Bændablaðið - 21.04.1998, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 21. apríl 1998
Bœndablaðið
13
ÖRMERKING HROSSA
Samkvæmt nýjum reglugerðarákvæðum um örmerkingar
hrossa hefur Bændasamtökum íslands verið falið að veita
leyfi til örmerkinga og hafa umsjón með framkvæmd þeirra.
Þeir sem óska eftir að fá leyfi til að örmerkja hross skulu senda
skriflega umsókn til Ólafs R. Dýrmundssonar, Bændasamtökum
íslands, Bændahöllinni v/Hagatorg, 107 Reykjavík.
Lögð verður rík áhersla á að þeir einir setji örmerki í hross sem
hafa til þess kunnáttu og fylgja samræmdum reglum um
merkingarstað og skráningu gripsins.
Bændasamtök íslands mæla eindregið með örmerkingum hrossa
en minna jafnframt á að hún er til lítils nema skráningin sé tekin
föstum tökum.
llirMIII BÆNDASAMTÖK ÍSLANDS
) I||l Búfjáreftirlit og hrossarækt
iílö Bændahöliinni v/Hagatorg,
M Netfang: bi@bi.bondi.is
Sími 563 0300, fax 562 3058
Síðasta rekstrarár Stofnlánadeildar
SíOasli Mkningurinn
sýnir 99 millj. hagnaO
Júgurbólga hjá
fyrsta kólfskvígum
Samkvæmt ársreikningi Stofn-
lánadeildar landbúnaðarins
nam hagnaður ársins 99 millj.
kr. en hagnaðurinn var 169
millj. kr. árið áður. Hrein
vaxtagjöld deildarinnar, það er
vaxtatekjur að frádregnum
vaxtagjöldum, námu 85 millj.
kr. en árið 1996 námu þau 96
millj. kr. Aðrar rekstrartekjur
námu 362 millj. kr. Framlag í
afskriftareikning var 37 millj.
kr. á árinu 1997 en það nam
30 millj. kr. árið áður.
Hagnaður ársins svarar til
þess að arðsemi eigin fjár
deildarinnar hafi verið 4,2% á
árinu 1997, en hún var 7,9%
árið áður.
Samkvæmt efnahagsreikningi
hafa útlán deildarinnar aukist um
1,1% frá árinu áður en lántaka hef-
ur aukist um 3,8% á sama tíma.
Eigin fé deildarinnar í árslok
nemur 2.476 millj. kr. eða 22,7%
af niðurstöðu efnahagsreiknings.
Eigin fjárhlutfall, CAD-hlutfall, í
árslok nemur 23,4% og hefur
hækkað um 1,1% á árinu.
Árið 1997 var síðasta rekstrar-
ár Stofnlánadeildar landbúnaðar-
ins og ársreikningur ársins 1997
því síðasti ársreikningur deildar-
innar. Þann 1. janúar 1998 tók
Lánasjóður landbúnaðarins við
öllum eignum, réttindum, skuldum
og skuldbindingum Stofnlána-
deildar landbúnaðarins og féllu þá
úr gildi lög nr. 45/1971 um Stofn-
lánadeild landbúnaðarins, land-
nám, ræktun og byggingar í sveit-
um, með síðari breytingum. Um
Lánasjóð landbúnaðarins gilda lög
nr. 68/1997 um Lánasjóð land-
búnaðarins.
Auður Lilja Arnþórsdóttir, dýra-
læknlr |úgurs|úkdóma, Hvanneyri.
Uppeldi á kvígum er ein mikil-
vægasta undirstaða góðrar afkomu
kúabúa. Gott uppeldi tryggir að
kýmar geti gefið af sér það sem
þær frá náttúrunnar hendi em
hæfar til. Uppeldið hefur áhrif á
frjósemi, nyt og heilbrigði kúnna
seinna á lífsleiðinni og þá ekki síst
júgurheilbrigði. Eftirlit með kvíg-
unum fyrir og eftir burð getur
einnig haft afgerandi áhrif á fram-
tíð þeirra sem mjólkurkúa.
Uppeldi
Til að koma í veg fyrir sjúk-
dóma, þ.m.t. júgurbólgu em rétt
fóðrun og góður aðbúnaður lykil-
atriði. Við vanfóðmn skerðist
vöxtur og kynþroska seinkar. Of-
fóðmn hefur neikvæð áhrif á
þroska júgursins og frjósemi.
Slæm uppeldisaðstaða hefur nei-
kvæð áhrif á bæði líkamlegan og
félagslegan þroska kvígnanna. Þá
er meiri hætta á að gripimir fari að
sjúga hver annan og lélegur að-
búnaður veldur almennt meiri
streitu, sem hefur neikvæð áhrif
m.a. á skapferli og heilsu. Erlendar
rannsóknir hafa sýnt fram á að
skortur á seleni, A- og E-víta-
mínum dregur úr mótstöðu kúnna
gegn sýkingum. Æskilegt er að
tryggja að kvígur fái nægjanlegt
magn af þessum efnum t.d. með
fiskimjöli eða hæfilegri kjamfóð-
urgjöf. Rétt er að benda á mjög
góða umfjöllun um umhverfi naut-
gripa (þ.m.t. ungviðis), kálfahirðu
og uppeldi á kvígum í bókinni
Hraustar kýr, sem Sveinn Guð-
mundsson dýralæknir gaf út 1996.
Júgurbólga.
Samkvæmt könnun sem Jó-
hann B. Magnússon gerði í Borg-
arfirði og á Suðurlandi árið 1994,
reyndust 17,9% kvígna vera með
júgurbólgu við 1. burð og 8,4%
með ónýtt júgur eða júgurhluta.
Það er því ljóst að þetta er vanda-
mál sem margir bændur eiga við
að glíma og veldur miklu tjóni.
Erlendar rannsóknir á spena-
sýnum frá kvígum fyrir og eftir
burð hafa sýnt að kvígumar
sýkjast oft á tíðum nokkmm
vikum fyrir burð en þá oftast af
bakteríum, sem líta má á sem hluta
af eðlilegri bakteríuflóm húðar-
innar (t.d. kóagúlasa neikvæðir
stafylokokkar) en sem geta í sum-
um tilfellum valdið júgurbólgu.
Það hefur einnig komið í ljós að
slík sýking fyrir burð eykur hættu
á sýkingu af völdum alvarlegri
júgurbólgubaktería (t.d. Staphyl-
ococcus aureus) eftir burð. Það er
því mjög mikilvægt að aðbúnaður
kvígnanna síðustu vikumar fyrir
burð sé góður og umhverfið hreint
og þurrt.
Hættan á að 1. kálfs kvígur fái
júgurbólgu er meiri eftir því sem
meira er um júgurbólgu í viðkom-
andi fjósi. Þannig að allar aðgerðir
til að koma í veg fyrir júgurbólgu
almennt, stuðla um leið að því að
draga úr tíðni júgurbólgu hjá
kvígunum. En auk slíkra aðgerða
er nauðsynlegt að huga sérstaklega
að kvígunum.
Oft er mikill stálmi í júgmm
kvígna eftir burð vegna lélegs
blóðstreymis. Júgur og spenar em
þá mjög viðkvæm. Það er því
mikilvægt að fara vel að kvígunum
og vanda til mjalta. Mjög mikil-
vægt er að nota rétt stilltan mjalta-
búnað og sem hæfir kvígunum
(ath. t.d. stærð spenagúmmía).
Fyrst eftir burð er hringvöðv-
inn sem dregur saman spenaopið
oft nokkuð slappur. Spenaopið
lokast því hægt og jafnvel aldrei
alveg á milli mjalta. Leið sýklanna
inn um spenaopið er þá greið. Það
er því sérstaklega brýnt að huga að
smitvömum á þessu stigi (sótt-
hreinsun spena, hreinn og þurr bás
o.s.frv.).
Eftirlit.
Mikilvægt er að uppgötva
júgurbólgu á byijunarstigi. Líkur á
árangri meðhöndlunar aukast eftir
því sem fyrr er gripið til við-
eigandi aðgerða.
Lykillinn að þessum þætti er
eftirlit:
1. Metið kvíguna í heild sinni.
Þrífst hún vel? Lítur hún út jyrir
að vera heilbrigð?
2. Fylgist með júgrinu:
-Frá 30 dögum fyrir burð er
œskilegt að þreifa á júgrinu a.m.k.
2 sinnum í viku.
-Frá 2 vikum fyrir burð er
œskilegt að þreifa á júgrinu a.m.k.
einu sinni á dag og smyrja það
með júgurfeiti.
Þessi daglega meðhöndlun
venur kvíguna við snertingu og er
því góður undirbúningur fyrir
mjaltir síðar. Hún eykur einnig
blóðstreymi til júgursins og breyt-
ingar í júgurvefnum uppgötvast á
byrjunarstigi.
Vakni grunur um júgurbólgu
má mjólka út nokkra boga og meta
hvort mjólkin/vökvinn líti eðlilega
út (best er að gera það með því að
bera saman mjólk/vökva frá hinum
júgurhlutunum). Óhætt er að gera
þetta í hófi ef spenamir em sótt-
hreinsaðir á eftir með spenadýfu/-
úða.
Eftir burð er einnig mikilvægt
að þreifa á júgrinu og meta mjólk-
ina. Æskilegt er að nota skála-
prófið á hverjum degi fyrstu 14
dagana eftir burð. Munur á útliti
mjólkurinnar á milli einstakra
júgurhluta getur verið vísbending
um júgurbólgu. Hafið samband við
dýralækni um leið og grunur
vaknar um júgurbólgu því það
getur ráðið úrslitum að kvígan fái
strax rétta meðhöndlun.
Hev-
skerar
Heyskeri -
margreyndur á
íslandi til fjölda ára.
Búvélar ehf
Malarhöfða 2
112 Reykjavík
Sími 587 7600, fax 587 7611
Skákmenn og
bændur í
Skjöldólfsstaða-
skóla á Jökuldal!
í Skjöldólfsstaðaskóla eru 19 hressir
krakkar af Jökuldalnum á aldrinum 6 til 13
ára. Vegna fámennisins er aðeins kennt í
tveim deildum, 1- 4 bekkur og 5 -7 bekkur.
Þegar blaðamaður Bbl. leit við var eldri
deildin í óða önn að stúdera bæði ensku og
skák. Yngri deildin var í fríi þennan dag.
Sverrir Kristjánsson, skólastjóri, hefur
þjálfað upp marga skákmenn þar sem hann
hefur komið við, t.d. í Kársnesskóla.
Skákáhuginn er mikill og láta krakkarnir
sér ekki nægja að tefla hvert við annað,
heldur tefla þau Iíka í gegnum Internetið
við krakka í Ástralíu. Við skólann er
heimavist og eru krakkarnir mislengi á
vistinni eftir aldri. Allir eru þeir með
skauta í farteskinu og stunda þá af kappi.
Krakkarnir hafa greinilega áhuga á
fleiru en skák því að meirihluti krakkanna
sagðist vilja verða bændur þegar þau yrðu
stór. Fari svo, þarf ekki að kvíða
framtíðinni á Jökuldalnum.
í skólanum er mikil heilsuefling og allir
stefna að hæfllegri þyngd. En eins og
annarsstaðar eru sumir of þungir en aðrir
of léttir. Árangurinn er reyndar
illmælanlegur á venjulega vigt því að það er
lundin sem hefur lést mest.
Krakkarnir eru duglegir á skautum og hér má
sjá þau fyrir utan skólann sinn. F.v. Eyþór
Stefánsson, Hnefilsdal, Perlu Sigurðardóttir,
Mælivöllum, Steinunni Sigurðardóttur,
Vaðbrekku, Agnar Benediktsson, Hofteigi,
Sævar Jóhannesson, Giljum og Lindu Björk
Kjartansdóttur frá Teigaseli I. Á sleðunum eru
Birkir Óli Kjartansson, Teigaseli I og Óli
Stefánsson, Merki. Skákin er mjög vinsæl og á
myndinni til vinstri taka þau Óli Stefánsson
frá Merki og Linda Björk Kjartansdóttir frá
Teigaseli I eina létta skák.