blaðið - 24.10.2006, Blaðsíða 22

3 4 ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 2006
kolbrun@bladid.net
blaðiö
Afmælisborn dagsins
MOSS HART LEIKRITASKÁLD, Í904
BILL WYMAN TÓNLISTARMAÐUR, 1941
Búálfur og
skrímsli
Hjá Máli og menningu er komin út
ný bók um Benedikt búálf, Svarta
nornin, eftir Ólaf Gunnar Guð-
laugsson.
Þegar Bene-
dikt búálfur
rekst á dular-
fullan pakka í
póstinum hjá
Dídí ákveður
hann strax að
fara með hann
til Álfheima
og opna hann þar. En það sem
leynist í pakkanum er hættulegra
en Benedikt hafði grunað.
Fyrirlestur
um ótrúlega
lífsreynslu
Rúandíski rithöfundurinn Immac-
ulée llibagiza heldur fyrirlestur og
situr fyrir svörum um lífsreynslu
sína og störf í Miðstöð Samein-
uðu þjóðanna, Laugavegi 42,
í dag, þriðjudag 24. október
klukkan 12.10-13.00.
Nýlega kom út á íslensku bók Im-
maculée llibagiza Ein til frásagnar
en þar segir höfundurinn frá lífi
sínu í Rúanda og ótrúlegri lífs-
reynslu sinni þegar útrýmingarher-
ferð Hútúa á hendur Tútsum brast
á í landinu árið 1994. Morðæðið
stóð í þrjá mánuði og kostaði
nærri eina milljón landsmanna
lífið. Immaculée lifði blóðbaðið
af því í 91 dag sat hún ásamt sjö
öðrum konum þögul í hnipri í
þröngri baðherbergiskytru sókn-
arprests nokkurs meðan hundruð
morðingja með sveðjur á lofti
leituðu þeirra.
Immaculée býr nú á Long Island
með manni sínum og tveimur
börnum en fjölskylda hennar er
með henni hér á landi. Immaculée
starfar fyrir Sameinuðu þjóðirnar
í Bandaríkjunum og hefur sett á
laggirnar stofnun til að hlúa að
þeim sem þjást af völdum þjóðar-
morða og styrjalda.
Fyrirlesturinn er
öllum opinn
meðan hús-
rúm leyfir.
Aðgangur er
ókeypis.
&
/1
'\
Heimspekileg umræða
um manninn
rankenstein, hin fræga
skáldsaga Mary Shelley,
er komin út í íslenskri
þýðingu hjá JPV forlagi.
Höfundurinn Mary Shell-
ey skrifaði bókina eftir að hafa ver-
ið í heimsókn hjá Byron lávarði í
Sviss ásamt manni sínum, skáldinu
Percy Bysshe Shelley. Byron lagði til
að þau skrifuðu hvert um sig sögu
og sá sem skrifaði mestu hryllings-
söguna stæði uppi sem sigurvegari.
Mary, sem var einungis 19 ára göm-
ul, fékk hugmyndina að Franken-
stein eftir draumsýn eða martröð.
Frankenstein er þekktasta hryll-
ingssaga heims og hefur margoft
verið kvikmynduð.
Böðvar Guðmundsson rithöfund-
ur þýddi söguna á íslensku. „Sagan
af Viktor Frankenstein er auðvitað
barn síns tíma, eins og allar bók-
menntir eru. Og þannig ber að meta
hana. Hún er heimild um það sem
fólk var að pæla þá, heimild um það
sem fólk óttaðist og vonaði og hélt.
Og hún er þrælgóð sem slík,“ segir
Böðvar.
Margslungin saga
Er þetta skrímslasaga eða er hún
eitthvað meira?
„Hún er skyld söginni um Faust
og fleiri þá sem hafa leitað sér meiri
þekkingar en þeir ráða við. Viktor
Frankenstein kemst að ýmsu sem á
hans tíma var ekki fjarstæðukennt,
þótt það þættu dálítið frumstæð vís-
indi nú til dags. Það eru í raun marg-
ar bókmenntategundir eða þættir
samanslungnir í sögunni, einn
þeirra er hrollvekjan, sem kannski
hefur eyðilagt dálítið fyrir hinum.
Ekki hvað síst eftir að farið var að
einangra þann þátt til kvikmynda-
gerðar og í styttar gerðir af sögunni.
En sagan um Viktor Franken-
stein er líka heimspekileg umræða
um manninn sem leyfði sér að gera
það sem Guð einn má, að skapa líf.
Og í stað þess að aga sköpun sína af
föðurlegri mildi, eins og Guð gerir,
refsar henni þegar hún gerir rangt
og hjálpar henni í voða, þá afneitaði
Viktor Frankenstein sköpun sinni,
sem endaði með því að hún sner-
MMfcin
ist gegn honum
sjálfum í hatri
og heift. Og svo
er sagan um Vikt-
or Frankenstein
líkavísindaskáld-
saga síns tíma.
Við skulum ekki
gleyma því að
sagan verður til
við djúpar samræður andans jöfra.
Shelleyhjónin og Byron lávarður
voru ekki bara að spila bridge og
góna á fjöll við Genfarvatnið árið
1818. Þau voru einnig að ræða ítr-
ustu rök mannlegs eðlis og tilver-
unnar allrar.“
Var erfitt aðþýða bókina?
„Hún var dálítið snúin að þýða.
Það þótti fínt á þessum tíma að
skrifa dálítið flókinn stíl. Mjög lang-
ar aðalsetningar sem eru fleygaðar
með fjölda aukasetninga, dálítið
þýskur stíll. Einkunnarorð tímans
var að „um flókið mál er ekki hægt
að skrifa á einfaldan hátt“.
Ég hef reynt að gera stíl og málfar
þýðingarinnar svolítið nútímalegri,
ég vona það að minnsta kosti, en
það er nú líklega ekki mitt að dæma
um hvort það hefur tekist eða ekki.“
Neita að skrifa glæpasögur
Hvað með sjálfan þig og þínar
skriftir? Hvað ertu að fást við þessa
dagana oghvað erframundan?
„Það hefur nú lítið komið frá mér
á prenti síðastliðin sjö ár, útgefend-
um finnst það dálítið lélegt og ekki
áhugavert sem ég hef reynt að setja
saman. Og það er auðvitað sjálfum
mér að kenna. Ég neita að skrifa
glæpasögur. Ef það eru nokkrar bók-
menntir sem ég ekki fíla þá eru það
glæpasögur. Maður drepur mann og
lögreglan reynir að finna hann. Það
er sama temað aftur og aftur og eng-
in þróun á því. Og viðtalsbækur við
miðla nenni ég ekki að skrifa. Á of
stutt eftir til að eyða restinni af hér-
vistinni í það. Og ég nenni ekki held-
ur að skrifa bækur um það sem gerist
fyrir neðan mitti á unghngum. En
þær bækur finnst útgefendum ákaf-
lega söluvænar. Ég er líka orðinn
svo gamall að ég hef ekki hugmynd
um hvað gerist fyrir neðan mitti á
unglingum í dag. Kannski gerist
þar ekki neitt. Ég hef að vísu þýtt
nokkrar barnabækur og reyndar
samið eina sjálfur og það er ég bara
nokkuð ánægður með. Bókmenntir
fyrir börn eru afar mikilvægar. Það
barn sem aldrei fær lesið fyrir sig
bók eða les sjálft bók verður tæplega
njótandi bókmennta sem fullorðinn
einstaklingur. Það beygist snemma
krókurinn þar.
Ég er eins og stendur að keppast
við að ganga frá bók um efni sem út-
gefendur segja að „fáir hafi áhuga á“.
Hún fjallar um mannleg samskipti
í gleði og sorg, lífið, ástina og dauð-
ann. Það vill enginn kaupa svoleiðis
bækur, segja þeir, svo ég veit ekki
hvort hún kemur nokkurn tíma út,
en ég ætla samt að ljúka við hana áð-
ur en ég set upp tærnar.“
Heilsa og hreyfing
© Fagleg heilsurækt © Frábær lífsstíls námskeið
© Frábær aðstaða © Frábær staðsetning
Viltu laga línurnar?
Ný námskeið
hefjast 23. október
HREYFIGREINING
HÖFDABAKKA
Höfðabakka 9 Sími: 511-1575 www.hreyfigreining.is
menningarmolinn
Síðasta bók
Chandlers
Á þessum degi árið 1958 hóf
bandaríski sakamálahöfundurinn
Raymond Chandler að skrifa síð-
ustu skáldsögu sína, The Poodle
Springs Story, en hann lést áður en
honum tókst að ljúka við hana.
Chandler fæddist árið 1888 í Chi-
cago. Hann ólst upp á Englandi en
flutti aftur til Bandaríkjanna eftir
lok seinni heimsstyrjaldar. Hann
var orðinn 45 ára gamall þegar
hann settist við skriftir. Fyrsta
skáldsaga hans The Big Sleep kom
út árið 1939. Einungis komu út sjö
skáldsögur eftir hann, þar á meðal
Farewell My Lovely og The Long
Goodbye þar sem aðalpersónan
var spæjarinn og töffarinn Philip
Marlowe.
Chandler skrifaði einnig kvik-
myndahandrit þar á meðal fyrir
klassísku myndirnar Double In-
demnity og Strangers on a Train.
Hann lést í marsmánuði 1959.