Neytendablaðið - 01.05.2001, Blaðsíða 23

Neytendaréttur
Hafi seljandi látið neytanda í
té verðáætlun má verðið ekki
fara verulega fram úr þeirri
áætlun. Þrátt fyrir að seljandi
hafi gert tilboð eða verðáætl-
un ber honum viðbótar-
greiðsla hafi verð hækkað
vegna kringumstæðna sem
hann gat ekki séð fyrir. Selj-
anda ber að tilkynna neyt-
anda um slíkt án tafar og
óska eftir fyrinnælum um
verkið. Ef hann sinnir því
ekki getur hann glatað kröfu
sinni um fullt verð eða
greiðslu viðbótargreiðslu.
Inni í tilgreindu verði skulu
vera öll opinber gjöld nema
neytandi hafi sannanlega haft
vitneskju um að þau væru
það ekki. Hafi ekki verið
samið um verð á neytandi
rétt á sundurliðuðum reikn-
ingi og ber ekki skylda til að
greiða fyrr en hann hefur
fengið hann.
Hlutur sóttur eftir að
þjónustu er lokið
Hlut sem neytanda ber að
sækja hjá seljanda má selja á
kostnað neytanda ef 3 mán-
uðir eru liðnir frá því að
vinnu við hlutinn var lokið
og unnt var að afhenda hann.
Ef ekki er hægt að selja hlut
eða augljóst að kostnaður við
sölu er meiri en nemur sölu-
verði hans er seljanda heimilt
að fleygja hlut.
Ný lög um lausafjárkaup (kaupalög)
Þann 1. júní næstkomandi taka
gildi ný lög um lausafjárkaup
en gildandi kaupalög eru að
stofni til frá árinu 1922. Flestar
reglur nýju kaupalaganna svara
til gildandi reglna en í þeim
eru einnig ákveðnar nýjungar,
sérreglur um neytendakaup og
fleiri breytingar. Lög um lausa-
fjárkaup, eða kaupalögin, taka
til allra tegunda kaupa á lausa-
fé og er meginregla laganna sú
að allt lausafé falli undir lögin.
Dæmi um lausafé eru húsgögn,
verðbréf, hugbúnaður og fjár-
kröfur.
Sérreglur um
neytendakaup
Að meginstefnu til eru kaupa-
lögin frávíkjanleg og því víkja
lögin almennt fyrir samningi
aðila og fastri venju s.s. við-
skiptavenju. Þessi regla gildir
þó samkvæmt nýju lögunum
yfirleitt ekki í neytendakaup-
um. Um neytendakaup er að
ræða þegar annar aðilinn, selj-
andinn, hefur atvinnu sína af
sölunni en hinn aðilinn, kaup-
andinn, kaupir hlutinn til per-
sónulegra nota fyrir sig, fjöl-
skyldu sína eða heimilisfólk.
Helstu sérreglumar sem gilda
um neytendakaup em þessar:
• Hafi verið samið um það í
neytendakaupum að seljandi
velji tímamark afhendingar
og kaupandi eigi að sækja
hlut til seljandans á seljand-
inn alltaf að tilkynna kaup-
anda það með nægum fyrir-
vara hvenær hann má sækja
hlutinn.
• I neytendakaupum verða
eiginleikar hlutar að vera í
samræmi við lög og opinber-
ar ákvarðanir á þeim tíma
sem kaup vom gerð. Reynist
eiginleikar söluhlutar ekki
vera í samræmi við opinber-
ar reglur telst hann vera gall-
aður.
• Ef söluhlutur er gallaður ber
kaupanda að tilkynna selj-
anda í hverju gallinn er fólg-
inn án ástæðulauss dráttar
há því hann varð gallans
var. I neytendakaupum geta
einstaklingsbundin atvik
skipt máli, s.s. fjarvistir og
veikindi. Ekki em gerðar
formkröfur til tilkynningar-
innar en af sönnunarástæð-
um getur verið hagkvæmt að
tilkynningin sé skrifleg.
• Ef seljandi hefur við mark-
aðssetningu eða á annan hátt
gefið upplýsingar um eigin-
leika hlutar og ætla má að
upplýsingamar hafi haft
áhrif við kaupin telst hlutur
gallaður svari hann ekki til
upplýsinganna. Ef um neyt-
endakaup er að ræða ber
seljandi ábyrgð á upplýsing-
um sem aðilar sem annast
markaðssetningu á hans veg-
um veita og upplýsingum
sem komið hafa ffam við
markaðssetningu fyrri sölu-
aðila. Leiðrétti seljandi með
skýmm og skilmerkilegum
hætti og nægurn fyrirvara
rangar upplýsingar um hlut
eiga þessar reglur
kaupalaganna ekki við.
• I neytendakaupum hvílir
ekki sú skylda á kaupanda
að rannsaka hlut eins skjótt
og kostur er eftir afhendingu.
Helstu nýjungar laganna
Þrátt fyrir að flest ákvæði gild-
andi kaupalaga hafi fengið
andlitslyftingu í nýju lögunum
er inntak margra þeÚTa óbreytt.
I þessari grein verður sjónum
beint að nýmælum nýju kaupa-
laganna en þau em eftirfarandi:
• Abyrgðartími hluta er lengd-
ur úr einu ári í tvö ár. Þetta
þýðir að séu tvö ár liðin frá
því að kaup fóm fram fellur
krafa kaupanda vegna galla
brott án tillits til annarra at-
riða. Undanskilið frá tveggja
ára reglu nýju laganna er
byggingarefni. Almennt er
byggingarefni ætlaður vem-
lega lengri endingartími en
öðmm söluhlutum og því er
frestur til að bera fyrir sig
galla á byggingarefni fimm
ár frá því að efninu var veitt
viðtaka. í gildandi lögum er
ekki kveðið sérstaklega á um
ábyrgðartíma byggingarefnis
og því hefur sami ábyrgðar-
tími gilt um það og aðra
hluti eða eitt ár.
• Dragist afhending hlutar
fram úr hófi getur kaupandi
veitt seljanda sanngjaman
viðbótarífest og rift kaupun-
um að honum liðunum hafi
seljandi enn ekki afhent hlut-
inn. Seljanda er veitt sams
konar heimild til að veita
kaupanda viðbótarfrest ef
það dregst að kaupandi taki
við hlut. Akvæði þessi em
nýmæli í kaupalögum hér-
lendis.
• Þrátt fyrir að kaupsamningur
leggi augljóslega skyldur á
bæði kaupanda og seljanda
hafa fram til þessa ekki verið
ákvæði um skyldur kaup-
anda í kaupalögunum. I nýju
lögunum eru hins vegar
margvísleg ákvæði um
skyldur kaupanda til að ljá
atbeina sinn að efndum. Til
dæmis er mælt fyrir um það í
lögunum að kaupanda sé
skylt að veita hlut sem hann
hefur keypt viðtöku.
• Reynist hlutur gallaður getur
kaupandi í öllum tilvikum
beint gallakröfu sinni bæði
gegn seljanda og fyrri sölu-
aðila. Astæða þessarar reglu
er sú að hagkvæmt getur
verið fyrir kaupanda að
beina kröfum sínum að fyrri
söluaðila í stað seljanda, t.d.
ef gallann er að rekja til fyrri
söluaðila, s.s. framleið-
andanum, eða ef seljandi er í
greiðsluvandræðum.
Neytendaréttur hefur verið í
örri þróun á íslandi eins og í
öðrum ríkjum á Norðurlönd-
um. Nýju kaupalögin stuðla
mjög að því að styrkja og efla
réttarstöðu neytenda og fylla
að auki í vissar eyður sem
myndast hafa hérlendist á sviði
neytendavemdar.
Lögin í heild er hægt að
nálgast á heimasíðu Alþingis
(www.althingi.is) og einnig
gefa lögfræðingar Neytenda-
samtakanna nánari upplýsingar
um lögin í síma 545 1200.
NEYTENDABLAÐIÐ _ maí 2001
23