Bændablaðið - 15.06.1999, Síða 4

4
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 15.júní 1999
Útgefandi:
Bændasamtök
íslands
Bændahöll við Hagatorg,
127 Reykjavík
Ritstjórnargrein
Sími:
563 0300
Fax á aðalskrifstofu BÍ:
562 3058
Fax hjá Bændablaðinu:
552 3855
Kennitala:
631294-2279
Ritstjóri:
Áskell Þórisson (ábm.)
Beinn sími ritstjóra: 563 0375
GSM sími: 893 6741
Heimasími ritstjóra: 564 1717
Netfang:
bbl@bi.bondi.is
Auglýsingastjóri:
Eiríkur Helgason
Beinn sími auglýsingastjóra:
563 0303
Blaðamaður:
Hallgrímur Indriðason.
Blaðstjórn:
Sigurgeir Þorgeirsson,
Hörður Harðarson,
Þórólfur Sveinsson.
Bændablaðið kemur út
hálfsmánaðarlega. Því er
dreift til ailra bænda landsins
og fjöimargra annarra er
tengjast landbúnaði. Alls fara
6.389 eintök (miðað við 18.
maí 1999) í dreifingu hjá
íslandspósti. Bændablaðinu
er dreift frítt til þeirra er
stunda búskap en
þéttbýlisbúar geta gerst
áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 3.450
en sjötugir og eldri greiða kr.
1.600.
Prentun: ísafoldarprentsmiðja
ISSN 1025-5621
Landbúnaðarráðherra úr
grasrótinni
í stól landbúnaðarráðherra er
sestur Guðni Ágústsson sem er
okkur bændum að góðu kunnur.
Guðni er sveitamaður og hefur
skilning á viðhorfum og þörfum
bænda og eru því miklar væntingar
til hans gerðar. Hann hefur verið
formaður landbúnaðarnefndar og
Lánasjóðs landbúnaðarins og komið
víða að málefnum bænda og er því
flestum hnútum kunnugur. Mikið
verk bíður nýs ráðherra og verður
fylgst vel með tökum hans á við-
fangsefninu ekki síst fyrir það að
hann hefur verið gagnrýninn á ýmis-
legt sem gert hefur verið og ekki gert
í landbúnaðarmálum. Eins og fyrr er
stöðugt viðfangsefni að bæta kjör
okkar sem landbúnað stunda og eru
nú sem áður margar leiðir til þess.
Mikilvægur þáttur í því efni er að
endurskoða alla þætti í rekstrar-
umhverfi landbúnaðarins. Þó mikið
hafi verið gert í því efni síðastliðin ár
er ýmislegt óunnið enda um
viðvarandi verkefni að ræða í heimi
örra breytinga. Guðna bjóðum við
velkominn til starfa og óskum honum
velfarnaðar í því erfiða hlutverki sem
hann hefur tekið að sér.
Loforð skulu standa
í búrekstri eins og öðrum rekstri er
mikilvægt að geta gert áætlanir langt
fram í tímann og er mikilvægara að sjá
þeim mun lengra eftir því sem veltan
er hægari eins og t.d. í mjólkurfram-
leiðslu. Samtök afurðastöðva í
mjólkuriðnaði og mjóikursamlögin
lofuðu því í september sl. að greitt
yrði að lágmarki fyrir próteinhluta allrar
umframmjólkur á verðlagsárinu án
nokkurs fyrirvara. Eins og kunnugt er
hefur framleiðslan farið fram úr því
sem menn gerðu ráð fyrir og stefnir í
að fara 10 millj. lítra umfram greiðslu-
mark á verðlagsárinu eða 5-6 sinnum
meira en þörf var talin fyrir í upphafi
verðlagsársins. í byrjun maí sl. tók
stjórn Samtaka afurðastöðva í
mjólkuriðnaði ákvörðun um að setja
þak á greiðslur til bænda þrátt fyrir
áður gefin loforð. Þessi vinnubrögð
mjólkuriðnaðarins eru í meira lagi
vanhugsuð og vanheil því það er afar
mikilvægt að bændur geti treyst
loforðum forustumanna mjólk-
uriðnaðarins. Sveigjanleiki í greiðslu-
markskerfinu er takmarkaður og er því
mikilvægt fyrir mjólkuriðnaðinn og
bændur að geta gripið til aðgerða ef
markaðsaðstæður krefjast, en það
verður ekki hægt í framtíðinni ef
bændur geta ekki treyst loforðum
forustumanna mjólkuriðnaðarins. Við-
skipti með greiðslumark eru ekki
heimil frá 20. apríl til 1. sept. eiga því
bændur enga möguleika á að
bregðast við með kaupum á
greiðslumarki. Offramleiðsluvandinn
sem loforðin frá
sept. sl. sköpuðu
átti úr því sem
komið var að
leysa á næsta
verðlagsári en
reyna með öðrum
ráðum að hvetja
bændurtil minnka
framleiðsluna.
Kal í túnum
Víða um land ber
nú á kali í túnum
en ástandið
virðist vest við utanverðan
Skagafjörð og Eyjafjörð þar sem
dæmi finnast um yfir 50% skemmdir.
Bændur á þessum svæðum hafa
þurft að þola afar gjafalangan vetur
og eru því flestir illa í stakk búnir að
mæta þessu tjóni. Það er mikilvægt
að allir hlutaðeigandi s.s.
Bændasamtökin, búnaðarsambönd,
Bjargráðasjóður o.fl. leggist á eitt til
að gera bændum mögulegt að
uppfylla fóðurþörfina fyrir komandi
vetur. Einnig er brýnt að gera
bændum Ijóst hvernig
Bjargráðasjóður hyggst bæta tjón
þeirra. Á stjórnarfundi
Bændasamtakanna í sl. viku var rætt
um hvernig bregðast ætti við
vandanum og samþykkt að kanna
betur umfang kalsins og leita eftir
aðstoð landbúnaðarráðherra.
Hrafnkell Karlsson,
stjómarmaður í
Bœndasamtökum
íslands
Mikið hefur verið ritað og rætt um
fyrirhugaðan innflutning á norskum kúm tii
landsins. Enn sem komið er hefur aðeins
verið tekin ákvörðun um að gera
samanburðartilraunir á norskum og
íslenskum kúm. Eigi að síður er gott að sem
flest sjónarmið komi fram áður en stærri
skref verða stigin.
Menn hafa bent á það að íslenskar kýr
mjólki nokkuð minna en þær norsku, þær
séu ekki eins jafngóðar í mjöltum, hafi
lakari júgur og spena og líklega misjafnara
skap. A móti hafa komið efasemdir um að
þær norsku séu mikið betri þegar tillit hefur
verið tekið til allra þátta t.d. stærðar,
fóðurnýtingar, endingar o.fl. Enn fremur
hafa menn nefnt hugsanleg verðmæti sem
felist í íslenska stofninum en séu ekki til
annars staðar.
Hvað sem þessari umræðu líður hef ég
verið á móti því að skipta um kúastofn í
landinu, ekki vegna þess að ég telji íslensku
kýrnar standa norskum kúnum jafnfætis í
afurðum, heldur vegna þess að ég lít á þær
sem hluta af þjóðararfi okkar líkt og
Islendingasögurnar, kveðskaparlistina,
byggingarstílinn o.fl. Fólk hefur lifað í þessu
landi í rúm 1000 ár og lífsbaráttan hefur oft
verið hörð. íslenska búféð á mikinn þátt í
því að þjóðinni tókst að lifa hér í allan
þennan tíma. Það hefur mótast af dvölinni í
landinu og öðlast með henni íslensk
sérkenni. Við stöndum í þakkarskuld við
íslensku kindina, kúna og íslenska hestinn
þó það hafi viljað gleymast í seinni tíð.
Vegna þessa finnst mér íslenska búféð hafa
öðlast ákveðinn þegnrétt í landinu umfram
önnur búfjárkyn. Islenska búféð með
litafjölbreytileika sínum er í mínum huga
hluti af ásýnd þessa lands. En þetta eru bara
tilfinningaleg rök. Ef margir aðrir
íslendingar líta þetta svipuðum augum þarf
að taka tillit til þess þegar ákvörðun er
tekin.
Það er því ekki einkamál bænda hvort
við skiptum íslensku kúnni út fyrir aðrar
kýr, heldur snertir þetta þjóðina alla. Ef
íslenska kýrin er í raun óhagkvæmari til
mjólkurframleiðslu en norskar eða aðrar
erlendar kýr, en meirihluti þjóðarinnar vill
samt hafa hér íslenskar kýr, þá eiga bændur
ekki að bera þann fjárhagslega skaða einir,
heldur við öll. Við þurfum sem sé að gera
það upp við okkur hvort við viljum kosta
einhverju til og hve miklu svo hér séu
íslenskar kýr. En til að komast að því hvort
norsku kýrnar séu hagkvæmari við okkar
aðstæður þarf að gera tilraunir.
Komi það síðar í ljós að íslenska kýrin
búi yfir kostum sem önnur kyn hafa ekki
eða að Island verði eftirsóttara af
ferðamönnum vegna þess að hér sé
litskrúðugur búpeningur og öðruvísi, þá er
það aukavinningur, en ekki nauðsyníeg
forsenda þess að hér verði áfram íslenskar
kýr.
Guðni Þorvaldsson