. sé jafn
ómissandi og sápa. Auk þess
sé það ódýrt og endingargott.
„Fyrri fullyrðinguna er ég
ekki tilbúin til að verja. En það
getur vel verið að það sé ódýrt
og endingargott."
Bíóauglýsingar eru sérlega
Gættu að þeim sem er vinstra megin. Hafíð alltafendurskynsmerkin í lagi.
Umferð og myrkur geta í sameiningu verið lífshættuleg. Danska blaðið
Politiken efndi til verðlaunasamkeppni undir heitinu „lifandi auglýsingar"
og var þessi auglýsing ein þeirra sem verðlaun hlaut. Nevtcndusumtökin
hafa oft gagnrýnt skrumkenndar auglýsingar hins vegar eru saintökin fylgj-
andi auglýsingum þar sem fram koma skynsamlegar upplýsingar. Og oft er
hægt að ger það án margra orða eins og í þessari auglýsingu.
verð í auglýsingum en er þó oft
erfiðleikum bundið.
Oft er það framleiðandinn
sem auglýsir vöru sem seld er í
fjölmörgum verslunum á mis-
jöfnu verði. Því er ekki hægt að
gefa tæmandi upplýsingar um
verð. Dýrar sjónvarpsauglýs-
ingar verða fljótt ónothæfar í
verðbólgunni ef greint er frá
verði í þeim. Ef hljóðsetja á
auglýsingu að nýju vegna þess
að vöruverð hækkar getur það
tekið viku til 10 daga. Á meðan
er ekki hægt að nota auglýsing-
una.“
Það besta eða næstbesta
Næstar voru tvær auglýsingar
sem byggðust upp á saman:
burði. Amerískt parkett var
auglýst sem „það besta“ og not-
gjarnar á að innihalda fullyrð-
ingar um að myndin sé hasar-
spennandi eða magnþrungin til
dæmis. Hvað um þær?
„Bíóauglýsingarnar eru ekki
unnar af SIA stofum og falla
því undir það sem ég sagði áðan
um auglýsingadeildir blað-
anna.“
Blöðin hafa verið með margs
konar áskriftarsamkeppni.
Hefur Verðlagsstofnun meðal
annars sett út á það. En hvað
finnst formanni SÍ A um slíkt?
„í lögum nr. 56 frá 16. maí
1968 um verðlag, samkeppnis-
hömlur og óréttmæta við-
skiptahætti er þessi aðferð
bönnuð, en í 33. grein stendur:
Útgefendum blaða og tímarita
er þó heimilt að úthluta vinn-
ingum með hlutkesti í sam-
bandi við lausn verðlaunasam-
keppni.“
Og þá eru það sjónvarps-
auglýsingarnar. í auglýsingu
fyrir Myllubrauð er sagt: „Allir
sem nærast á Myllubrauði, efl-
ast og eiga framtíð bjarta."
Kannski fer hún fyrst og fremst
í taugarnar á mér vegna þess að
hún segir svo opinskátt það sem
aðrar sjónvarpsauglýsingar
gefa í skyn, að menn verði ekki
hamingjusamir nema þeir
kaupi hitt eða þetta.
„Þetta er eina dæmið sem þú
hefur nefnt mér um auglýsingu
í þessu samtali okkar sem
unnin er af SÍA stofu. Mér
finnst þetta vel unnin auglýsing
að öllu öðru leyti en hvað þenn-
an texta varðar. Hann stenst
auðvitað ekki. Ég hygg þó að
auglýsingin hafi orðið til áður
en menn höfðu almennt gert
sér grein fyrir innihaldi siða-
reglanna og geri ekki ráð fyrir
að slíkt endurtaki sig nema
fyrir slysni
Hamingjuímyndin
En hvað vill formaður Sam-
bands íslenskra auglýsinga-
stofa segja að lokum um þá
hamingjuímynd sem verið er
að birta okkur með auglýsing-
um. Að við getum ómögulega
orðið hamingjusöm nema að
kaupa hitt eða þetta, drekka
fremur þennan drykkinn en
hinn og svo framvegis?
„Ég vil mótmæla því að aug-
lýsingar haldi því fram að við
getum ómögulega orðið ham-
ingjusöm nema . . . o.s.frv.
Það er vitað að í auglýsingum
þarf að setja fram skilaboð á
einfaldan auðskilinn hátt og
það þarf að ná til sem flestra
líklegra neytanda.
Sumir meðtaka skilaboð
„vitsmunalega" aðrir „tilfinn-
ingalega“. Til seinni hópsins er
ekki hægt að ná nema með
auglýsingum sem höfða til til-
finninga á einhvern hátt. Og
myndir segja oft á tíðum meira
en orð. Það munu því alltaf ein-
hverjir auglýsendur við ein-
hverjar aðstæður velja tilfinn-
ingalega leið til að ná sambandi
við ákveðinn hóp manna frem-
ur en vitsmunalega og samsetn-
ing beggja aðferða er líklega til
að ná athygli stærsta hópsins.
í dagdraumum verða loft-
kastalar alltaf byggðir - með
eða án hjálpar auglýsinga,"
sagði Kristín Þorkelsdóttir.
DS
NEYTENDABLAÐIÐ - 19