Neytendablaðið - 01.02.1998, Blaðsíða 17

Húseigendatryggingar
asahláku, frostsprungna í
vatnsleiðslukern innanhúss,
sótfalls og skyndilegs snjó-
þunga. Einnig er algengt að í
húseigendatryggingu felist
brotatryggingar ýmiskonar, til
dæmis vegna brots á keramik-
helluborði, hreinlætistækjum
og brots á innréttingum og
loftklæðningum þegar þær
falla niður.
Rúmur helmingur húseig-
enda með tryggingu
Samkvæmt upplýsingum frá
SIT, Sambandi íslenskra
tryggingafélaga, munu um
53-54% húseigenda hafa ver-
ið með húseigendatryggingu á
árunum 1992 til 1993. Þess
má geta að samkvæmt upp-
lýsingum frá sama aðila sáu
enn fleiri ástæðu til að vá-
tryggja innbú sitt á sama tíma
eða nálægt 67% heimila. Ef
til vill er ein ástæða þess að
ekki fleiri kaupa húseigenda-
tryggingu cn raun ber vilni sú
að ýmsir telja að hin lögboðna
brunatrygging fasteigna sé
víðtækari en raun ber vitni, en
sú vátrygging bætir eingöngu
tjón á fasteign vegna bruna.
Einnig hefur borið á þeim
misskilningi á meðal fólks að
það telji brunatryggingu fast-
eigna bæta tjón á innbúi, cn
svo er ekki.
Vatnstjónin eru
algengust og dýrust
Samkvæmt upplýsingum frá
SÍT eru alll að tveir þriðju
hlular þess Ijár sem varið er
til bótagreiðslna úr húseig-
cndatryggingum borgaðir út
vegna vatnstjóns. Tjón á gleri
virðist valda um 10-15%
bótagreiðslna, en af öðrum al-
gengum tjónaflokkum má
ncfna foktjón, innbrotstjón og
tjón vegna brota og hruns á
innréttingum.
Rannsóknastofnun bygg-
ingariðnaðarins gaf á árinu
1994 út skýrslu um vatnstjón í
húsum, orsakir þeirra og af-
leiðingar í tengslum við átak
um forvamir og vatnstjón í
samvinnu við SIT. Þar má
meðal annars sjá að algeng-
asta orsök vatnstjóna er bilun
Vatnsskaði er undirrót þriðjungs allra tjóna ú húseignum. Það
getur verið œðidýrt að lenda í slíku tjóni og vera ótryggður.
í rörakerfum, eða 64% tilvika,
næstalgengasta orsökin er bil-
un í tækjum og búnaði
(blöndunartæki, vatnslásar),
eða 20% tilvika. Þriðja al-
gengasta orsök vatnstjóna
reyndist vera mannleg mistök.
Aðhald neytenda - for-
senda fyrir samkeppni
Mikilvægt er að neytendur
kynni sér þær húseigenda-
tryggingar sem í boði eru áður
en ákveðið er hvar vátrygging
er keypt, og fylgist einnig
með þeim breytingum sem
kunna að verða gerðar á vá-
tryggingaskilmálum eftir það.
Þekking viðskiptavina vá-
tryggingafélaga á vátrygging-
unum sem þeir kaupa er ein
grundvallarforsendan fyrir því
að virk samkeppni ríki á milli
vátryggingafélaga. Neytendur
hafa oft á orði að vátrygg-
ingaskilmálar séu flóknir og
erfiðir yfirlestrar og margir
Iesa alls ekki eða illa þá skil-
mála sem um þeirra vátrygg-
ingar gilda. Það er hinsvegar
mikilvægt að fólk geri sér
grein fyrir því að vátrygg-
ingaskilmálar eru ávallt hluti
samningsins sem þeir hafa
gert við viðkomandi vátrygg-
ingafélag. Auglýsingar vá-
tryggingafélaga eru oft á tíð-
um ekki til þess fallnar að
auka þekkingu fólks á inni-
haldi þeirra vátrygginga sem
verið er að auglýsa, heldur
ber meira á almennum slag-
orðum og yfirlýsingum um
ágæti trygginganna eða við-
komandi félags. Fólk verður
því einfaldlega að lesa vá-
tryggingaskilmálana, eða upp-
lýsingabæklinga sem vátrygg-
ingafélögin eru nú fiest farin
að gefa út, til þess að kynna
sér vátryggingaverndina. At-
hugið að upplýsingabæklingar
koma ekki í stað skilmála, en
ef fólk treystir sér ekki til að
lesa vátryggingaskilmálana
sjálfa er betra en ekkert að
lesa bæklingana.
Ágreiníngur um
bótaskyldu
Ef ágreiningur kemur upp um
það hvort tiltekið tjón er bóta-
skylt úr húseigendatryggingu
má leita upplýsinga hjá neyt-
endamáladeild Vátrygginga-
eftirlitsins, og félagar í Neyt-
endasamtökunum geta leitað
aðstoðar þar. Ennfremur eru
starfandi tvær nefndir sem úr-
skurða í deilumálum neytenda
og vátryggingafélaga. Tjóna-
nefnd vátryggingafélaganna
er skipuð fulltrúum vátrygg-
ingafélaganna og gefur álit
um bótaskyldu vátryggingafé-
lags, en fjallar ekki um bóta-
fjárhæðir. Úrskurðarnefnd í
vátryggingamálum er skipuð
þrernur lögfræðingum, frá
Neytendasamtökunum, Sam-
bandi íslenskra tryggingafé-
laga og iðnaðar- og viðskipta-
ráðuneytinu. Nefndin úr-
skurðar um bótaskyldu, en
ekki bótafjárhæðir nema að
fengnu samþykki beggja að-
ila, þ.e. þess sem leggur mál
fyrir nefndina og viðkomandi
vátryggingafélags. Ef við-
komandi vátryggingafélag
hafnar ekki úrskurði innan
tveggja vikna frá því að það
fær hann í hendur, telst úr-
skurðurinn bindandi fyrir fé-
lagið.
Geta iðgjöldin lækkað?
Hér verður ekki fjallað um ið-
gjöld í húseigendatrygging-
um. Þau eru venjulega háð
ýmsum þáttum, svo sem stað-
setningu og aldri húsnæðis,
brunabótamati, tegund hús-
næðis, hvort einstaklingur eða
húsfélag kaupir vátrygging-
una og svo framvegis. Ið-
gjaldið fer auðvitað einnig
eftir vátryggingaverndinni
sem keypt er. Ennfremur veita
sum vátryggingafélög sérstak-
an afslátt ef keyptar eru svo-
nefndar pakkatryggingar. Að
fjalla um iðgjöld, að ekki sé
talað um iðgjaldasamanburð á
milli vátryggingafélaga, er
því nokkuð flókið mál og efni
í sérstaka athugun og umfjöll-
un.
Eins og að framan er rakið
er langalgengast að á húseig-
endatrygginguna reyni vegna
vatnstjóns. Það gefur því auga
leið að áhrifaríkasta leiðin til
að skapa möguleika á lækkun
iðgjalda er að hindra vatns-
tjóni með öllum ráðum. Bóta-
greiðslur eru eðlilega sá þátt-
ur sem hefur mest áhrif á ið-
gjaldið. Virk samkeppni á
milli vátryggingafélaga er
einnig nauðsynleg forsenda
fyrir eðlilegu verðlagi á hús-
eigendatryggingum. Ef neyt-
endur bera ekki saman iðgjöld
og vátryggingavernd ein-
stakra vátryggingafélaga er
ekki von á mikilli samkeppni.
Arvekni og aðhald neytenda
er áhrifaríkasta leiðin til að
tryggja samkeppnina og þar
með eðlileg iðgjöld.
Rúrik Vatnarson
Vátryggingaeftirlitinu skrifar
NEYTENDABLAÐIÐ — febrúar 1998
17