Neytendablaðið - 01.02.1998, Blaðsíða 13

Umhverfismál
Svanurinn, hvað er nú það?
Svanurinn, norræna umhverf-
ismerkið, er fyrsta fjölþjóð-
lega umhverfismerkið í heim-
inum og hófst vinna við það í
lok árs 1989 hjá Norrænu ráð-
herranefndinni með aðild
Norðmanna, Svfa og Finna.
Tveimur árum síðar bættust
íslendingar við sem þátttak-
endur og nú um áramótin
slógust Danir í hópinn síðastir
Norðurlandaþjóða.
Meginmarkmið umhverfis-
merkinga er að draga úr
mengun sem stafar af fram-
leiðslu og notkun á neytenda-
vörum og að leiðbeina neyt-
endum um val á umhverfis-
vænni vörum.
Vörur sem merktar eru
með svaninum þurfa að stand-
ast mjög stangar kröfur um
hráefnisnotkun, framleiðslu-
feril, orkunotkun og notkun-
arhæfileika, áður en leyfi fæst
til að nota merkið. Kröfurnar
sem vörurnar þurfa að stand-
ast gilda yfirleitt í þrjú ár í
senn, en þá eru þær endur-
skoðaðar með tilliti til nýjustu
framleiðsluhátta og umhverf-
istækni. Sækja þarf um leyfi
til yfirvalda til að nota svan-
inn á vörur og fer Hollustu-
vemd ríkisins með það mál
hér á landi og er þar hægt að
fá allar nánari upplýsingar um
skilyrði og kostnað.
Vörur sem bera svaninn
eru orðnar fjölmargar. Samd-
ar hafa verið viðmiðunarregl-
ur fyrir eftirtalda vöruflokka:
Pappírsvörur (pappír, umslög,
prentun), sápur og hreinsiefni
(þvottaefni, uppþvottalögur,
hreinsiefni fyrir salerni og
bifreiðar og fleira), bygging-
arefni (byggingarplötur, vegg-
fóður, gólfefni, innréttingar
og gluggar), skrifstofutæki
(faxtæki, tölvur, pennar, ljós-
ritunarvélar, prentarar, blek
og prentlitir), heimilistæki
(uppþvottavélar, kæli- og
frystiskápar, ljósperur, þvotta-
vélar og sláttuvélar) og al-
mennar neytendavörur (hár-
sápa, lím, ralhlöður, bleiur,
dömubindi, eldhús- og kló-
settpappír og fleira).
Yfir 400 leyfi á meira en
1000 mismunandi vörum eru
alls skráð á Norðurlöndum.
Hér á landi hafa þó aðeins
verið skráð 34 leyfi.
Hvaða vörur eru
seldar hér?
Af þeim vörum sem hafa
fengið leyfi til að bera svan-
inn eru pappírsvörur al-
gengastar. Neytendur verða
lítið varir við þessar vörur í
sinni daglegu neyslu, enda
mest prent- og ljósritunar-
pappír. En vanti okkur um-
slög er ástæða til að kíkja eftir
svaninum. Eftirtaldar vörur
hafa auk þess fengið leyfi til
að nota svaninn: Duracell,
Tudor og Hellesens alkaline-
rafhlöður, Sharp-ljósritunar-
vélar, Stiga-sláttuvélar,
Snurredassen-þurrklósett,
Ergo-pennar, gólfefni fram-
leitt af Perstorp sem er selt í
Ofnasmiðjunni og að lokum
tvær tegundir hreinlætisvara,
Golden-vörur sem seldar eru í
kynningu í heimahúsum og
Mr. Muscle-vörur sem seldar
eru í verslunum.
Enn skortir mikið á
Fjölmargar vörur sem fengið
hafa leyfi til að nota svaninn á
öðrum Norðurlöndum eru
fluttar hingað inn, en eru þó
ekki merktar hér. Neytenda-
blaðið gluggaði í lista frá
Norræna umhverfismerkinu
og fundum við þar meðal
annars eftirtaldar vörur:
Þvottaefni: Omo, Tend og
Ariel. Uppþvottaefni/töflur:
Yes og Finish. Hreinlætisvör-
ur: Ajax, Vim og Jif. Hrein-
lætispappír: Lotus og Edet.
Bílahreinsivörur: Sonax. Raf-
hlöður: Philips, Panasonic og
Varta.
Engir innlendir framleið-
endur hafa enn fengið leyfi til
að nota svaninn á framleiðslu-
vörur sínar, en vonandi breyt-
ist það fljótlega. Eðlilcgt er til
dæmis að gera kröfur til að
prentsmiðjur og framleiðend-
ur á hreinlætisvörum og
hreinlætispappír fari að huga
að því í alvöru að framleiða
vörur sínar á þann hátt að þær
uppfylli þau skilyrði sem
svanurinn gerir.
Það er raunar einnig út í
hött að vörur sem bera
svaninn í nágrannalöndunum
séu fluttar hingað inn án hans,
í raun er slíkt óvirðing við
íslenska neytendur. Neytenda-
blaðið hvetur innflytjendur
þessara vara að nýta sér þenn-
an möguleika í meira mæli í
markaðssetningu sinni.
Neytendur eiga að geta
hagað neyslu sinni á eins
umhverfisvænan máta og þeir
kjósa. Framleiðendur og inn-
flytjendur gegna mikilvægu
hlutverki við að miða upplýs-
ingum til neytenda til að gera
þeim það mögulegt. Svanur-
inn gegnir þar lykilhlutverki.
Vörur með svaninum eru ein-
faldlega umhverfisvænni og
aðstoða neytandann við að
afla sér upplýsinga á auðveld-
an hátt.
Kjör stjórnar Neytendasamtakanna 1998
Samkvæmt 11. og 12. gr. laga Neytenda-
samtakanna lýsir kjörstjórn eftirframboðum
til stjórnar Neytendasamtakanna.
Samkvæmt 11. grein skulu formaður og
varaformaður kosnir sérstaklega, en 19
stjórnarmenn skulu kosnir sem fulltrúar frá
ákveðnum landshlutum sem hérsegir:
Reykjavík: 7 fulitrúar
Reykjanes: 4 fulltrúar
Vesturland: 1 fulltrúi
Vestfirðir: 1 fulltrúi
Norðurland: 3 fulltrúar
Austurland: 1 fulltrúi
Suðurland: 2 fulltrúar
Frambjóðandi til stjórnar skal eiga lögheimili í
þeim landshluta sem hann er í kjöri fyrir. Allir
skuldlausir félagar í Neytendasamtökunum
eru kjörgengir í stjórnarkjöri.
Ef fleiri gefa kosta á sér en einn til for-
manns eða varaformanns fá allir félagsmenn í
Neytendasamtökunum sendan atkvæðaseðil.
Ef fleiri gefa kost á sér en kjósa á í stjórn úr
einstökum landshlutum fá félagsmenn í þeim
landshluta sendan atkvæðaseðil.
Ef fleiri bjóða sig fram til formanns, vara-
formanns eða fulltrúa landshluta annast
kjörstjórn kynningu frambjóðenda í næsta
tölublaði Neytendablaðsins.
Framboðsfrestur rennur út kl. 17 hinn 10.
mars 1998 og skal framboðum skilað á skrif-
stofu Neytendasamtakanna, Skúlagötu 26,
101 Reykjavík. Framboði telst rétt skilað sé
bréf með framboði póststimplað í síðasta lagi
10. mars 1998.
Reykjavík 1. febrúar 1998
Kjörstjórn Neytendasamtakanna,
Jakob R. Möllerformaður
NEYTENDABLAÐIÐ - febrúar 1998
13