Neytendablaðið - 01.05.1996, Síða 9

Tuddinn á myndinni er belgískur og hef-
ur verið kynbœtíur þannig að vöðvar
hans séu sem mestir. Fœtur hans eru
hins vegar eins og á hverjum meðal-
tudda. Ljósmynd: Sture Andersson.
Mistekist hafi að ná markmiðum varð-
andi tekjur bænda og þróun í dreifbýli og
enn sé stefnan hvati að lítt vistvænum
framleiðsluaðferðum og trufli alþjóða-
viðskipti.
er völundarhús, stjórnlínur ómarkvissar
og misferli stórfellt vandamál. Starfshóp-
ur innan ESB taldi að tapið vegna bú-
vörusvindls næmi að staðaldri um 1,3%
af framlögum ESB til landbúnaðar.
innan landbúnaðarins að gagni nema
stórbændum. Um 80% af landbúnaðarút-
gjöldum ESB fara til um 20% bændanna.
Óhagkvæmnin heldur auk þess aftur
af efnahagsþróun í öllum aðildarríkjum
ESB því landbúnaðarbagginn á sam-
bandsþjóðum hindrar framfarir á öðrum
sviðum sameiginlega markaðarins. í
skýrslunni frá 1988 skoraði Breska neyt-
endaráðið á stjórnvöld aðildarríkjanna og
framkvæmdanefnd ESB að sameinast um
áætlun til endurbóta þar sem minni
áhersla væri lögð á þrönga verðstefnu en
markmiðið sett á víðtækari ráðstafanir í
skipulagsmálum, félagslegum efnum og
umhverfismálum.
I nýju skýrslunni frá 1995 er viður-
kennt að þokast hafi í rétta átt á átta
árum. Heildarniðurstaðan er hins vegar
að almenna landbúnaðarstefnan sé enn til
bölvunar. Ójafnvægi ríki í mörgum fram-
leiðslugeirum, verð til neytenda sé enn of
hátt og bitni sérstaklega á láglaunafjöl-
skyldum. Landbúnaðurinn gleypi enn um
helming ESB-fjárlaganna þótt aðeins 6%
íbúa starfi í landbúnaði. Fé skattborgara
sé enn sóað í útflutning, geymslu og
förgun matvæla. Stefnan þrúgi enn hag-
kerfið, takmarki samkeppnishæfni á al-
þjóðamarkaði og haldi við atvinnuleysi.
Orsök og afleiðing
Flestir átta sig nú á að vítahringur auk-
inna framleiðslustyrkja innan ESB hefur
orsakað hækkandi verð á landi og fram-
leiðslukvótum. Þetta hefur valdið hærri
fjárfestingarkostnaði, dregið úr hagræð-
ingu og möguleikum nýrra bænda á að
hefja búskap. Allt þetta minnkar með
tímanum möguleika landbúnaðar til þess
að þróast og vera samkeppnisfær á al-
þjóðamarkaði. Fjármagn, hráefni, vinnu
og tíma sem eytt var innan landbúnaðar-
geirans og í tengslum við hann hefði
mátt nýta með arðbærari hætti á öðrum
vettvangi. Landbúnaðurinn hefur að mati
Breska neytendaráðsins dregið úr sam-
keppnishæfni efnahagslífsins í Evrópu og
möguleikum á að minnka atvinnuleysi.
Við þetta bætist að landbúnaðarkerfið
Breska neytendaráðið taldi
að stefnan ylli alltof háu
matvælaverði, takmarkaði
valfrelsi neytenda, drægi
úr vörugæðum og stríddi
gegn ráðleggingum
næringarfræðinga.
Hagkvæmni eykst en verð hækkar
Skoða verður landbúnað í Evrópu með
hliðsjón af matvælaframleiðslu jarðar í
heild. (Fiskveiðiþjóð eins og íslendingar
gleymir því oft að landbúnaður er aðal-
fæðulindin). Með ýmsu móti er reynt að
draga úr búvöruframleiðslu í iðnríkjum.
Evrópubændur munu taka 8-12% ræktan-
legs lands úr notkun á árinu 1996 og
Bandaríkjamenn um 14,4 millj. hektara.
Hins vegar hafa horfur aldrei verið betri
á því að tekist geti að fæða alla heims-
byggðina skammlaust.
Búvöruframleiðsla á hvern jarðarbúa
hefur aukist undanfarna áratugi og upp-
skera á flatareiningu sífellt orðið meiri.
Landbúnaðarframleiðsla er nú 140% þess
sem hún var 1950. Ræktarland hefur að-
eins stækkað um 6% á undanfömum 40
árum en 100% fleira fólk fengið næringu
sína af því. A raunvirði er komverð nú
um þriðjungur af því sem það var fyrir
einni öld og 10% ef miðað er við vísitölu
meðallauna.
Undanfarin 14 ár hefur hveitiverð í
heiminum hins vegar ekki verið hærra en
undir árslok 1995 og birgðir ekki mælst
minni í 20 ár. Veruleg orsök hækkandi
heimsmarkaðsverðs á korni er aukinn
hagvöxtur í Kína og neyslubreytingar
NEYTENDABLAÐIÐ - Maí 1996
9