Neytendablaðið - 01.12.1998, Blaðsíða 15

Verðmerkingar
Sumir kaupmenn láta eins og lög um verðmerkingar í gluggum komi þeim ekki við:
Haldlítil viðurlög við lögbrotum
%
Eins og á þessu'súluríti sést er verulegur munur á þvímilli verslunargreina hvort
verð er tilgreint í sýningargluggum.
Enn vantar mikið á að verslanir sinni
þeirri skyldu að verðmerkja vörur
sem stillt er út í sýningarglugga. Lög um
verðmerkingar hafa verið í gildi um all-
margra ára skeið og skýrt er kveðið á um
gluggamerkingar í reglugerð en viðurlög
má í raun kalla haldlaus. Kaupmenn geta
því látið aðfinnslur sem vind um eyru
þjóta. I Svíþjóð hafa sektarákvæði verið
lögleidd en þeim hefur ekki þurft að
beita. I þeim tilvikum sem sænsk yfir-
völd hafa sent kaupmönnum aðvörunar-
bréf hafa þeir verið fljótir að velja þann
kost heldur að verðmerkja en þurfa að
punga út með sekt.
Nokkur árangur með
sífelldu starfi
Kristín Færseth sem fer með þessi mál
hjá Samkeppnisstofnun segir starfsfólk
stofnunarinnar leggja verulega vinnu í
eftirlit með verðmerkingum í búðar-
gluggum og nokkur árangur sé sýnilegur
af því þrotlausa starfi, þótt enn vanti
mikið á að allir kaupmenn sinni skyldu
sinni í þessu efni.
Kristín segir að starfsfólk Samkeppn-
isstofnunar hafi til dæmis farið annað
hvert ár í um 800 sérverslanir, meðal
annars í þeim tilgangi að kanna verð-
merkingar bæði inni í verslunum og í
búðargluggum. „Akvæði um viðurlög við
brotum er að finna í 57. grein samkeppn-
islaga en til að þeim verði beitt þyrftum
við að kæra viðkomandi verslun til rann-
sóknarlögreglu. Við gerurn hins vegar
ekki ráð fyrir að slik mál lentu framar-
lega á forgangslista enda hefur rannsókn-
arlögreglan nóg að gera við meira að-
kallandi verkefni. Við höfum þess vegna
lagt allt kapp á að fá kaupmenn til sam-
vinnu með góðu. Nauðsynlegt er hins
vegar að huga að markvissari úrræðum."
Þurfa að ná fólki inn
Sænska neytendablaðið „Rád och rön“
birti nýlega grein um verðmerkingar í
búðargluggum þar í landi. Þar hafa kann-
anir sýnt að setja má jafnaðarmerki milli
lágs verðs og góðra verðmerkinga. Þeir
kaupmenn sem selja vörur á lágu verði
nota verðið beinlínis í þeim tilgangi að
laða viðskiptavini til sín og það er þannig
í þeirra eigin þágu að auglýsa verðið í
búðarglugganum. Verslanir sem selja
vöru á hærra verði þurfa hins vegar á því
að halda að fá hugsanlegan viðskiptavin
inn í verslunina, til dæmis í þeim tilgangi
að spyrja um verðið.
Kristín Fœrseth segir að enn vanti mikið
á að allir kaupmenn sinni skyldu sinni í
að verðmerkja.
Kaupmenn sem selja dýrari vörur
halda því gjarna fram að þeir séu að selja
gæði. „Við erum með gæðavöru og þurf-
um að fá tækifæri til að útskýra það fyrir
viðskiptavininum,“ segja þessir kaup-
menn gjarna þegar þeir eru spurðir hvers
vegna þeir hafi ekki verðmerkingar í
gluggum.
Kristín Færseth hefur einnig heyrt
þessa röksemd hérlendis. „Ég kannast
við að hafa heyrt nánast nákvæmlega
þessa skýringu,“ segir hún. „Það hefur á
hinn bóginn ekki verið gerð nein könnun
hérlendis á sambandi milli verðlagningar
og verðmerkinga.“ Kristín segist þannig
alls ekki geta fullyrt að slíkt samband sé
til staðar hérlendis en segir hins vegar
nokkuð áberandi að verðmerkingar séu
misjafnar eftir greinum.
Séu bornar saman niðurstöður Sam-
keppnisstofnunar árin 1996 og 1998
kenrur í ljós að sáralítil breyting hefur
orðið á verðmerkingum á þessum tíma.
Þeim verslunum hefur að vísu fjölgað lít-
ils háttar þar sem verðmerkingar eru í
lagi en á hinn bóginn hefur einnig fjölgað
þeim verslunum sem alls ekki verð-
merkja vörur í gluggum. Aftur á móti
fækkar þeim verslunum þar sem verð-
merkingum er áfátt að einhverju leyti.
Tveir þriðju vilja sjá merkingar
I sænsku greininni sem vitnað var til hér
að framan kemur fram að í neytenda-
könnun sem gerð var í Svíþjóð árið 1990
töldu um 40% aðspurðra mjög mikilvægt
að geta séð verð í búðargluggum og 30%
til viðbótar sögðu það vera mikilvægt. En
þótt meira en tveir þriðju virðist þannig
álíta þetta skipta allnokkru máli berast
sænsku Neytendastofnuninni árlega ein-
ungis sárafáar ábendingar um að verð-
merkingar vanti. Vitað er þó að þær vant-
ar víða, einkum í hinum „fínni“ verslun-
um.
Evrópusambandið hefur tekið af öll
tvímæli um stefnu sína um verðmerking-
ar. í vor gaf sambandið út tilskipun um
samanburðarverðmerkingar. Þessi til-
skipun gildir bæði í Svíþjóð sem er í
sambandinu og á Islandi sem er hluti af
hinu evrópska efnahagssvæði. í tilskip-
uninni er gert ráð fyrir að sett verði við-
urlög við brotum og tilgreint að þau skuli
vera áhrifarík. I þessari tilskipun er að
vísu ekki fjallað um verðmerkingar í
gluggum verslana en ekki virðist fráleitt
að ætla að slíkar reglur verði einnig sam-
ræmdar á evrópska efnahagssvæðinu.
Hvort sem kaupmönnum líkar betur eða
verr virðast reglur um verðmerkingar
vera að festast í sessi og ef til vill má
einnig vænta þess að íslensk stjórnvöld
verði knúin til að lögfesta haldbetri við-
urlög en nú tíðkast.
NEYTENDABLAÐIÐ - desember 1998
15