Neytendablaðið - 01.02.1998, Blaðsíða 5

Tryggðarkort
Tryggðarkort - eru
þau til hagsbóta?
Margskonar tryggðarkerfi og
-kort setja mark sitt á við-
skiptin í landinu. Eins og
gorkúlur spretta þau upp og
neytendur eru margir ringlað-
ir. Hvað hagnast ég á því að
beina viðskiptum mínum til
ákveðinna seljenda vöru og
þjónustu vegna tryggðarkorts-
ins sem þeir hafa sameinast
um? Er nema von að fólk
spyrji? - tryggðarkortin eru
ekki öll skýr og skiljanleg fyr-
ir neytendur.
Neytendablaðið hefur litið
nánar á þau tryggðarkort sem
hér eru á markaði. Helstu nið-
urstöður blaðsins eru eftirfar-
andi: Skilmálar tryggðarkorta
brjóta í nokkrum tilvikum
gegn góðum viðskiptaháttum
og fjárhagslegur ávinningur
neytenda er óverulegur, að
minnsta kosti hjá matvöru-
verslunum og bensínstöðvum.
Helst er ávinning að hafa í
sérvöru og þjónustu þar sem
hlutfallslegur afsláttur er
meiri. Allavega er ljóst að
Flórídaferðin sem Fríkortið
lofar getur orðið að veruleika
ef maður er að byggja hús og
kaupir allt efni þar sem hægt
er að nota Fríkort. Til að inn-
sigla Flórídaferðina er ekki
verra að kaupa jeppa í leiðinni
og nota Fríkortið. Undir flest-
um kringumstæðum er fjár-
hagslegur ávinningur af
tryggðarkortum hinsvegar
lítill og fómarkostnaður getur
verið verulegur ef eltast á við
þá staði sem taka kortin. Því
ber að hvetja neytendur að
ganga hægt um gleðinnar dyr.
Sumir útgefendur tryggðar-
korta neita reyndar að sitt kort
sé tryggðarkort, heldur sé það
afsláttarkort, enda veiti kortið
fyrst og fremst afslátt hjá við-
komandi seljanda. Þessari
skilgreiningu hafnar Neyt-
endablaðið, enda eru öll þessi
kort til þess fallin að hafa
áhrif á neytendur þannig að
þeir beini viðskiptum sínum
til ákveðinna aðila, hvort sem
það eru verslanir, þjónustuað-
ilar, greiðslukortafyrirtæki
eða sjónvarpsstöðvar.
Skilmálar
Umboðsmenn neytenda á
Norðurlöndum, öðrum en Is-
landi (enda höfum við ekki
umboðsmann neytenda), hafa
sett leiðbeinandi reglur um
skilmála tryggðarkorta. Við-
skiptaráðherra hefur lýst því
yfir á alþingi að lögfesta eigi
þessar reglur. Þar er meðal
annars að fínna ákvæði um
tvennt: Avinningi verður að
vera hægt að breyta í peninga
hvenær sem er, einnig við úr-
sögn, og ekki má hafa ákvæði
um fyrningu. Eftir þessu fara
ekki öll tryggðarkortin og má
þar nefna Fríkortið og Vildar-
klúbb Flugleiða.
Bæta má við hér að bannað
er samkvæmt reglum um-
boðsmannanna að bjóða upp á
happdrætti, kaupauka og
verðlaunaleiki í sambandi við
tryggðarkortin. Því miður
mundi þetta ákvæði ekki gilda
hér þar sem heimilað var með
samkeppnislögum að nýta sér
slíkt í markaðsfærslu hér á
landi, enda nýta sum tryggð-
arkortin sér þetta til hins ítr-
asta.
Fjárhagslegur ávinningur
ertakmarkaður
Mat á fjárhagslegum ávinn-
ingi tryggðarkorta er erfíður.
Verð vöru og þjónustu er
breytilegt og eiginleikar og
gæði mismunandi, einkum
þegar kemur að sérvöru og
þjónustu.
Það er hinsvegar auðveld-
ara að meta fjárhagslegan
ávinning þegar kemur að mat-
vöruverslunum og bensín-
stöðvum. Samkvæmt verð-
könnun Neytendasamtakanna
og DV (sjá töflu á þarnæstu
opnu) tekur sú matvöruversl-
un sem selur á lægsta verði
ekki við tryggðarkorti. Verð-
lag er einnig mjög breytilegt
eftir verslunum. Fjárhagslegur
ávinningur af því að nota
tryggðarkort í matvöruversl-
unum er óverulegur í flestum
tilvikum. Ódýrasta bensín-
stöðin tekur ekki á móti
tryggðarkorti. Ef borið er
saman verð á bensínlítranum
hjá sambærilegri bensínstöð
(sjálfsafgreiðsla) sem er með
tryggðarkort, þá er bensínið
dýrara þar þótt tekið hafi ver-
ið tillit til þess afsláttar sem
tryggðarkortin veita. Fjár-
hagslegur ávinningur af
tryggðarkortum er því óveru-
legur þegar kemur að elds-
neytinu. Raunar má halda því
fram að fjárhagslegur ávinn-
ingur sé neikvæður - að menn
tapi á tryggðarkortsviðskipt-
unum, í þeim skilningi að
hægt er að gera sömu innkaup
5
NEYTENDABLAÐIÐ - febrúar 1998