blaðið - 18.11.2006, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 2006
blaöiö
„Viðfangsefm stjórnmálanna er
að gæta þess að engir séu fátækir
Þar liggur ábyrgð okkar stjórn-
málamannanna sem eiguni að
horfa til hagsmuna heildarinnar.
að fór að brjótast um í
mér að það væri nánast
pólitísk skylda mín að
gera grein íyrir sjálfum
mér og sýn minni á sam-
félagið í bók. Þetta var
skemmtilegt viðfangsefni hvernig
sem á það er litið því skriftirnar
neyddu mig til að átta mig á sam-
hengi hlutanna og horfa á þá í heild.
Bókin er tilboð um rökræðu. Ég
trúi á gildi rökræðunnar og umræð-
unnar og lýðræðislegra skoðana-
skipta," segir Steingrímur J. Sigfús-
son um nýútkomna bók sína Við öll
- íslenskt velferðarsamfélag á tíma-
mótum sem Salka gefur út.
Hnattvæðing græðg-
iskapítalismans
Kemstu að niðurstöðu í þessari
bók?
„Samning bókarinnar sannfærði
mig enn betur en áður um vissa
hluti en knúði mig líka til að endur-
meta viðhorf mín í vissum tilvikum.
Ég get til dæmis nefnt viðhorfin til
markaðarins. Ég er nú eindregn-
ari andstæðingur óheftrar kapít-
alískrar markaðshyggju en ég var
orðinn um tíma. Þegar maður setur
hana, hvort sem er í félagslegt sam-
hengi á íslandi eða skoðar hana í
hnattrænu samhengi félagsmála
og umhverfismála, þá get ég ekki
komist að annarri niðurstöðu en
þeirri að það verður að setja mjög
stífa fyrirvara á því að hin óhefta
nýfrjálshyggju-markaðsvæðingar-
stefna vaði yfir heiminn á skítugum
skónum. Ég gagnrýni ýmsa þætti
hnattvæðingar vegna þess að hún er
allt of mikið á forsendum fjármagns
og stórfyrirtækja.
Engum stjórnmálamanni sem
tekur sjálfan sig alvarlega á að líð-
ast að tala af léttúð um hin stóru
hnattrænu viðfangsefni sem eru svo
brýn og svo krefjandi. Kosturinn
við stöðuna er sá að mannkynið býr
yfir meiri þekkingu og tækni til að
leysa málin en nokkru sinni fyrr.
Þessa miklu getu er hins vegar ekki
verið að virkja. Það fer of mikil orka
í ófrið og of miklir fjármunir í víg-
búnað. Neyslukapphlaupið valsar
óheft um á Vesturlöndum. Vestur-
lönd eru forréttindaklúbbur sem ver
stöðu sína í heiminum með kjafti
og klóm. I þróunarríkjunum upp-
lifa menn þetta réttilega þannig að
þeir séu alltaf að draga stysta stráið.
Það verður að vinda ofan af hnatt-
vædda græðgiskapítalismanum sem
ræður ferðinni í allt of ríkum mæli
í viðskiptalífi og stjórnmálum. Sem
betur fer er hugsandi fólk úti um
allan heim sem lætur i sér heyra og
veit að breytingar eru nauðsynlegar.
Þar felst vonin.
í vissum skilningi hefur bókin gert
mig róttækari á nýjan leik en fyrst
og fremst vonandi víðsýnni. Bókin
er ekki hvað síst málsvörn fyrir hinu
samábyrga norræna velferðarsamfé-
lagi. I þessari bók kemst ég að þeirri
niðurstöðu að það hafi aldrei verið
neitt vandamál fyrir samfélög að ein-
hverjir verði ríkir. Mannskynssagan
er vörðuð af dæmum um mikla auð-
legð fámennrar yfirstéttar eða hóps
í samfélaginu. Viðfangsefni stjórn-
málanna er að gæta þess að engir
séu fátækir. Þar liggur ábyrgð okkar
stjórnmálamannanna sem eigum
að horfa til hagsmuna heildarinnar.
Ég trúi þvi líka að ísland gæti haft
verulegu hlutverki að gegna sem smá-
þjóð. Ég sting upp á því í bókinni að
við bjóðumst til að hýsa hér smáríkja-
stofnun Sameinuðu þjóðanna. Þetta
verði formleg stofnun sem gæti
hagsmuna og réttinda smærri ríkja
og sjálfstjórnarsvæða og smærri
menningar- og málsvæða. Hvar ætti
hún betur heima en á íslandi sem
var lengi minnsta sjálfstæða þjóðin
í Sameinuðu þjóðunum? Það væri
sómi að því ef tsland byðist til að
taka að sér slíkt hlutverk.
Áhrif frá Nýja-Sjálandi
Förum að upphafinu, hvað gerði
þigað vinstrimanni?
„Ég held að það liggi að hluta til í
uppeldinu. Ég var alinn upp í um-
hverfi þar sem var mikið um vinstri-
sinnaða framsóknarmenn: Þetta var
félagshyggjufólk og herstöðvaand-
stæðingar. Strax í menntaskóla fékk
Greiðslukjör
í allt að 36
mánuði
(visa/euro) Engin útborgun
Sjóntækjafræðingur með
réttindi til sjónmælinga og
linsumælinga
SGleraugað
Bláu húsin við Faxafen
Suðurlandsbraut 50
108 Reykjavík
Sími: 568 1800
Fax: 568 2668
gleraugad@simnet.is
www.gleraugad.is

blaðið
LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 2006 3 5
ég áhuga á utanríkis- og umhverf-
ismálum og varð mjög róttækur í
þeim málaflokkum. Þar með var
stefnan tekin.
Ég fann um tvítugt að ég átti
best heima í Alþýðubandalaginu
sem var róttækasti flokkurinn. Á
þessum aldri var ég eindreginn her-
stöðvaandstæðingur, vinstrimaður
og umhverfisverndarsinni. Ég hef
ekki elst mikið í þessum skilningi.
Ég er nokkurn veginn sami vinstri-
maðurinn og ég var rétt um tvítugt.
En vitaskuld hef ég þroskast á þeim
árum sem liðið hafa og sjóndeildar-
hringurinn hefur víkkað.
Þegar ég var tvítugur var ég
skiptinemi á Nýja-Sjálandi i ár og
var svo stálheppinn að lenda i fóstri
hjá róttæku fólki. Fóstri minn þar,
sem nú býr í Ástralíu, er mannfræð-
ingur og kennari að mennt, mikill
hugsuður og heimspekingur. Við
áttum gríðarlega góðar rökræður
um pólitík og heimspeki þegar við
unnum saman á búgarðinum. Það
var ákaflega gott að fá þann glugga
út í heiminn sem ég fékk við það að
vera skiptinemi og átti sinn þátt í að
móta lífsskoðanir mínar.“
Áminning í söng
Enginn efast um að þú ert í pól-
itík af hugsjón en hverjir eru mestu
eldhugar sem þú hejur kynnst í
stjórnmálastarfi?
„Mér verður aðallega hugsað
til minna gömlu góðu félaga sem
höfðu mótandi áhrif á mig þegar ég
var kominn í framboð fyrir Alþýðu-
bandalagið. Ég nefni Lúðvík Jóseps-
son sem ég leit mjög upp til og dáði.
Ég kynntist honum allvel. Hann var
stórkostlegur maður. Eldhugi, skarp-
greindur og skipulagður stjórn-
málamaður. Einhver allra mesti
ræðumaur sem ég hef kynnst, flutti
meitlaðar, vel uppbyggðar og þaul-
hugsaðar ræður. Hann hélt þær ekki
til að sýna hversu glæsilegur ræðu-
maður hann væri heldur vegna boð-
skaparins sem hann var að koma á
framfæri. Hann gat flutt þrumandi
ræðu blaðlaust. Talaði kannski í
korter en þá kom hann með innskot
i ræðuna og fór í smá skógarferð. í
þetta fóru kannski fimm mínútur
og svo kom hann aftur á hárréttum
stað inn í aðalræðuna. Hann var
ótrúlegur.
Ég hafði gífurlega mikið saman
að sælda við Svavar Gestsson. Hann
leiðbeindi mér og hjálpaði og sama
má segja um Hjörleif Guttormsson
og Ragnar Arnalds. Auðvitað hef ég
séð stjórnmálaskörunga úr öðrum
flokkum. Eysteinn Jónsson var mjög
merkur stjórnmálamaður og sérstak-
lega ber ég virðingu fyrir framsýni
hans á sviði umhverfismála.
Erlendir stjórnmálamenn hafa
haft sín áhrif á mig. Þeir tveir menn
sem ég dái mest, bæði sem stjórn-
málamenn og manneskjur, eru Nel-
son Mandela og Mahatma Gandhi.
Ég hef kynnt mér verk þeirra og hug-
sjónir. Þeir eru hetjur og afreksmenn,
miklu fremur en hershöfðingjar og
stríðsherrar sem menn hefja á stall
og reisa styttur af. Menn sem ná
þeim risavaxna árangri sem Mandela
og Gandhi náðu með friðsamlegum,
lýðræðislegum aðgerðum sem eru
byggðar á grundvelli mannúðar og
hugsjóna eru sannar hetjur í mínum
augum. Ég ber hins vegar ákaflega
litla virðingu fyrir ónefndum for-
ystumönnum vissra ríkja um þessar
mundir og í báðum tilvikum gætu
fyrstu stafirnir vel verið B.
Svo er gott fólk í kringum mann
sem hefur á sinn hátt haft meiri
áhrif á mann en maður áttar sig
kannski á fyrr en seinna á lífsleið-
inni. Besta veganesti mitt út í lífið
var söngurinn hennar mömmu í
eldhúsinu heima. Þegar hann hljóm
aði þá var það ágætis áminning til
mín um að reyna að vera sæmileg
manneskja.“
Skokkað milli heima
Þegarþetta viðtal birtist ertu í opin-
berri þingmannaheimsókn í Indlandi
þar sem bilið milli ríkra ogfátœkra er
gríðarlegt. Hvernig heldurðu að það
verði að koma til slíks lands?
Framhald á nœstu opnu
A//t á einum stað