Neytendablaðið - 01.05.2001, Blaðsíða 11

Pótitíski neytendandinn
Tveir framleiðendanna, Fila og
Brooks, neituðu einfaldlega að svara
nokkurri spuminganna tíu, og ráði nú
hver fyrir sig í ástæðuna.
Tvö önnur, Nike og Adidas, lögðu
hins vegar fram svör við öllum spurning-
unum og stóðust prófið að öðru leyti bet-
ur en aðrir.
New Balance og Reebok létu tveimur
spurningum ósvarað. Asics svaraði flest-
um spurninganna en féll á prófinu.
Niðurstöðurnar voru birtar ásamt
könnun á verði og gæðum í austurríska
neytendablaðinu Konsument. Skemmst
er frá því að segja að umfjöllun blaðsins
vakti mikla athygli og lesendabréfum
rigndi yfir blaðið.
Þýska stofnunin hefur unnið áþekkar
rannsóknir fyrir Konsument urn fram-
leiðslu þvottavéla og nokkurra sultuteg-
unda og unnið er að siðferðisprófunum á
framleiðendum ryksuga og sólarkrema.
Siðferðisvottorö
í Neytendablaðinu?
Með þessu er vissulega sleginn nýr tónn
í öflun og miðlun upplýsinga til neytenda
og viðbrögðin sem austurríska blaðið
fékk benda til þess að neytendur vilji
gjama fá upplýsingar af þessu tagi frá
aðilum sem unnt er að treysta. Þess verð-
ur áreiðanlega ekki lengi að bíða að
Neytendablaðið birti einhvers konar sið-
ferðiskannanir ásamt gæða-, markaðs- og
verðkönnunum sem nú eiga fastan sess í
blaðinu. An uppljóstrana og upplýsinga
frá traustum aðilum á borð við samtök
neytenda eigum við almennir neytendur
erfitt með að taka afstöðu til þess hvort
ástæða sé til að kaupa tilteknar vörur af
siðferðilegum eða pólitískum ástæðum.
Greinarhöfundur hefur engin vísinda-
leg gögn undir höndum um hversu ís-
lenskir neytendur hafa almennt leitt hug-
ann að álitamálum sem þessum. Margt
bendir þó til þess að íslenskir neytendur
upp til hópa horfi einkum á verð og
stundum gæði þegar fest eru kaup á mat-
vörum og ýmsum nauðsynjum öðrum.
Enda mega flestir til að láta verðið ráða
en hafa ekki efni á siðferðilegum vanga-
veltum um umhverfi og aðbúnað fólks,
oftast í öðrum löndum.
En íslenskir neytendur hafa vissulega
næg tækifæri til þess að láta skoðun sína
og jafnvel vandlætingu í ljósi nteð því að
taka eina vöru framyfir aðra og snið-
ganga ákveðnar vörur tímabundið í mót-
mælaskyni. Hefði komist upp um viðlíka
háttemi grænmetisheildsala í til að
rnynda Frakklandi og hér hefur verið
upplýst er næsta víst að landið hefði log-
að í mótmælum og óeirðum og neysla
grænmetis jafnvel lagst af þar í landi um
talsvert skeið. Hér henna fregnir að
neysla grænmetis hafi lítið sem ekkert
minnkað eftir umtalaða skýrslu Sam-
keppnisstofnunar þar sem rekin eru
dæmi urn verðsamráð og samsæri gegn
neytendum. Flestum er áreiðanlega mis-
boðið og sumir hafa ef til vill breytt inn-
kaupavenjum sínum nokkuð en þorrinn
heldur áfram að borða sitt kál umyrða-
laust. Grænmetishneykslið varð ekki
nerna tiltölulega fáum tilefni til þess að
láta skoðun sína í ljósi með þeint ein-
falda hætti að skrá sig á mótmælalista á
vef Neytendasamtakanna.
Mörg önnur dæmi rná sjálfsagt nefna
um að Islendingar haldi sínu striki í
neyslunni þótt skynsamleg rök mæli með
því að þeir staldri við. Mergð viðskipta-
vina á hvers kyns skyndibitastöðum með
tilheyrandi umbúðasorpi bendir til dærnis
ekki til þess að viðskiptavinununt sé
mjög sárt um umhverfið. Almenn notkun
nagladekkja á snjólausum strætum höf-
uðborgarsvæðisins virðist benda til þess
að viðkomandi sé nokk sama um meng-
unina sem fylgir, þótt þeir verði sjálfir
fyrir henni í sama mæli og aðrir. Ágætt
dæmi um pólitísk innkaup sem hér
tíðkast vafalaust er hins vegar að velja
íslenska vöru umfram innflutta. Jafnvel
það að versla í heimabyggð fremur en
utan má flokka sem neytendapólitíska
ákvörðun, ekki síður en veikburða til-
burði greinarhöfundar til þess að gefa til
kynna vanþóknun sína á einokunar-
sveppunum.
En allt hefur sinn tíma og gera verður
ráð fyrir að með hjálp Neytendasamtak-
anna og Neytendablaðsins í samstarfi við
systursamtök í Evrópu muni athygli ís-
lenskra neytenda smáin saman beinast að
því að það getur verið stórpólitískt mál
að fara út í búð að kaupa mat og aðrar
nauðsynjar.
NEYTENDABLAÐIÐ - maí 2001
11