blaðið - 12.07.2005, Blaðsíða 14

þriðjudagur, 12. júlí 2005 I blaðið
Sækjum og sendum báðar leiðir. Verð frá kr. 850
afsláttur
af vinnu við smur
Þú gerir góð kaup með þvl að láta okkur
I Bllkó sjá um að smyrja bllinn.
Vaxtalausar léttgreiðslurl
bilkolis
Smurþjónusta
Peruskipti
Rafgeymar'
Betri verd!
Smiðjuvegi 34 | Rauð gata | bilko.is | Sími 557-9110
blaðiðB
Útgáfufélag: Ár og dagur ehf. Stjórnarformaðun Sigurður G. Guðjónsson. Ritstjóri:
Karl Garðarsson. Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson. Ritstjórn og auglýsingar:
Bæjarlind 14-16,201 Kópavogur. Aðalslmi: 510-3700. Símbréf á fréttadeild: 510-3701.
Símbréf á auglýsingadeild: 510-3711. Netföng: vbl@vbl.ls, frettir@vbl.is, auglysingar®
vbl.is. Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins. Dreifing: íslandspóstur.
Upplausn hjá FL Group
Uppákoman £ stjóm FL Group fyrir nokkrum dögum er vægast sagt
einkennileg. Það að þrír stjórnarmenn skuli ganga úr stjóminni í mót-
mælaskyni við starfshætti stjórnarformanns, Hannesar Smárasonar,
vekur upp margar spumingar. Þeim ósvömðu spumingum fjölgaði svo
eftir ræðu Ingu Jónu Þórðardóttur fráfarandi stjórnarmanns á hluthafa-
fundi um helgina.
Ef FL Group hefði verið skráð á hlutabréfamarkað í einhverju öðru
vestrænu landi þá hefði gengi bréfa þess hmnið eftir að uppvíst hefði
orðið um afsögn stjómarmanna vegna þess sem kallað var „glæfralegir
stjórnarhættir." Fjárfestar hefðu eflaust þurft að horfa upp á 20-50 pró-
sent lækkun hlutafjár strax daginn eftir. En slíkt gerðist ekki á hinum
háþróaða íslenska hlutabréfamarkaði. Þar hækkaði gengi bréfa í FL
Group eftir að uppvíst varð um þessar alvarlegu ásakanir!
Hannes Smárason, stjómarformaður FL Group, hefur ekki séð nokkra
ástæða til að útskýra fyrir þúsundum hluthafa FL Group hvað sé í gangi
hjá félaginu. Rejmdar lét hann hafa eftir sér eftir að stjórnarmennimir
gengu út að þeir hefðu haft svo mikið að gera hjá sfnum eigin félögum
að þeir hefðu ekki haft tíma til að sinna Flugleiðasamsteypunni! Þetta
er langt frá því að vera trúverðugt. Reyndar hefur síðan komið á daginn
að svo virðist sem stjómamennirnir hafi verið ósáttir við hinar ýmsu
fjárfestingar innanlands og að þær skuli ekki hafa verið ræddar í stjóm
félagins.
Inga Jóna Þórðardóttir kom síðan inn á enn eitt vandamálið í stjóm-
un félagins í ræðu sinni á hluthafafundinum á laugardag. Hún kvart-
ar undan því að ekki séu nógu skýr skil á milli valdsviðs forstjóra og
stjómarformanns félagins. Enn skortir viðunandi skýringar. Er FL Gro-
up í raun alfarið stjómað af stjómarformanni og ef svo er - hvert er
þá hlutverk nýráðins forstjóra Ragnhildar Geirsdóttir? Er hún einungis
leikbrúða í höndum Hannesar Smárasonar? Er hennar hlutverk fyrst
og fremst táknræns eðlis? Hér skal ekki fullyrt að svo sé en spumingar
í þessa veru hljóta að vakna. Enn og aftur gerir stjórnarformaður FL
Group lítið úr málunum og á honum var helst að skilja eftir hluthafa-
fundinn að aðfinnslur Ingu Jónu væru lítilfjörlegar og vart svaraverðar.
En er það svo? Kemur hinum almenna hluthafa ekki við hvað er í gangi
hjá FL Group. Er félagið eitthvað einkafyrirtæki Hannesar Smárasonar
sem hann getur ráðskast með að vild? Svarið er einfalt - nei. FL Group
er almenningshlutafélag og hluthafar þess eiga heimtingu á skýrum og
greinargóðum svömm við þeim spurningum sem hafa vaknað síðustu
daga. Mikið vantar á að þeim hafi verið svarað.
Einfeldningsháttur
herra Hannesar Hólmsteins
510 3744
blaðiðH
I Hólmsteinn
I skrifaði grein
I í Fréttablaðið
1 þann áttunda
■K4 ^ * V júli síðastlið-
J hann hall-
n mælir þróun-
jfH taks-hvatann
sem öllu
áorkar. Þar heldur hann því fram af
vanalegri einföldun að eina leiðin til
bjargálna fyrir Afríku og önnur fátæk
svæði í heiminum sé sú að „framleið-
endur leggi harðar að sér.” Undirrit-
aður getur illa skilið slík ummæli
öðmvísi en þannig að prófessorinn sé
að ýja að því að leti svarta mannsins
sé orsakavaldur rauna hans, ekki ut-
anaðkomandi þættir líkt og ójafnræði
í heimsviðskiptum, umburðarlyndi
þeirra sem reka heiminn gagnvart
spilltum og slæmum stjórnarherrum
og vöntun hinna sömu manna á því
að taka ábyrgð á gjörðum forvera
sinna er skópu farveg þess ástands
sem er við lýði í löndum Afríku á ný-
lendutímabilinu.
Annar punktur herra Hannesar,
sem er oft áður tugginn lumma úr
hans skolti, er sú að svarið við öllum
vandamálum liggi í því „að auðlindir
séu í eigu einkaaðila, sem hafi beinan
hag af skynsamlegri nýtingu þeirra.”
Nú er það svo að Alþjóðabankinn set-
ur ákveðin skilyrði til einkavæðingar
náttúruauðlinda þegar hann veitir
þessum ríkjum lán. Sumstaðar hafa
slíkar einkavæðingakröfur náð yfir
grunn-nauðsynjar líkt og vatn eins
og gerðist í Venezúela. Þar rauk verð
á vatni uppúr öllu valdi þannig að
hinn almenni borgari hafði ekki leng-
ur efni á að kaupa það. Þá brá alþjóð-
lega stórfyrirtækið sem hafði tryggt
sér réttinn á vatninu á það ráð að
banna fólki að safna regnvatni enda
sýndu sölusamningar fram á það að
þeir ættu það líka. Refsingin við slíkri
söfnun gat legið í því að fyrirtækið
leysti til sín heimili fólks. I Nígeríu
telja margir að olían sem þeir eiga sé
bölvun landsins enda hafa vestræn ol-
íufyrirtæki, og þá sérstaklega Shell,
séð hagsmuni sína í því að dæla fjár-
magni í gerspillta stjórn landsins
sem í staðinn leyfir þeim að dæla olíu
útúr landinu á toppprís. Þetta fyrir-
komulag herðir tök stjórnarinnar á
almúganum og eykur þegar mikið
vonleysið. En hjá Hannesi er þetta
einfalt, það þarf að „virkja framtak
einstaklinganna.” Vandinn liggur því
hjá Afríku, ekki hinum sem stjórna
alþjóðasamfélaginu. Þeir nenna bara
ekki að rífa sig uppúr þessu.
Hannes heldur áfram og ber sam-
an núverandi ástand þessara ríkja og
stöðu íslands í upphafi síðustu aldar
og segir að árangur íslands sé þess-
um löndum fyrirtaks fordæmi. Slík-
ur samanburður er þó ætíð skakkur
enda aðstæður í alþjóðasamfélaginu
og í milliríkjaviðskiptum af allt öðr-
um toga en nú. Það voru
engin fríverslunarbanda-
lög í líkingu við þau sem
nú tíðkast né yfirþjóðlegar
stofnanir, enginn Alþjóða-
banki eða WTO, engin
G-8 ríki með flest alla efna-
hagslega þræði hnattarins
í hendi sér. í stuttu máli,
engin alþjóðavæðing. Inn-
tak greinar Hannesar er
reyndar það að hallmæla
það sem hann kallar þró-
unaraðstoð. En það hlýt-
ur að skjóta skökku við
að taka ísland sem fyr-
irmyndadæmið í slíkum
málflutningi þegar að það
er varla hægt að kalla
Marshall-aðstoðina sem
nútímavæddi ísland neitt
annað en þróunaraðstoð í
ljósi þess að ekki var háð-
ur einn einasti bardagi í
síðari heimstyrjöldinni á
íslenskri grundu.
Herra Hannes klykkir
síðan út með því að hvetja
til þess að íslendingar eigi
að taka kröftulega und-
ir með Bandaríkjunum í
baráttu þess sjálfskipaða
flaggskips fijálsræðis í
heiminum fyrir frjálsum alþjóðavið-
skiptum í stað þess að fylgja Evr-
ópusambandinu £ þvf að raða upp
vemdartollum og niðurgreiðslum í
landbúnaði sem hindri vöxt fátækra
þjóða. Vissulega hefur Hannes rétt
fyrir sér f sambandi við ESB, sameig-
inlega landbúnaðarstefnan og ýmsar
aðrar vemdaraðgerðir fyrir evrópsk-
ar atvinnugreinar og vörar eru klár-
lega mikil hindrun fyrir fátækari
þjóðir enda kemur slikt i veg fyrir að
þær geti á hagkvæman hátt stundað
margskonar útflutning á innri mark-
að Evrópu. Hinsvegar er fásinna að
mæra Bandaríkin sem kyndilbera
frjálsra alþjóðaviðskipta. Það er
mikill munur á Free-trade slagorði
þeirra Amerísku og Trade-justice
kröfum Afríku og annarra í suðrinu.
Það er ekki hægt að tala um Trade-
justice á meðan að G-8 þjóðirnar eru
með neitunarvald innan IMF sem og
WTO og stjórna þeim báknum eftir
þv£ hvemig slikt hentar þeirra eigin
efnahögum fremur en af mannlegheit-
um og jöfnuði. Þessi bákn eru samt
sem áður talin hornsteinar Free-tra-
de i heiminum. Að auki er mikið um
jafnar niðurgreiðslur sem og verndar-
tolla í Bandaríkjunum og er hægt að
nefna dæmi um bæði. Bandarískur
bómullariðnaður er til dæmis háður
gífurlegri niðurgreiðslu til að hann
haldi lífi. Hann er af afar óhagstæðri
stærð eins og er og til að halda hon-
um gangandi og mýmörgum störfum
lifandi þá greiða bandarísk stjórn-
völd gríðarlegar fjárhæðir með þeim
iðnaði. Það gerir það að verkum að
fullunnar bómullarvörur frá Banda-
ríkjunum eru undir kostnaðarverði
og því ómögulegt fyrir Afríku-ríki er
standa í slíkri framleiðslu að vera
samkeppnishæf. Einnig eru vemd-
artollar Bandaríkjamanna á stálinn-
flutning löngu þekktir. Free-trade er
ekki 8varið fyrir Afríku, enda hefur
Bush margoft látið hafa eftir sér í
aðdraganda G-8 að hann muni ekki
skrifa undir neitt sem skaði efnahag
Bandaríkjanna á nokkurn hátt.
Vandamálið liggur ekki í fram-
leiðsluleti einstaklinganna í þessum
löndum, það liggur ekki í takmark-
aðri einkavæðingu, ekki í skorti á
vilja til frjálsra viðskipta og ekki í
þrjósku þeirra við að fylgja undra-
formúlu Hannesar um það hvernig
ísland varð eitt ríkasta land í heimi.
Til að afiná þann smánarblett sem fá-
tækt Afríku og annarra í suðrinu er
á vellystingarsmekk gráðuga eilífðar-
afmælisbamsins sem hið kapitalíska
vestur klárlega er þarf til að byrja
með fjóra afar einfalda hluti: í fyrsta
lagi fijáls og réttlát viðskipti á jafn-
réttisgrundvelli fyrir fullunnar vör-
ur fyrir hin fátæku ríki,
enda er það að halda þeim
fóstum í hráefhisfram-
leiðslu gegn brotabroti
af lokaágóðanum hrein
og klár fátækrargildra
og ekkert annað en nú-
tíma-þrælahald, í annan
stað þarf samstöðu meðal
þjóða heimsins og fyrir-
tækja um að sýna ekkert
umburðarlyndi gangvart
spilltum og slæmum
stjómendum með því að
sniðganga slíka alger-
lega, í þriðja lagi þarf að
fella niður allar skuldir
þessarra ríkja við alþjóða-
stofnanir sem og önnur
ríki gegn því að þau geti
sýnt fram á ffambærilega
stjórnsýslu og starfhæfan
infastrúktúr og að lokum
meiri aðstoð í formi fjár-
magns, matvæla og síðast
en ekki síst lyfja í hæsta
gæðaflokki, hvort sem shk
aðstoð verður kölluð þró-
unaraðstoð eður ei. Þetta
eru nauðsynlegu skrefin,
svo er hægt að tækla það
pólitíska ójafnræði er rik-
ir í alþjóðavæddum heimi
þegar grunnurinn hefur verið lagður.
Hvort sem okkur líkar betur eða
verr þá er ástandið í Afríku okkur að
kenna. Mér og þér. Við höfum ákveð-
ið að líta ffamhjá því eða sleppa þvi
að kynna okkur þær staðreyndir að
vandamál álfunnar eru beintengd
nýlendutímanum, þeim hentugleika-
landamærum sem dregin vom þar
á þeim tíma og því afskiptaleysi og
útilokun sem henni hefur verið sýnd
í alþjóðakerfinu allar götur síðan.
Það er þægilegt að sleppa því að vita
hluti til að komast hjá ábyrgð á þeim
en það breytir því hinsvegar ekki að
ábyrgðin er til staðar. Ábyrgð á því
að 50.000 böm deyja daglega sökum
þess að við og þeir sem ríkja yfir okk-
ur kjósa að gera ekkert í því. Það
eru þúsund sinnum fleiri en létust
í hryðjuverkaárásunum í London.
Lausnirnar eru til staðar en hinar
gráu vofur yfirstétta vestursins hafa
hingað til tekið meðvitaða ákvörðun
um að beita þeim ekki. Hagsmunum
þeirra hefur ekki verið best borgið
með því að þetta fólk lifi.
Hannes lét einu sinni hafa eftir
sér í kennslustund sem ég sat í hjá
honum að það væri betra að vera
óhamingjusamur í Benz en að vera
óhamingjusamur í Lödu. Ef slíkt er
satt yrði kannski farsælast að senda
nokkur þúsund Benza til Afríku svo
að fólkið geti verið svangt, veikt og
skítugt í flottum bíl fremur en á bak-
inu á asna og þannig liðið ögn betur.
Ég er Hannesi ósammála í þessu sem
og líklega flestu og ég vona að hin ís-
lenska þjóð sé nægilega mannleg til
að vera það líka.
Þórður Snær Júliusson,
stj ór nmál afr æð i ngur.
Þar heldur
hann því
fram af
vanalegri
einföldun
að eina
leiðin til
bjargálna
fyrir Afríku
ogönnurfá-
tæk svæði
í heiminum
sé sú að
„framleið-
endur leggi
harðar að
sér.”