Bændablaðið - 05.07.2005, Qupperneq 12

Hver er reynslan af breytingunni
sem var um áramótin? Hækkaði
rafmagnið eða lækkaði?
Nú er liðinn nokkur tími frá því
kerfisbreyting við vinnslu, dreif-
ingu og sölu rafmagns tók gildi.
Miklar umræður urðu um hvort
þessar breytingar væru af hinu
góða eða ekki. Margar sögur voru
sagðar af gífurlegum verðhækkun-
um hjá einstaka bændum. Stjórn-
völd héldu því fram að ekki væri
allt sem sýndist og að rafmagn
myndi lækka hjá álíka mörgum og
það hækkaði hjá. Hér væri fyrst og
fremst um að ræða kerfisbreytingu
og að flestir yrðu jafn vel eða betur
staddir á eftir. Breytingin opnaði
m.a. á þann möguleika bænda, að
selja rafmagn úr bæjarlæknum inn
á sameiginlegt dreifikerfi lands-
manna.
Orkustofnun var beðin um að
bera saman orkukostnað fyrir og
eftir breytingu hjá nokkrum bænd-
um, sem góðfúslega gáfu leyfi sitt
til að vera notaðir til samanburðar.
Vegna tímaskorts tókst ekki að
bera saman orkukostnað þeirra
allra að þessu sinni en vonandi
verður það hægt þótt síðar verði.
Greinargerð Orkustofnunar
Að beiðni Bændasamtaka Ís-
lands hefur Orkustofnun tekið
saman nokkrar staðreyndir um þær
kerfisbreytingar sem urðu á sölu
raforku um sl. áramót. Þær breyt-
ingar hafa komið misvel við not-
endur í landinu. Þeir sem ekki hita
með raforku koma betur út úr þeim
en þeir sem þurfa að rafhita híbýli
sín. Notandi sem notar mikið raf-
magn vegna hitunar á híbýlum sín-
um greiðir meira nú er hann gerði
áður. Hins vegar greiðir hann
minna fyrir raforku til almennra
nota en áður, en sá hluti er að jafn-
aði ekki nema 15% af heildarraf-
orkunotkun þess sem hitar með
rafmagni. Þá hafa niðurgreiðslur
hækkað umtalsvert samhliða því
að þak niðurgreiðslna hefur lækk-
að.
Þau atriði sem snúa einna helst
að notendum voru eftirfarandi:
Í fyrsta lagi var með þeim
breytingum sem gerðar voru lögð
áhersla á að ekki væri heimilt leng-
ur að selja raforku á mismunandi
verði eftir notkun.
Í öðru lagi var dreifiveitum
gert skylt að birta allan kostnað við
dreifingu og flutning orkunnar.
Í þriðja lagi var ákveðið að
hlutfall milli hitunar og almennrar
notkunar yrði 85% / 15%. En við
skoðun á yfir 3.000 notendum með
sérmælda hitun reyndist meðaltalið
vera u.þ.b. það.
Þetta þýðir í stuttu máli eftir-
farandi:
Áður greiddi notandi með
6.000 kWst/ári sérmælda almenna
notkun 9,12 kr/kWst fyrir með
fastagjöldum en greiðir nú 7,55
kr/kWst eða 17,3% lægra einingar-
verð. Sami notandi með sérmælda
hitun sem svarar til 34.000
kWst/ári greiddi nettó (að frá-
dregnum niðurgr. og afsláttum)
2,66 kr/kWst en greiðir núna 3,32
kr/kWst eða 24,9% hærra einingar-
verð. Einingarverðið getur verið
mismunandi hjá einstaka notanda
eftir því hver notkunin er vegna
fastagjaldanna.
Bændur hins vegar voru flestir
með svokallaðan marktaxta A5 þar
sem öll notkun fór í gegnum einn
mæli og var gert ráð fyrir að þeir
fengju að hámarki 70.000 kWst/ári
niðurgreidda vegna hitunar. Til að
ákvarða hve stór hluti af notkun-
inni væri til almennra nota var á
sínum tíma horft til þess að at-
vinnustarfsemi er öllu jafna tölu-
verð til sveita og á þeim tíma var
súgþurrkun almenn vinnsluaðferð
og var því hlutfallið 70% af heild-
arnotkun ákvarðað sem hitun og
30% til almennrar notkunar. Allir
ættu þó að geta verið sammála um
það að hitunarkostnaður á sam-
bærilegri stærð húsnæðis í rúm-
metrum ætti að vera svipaður hvort
heldur er í þéttbýli eða dreifbýli að
því gefnu að húsnæðis sé byggt á
svipuðum tíma og úr svipuðu
byggingarefni.
Snúum okkur þá að því hvernig
þeir bændur sem hafa heimilað
birtingu orkureikninga sinna koma
út í nýju umhverfi m.v. gamla fyr-
irkomulagið.
12 Þriðjudagur 5. júlí 2005
Tafla 1
Orkudreifing og -sala í dreibýli sölusvæði Rariks
Reikningur dreifiveitu 2004 Haraldur Benediktsson Vestri-Reyni 2
Eldri verðskrá A5 Notkun Eining Grunnv. VSK Samtals
Áætluð ársnotkun 84.252 3,55 299.095 5,18% 15.493
Fastagjald 1 14.620 14.620 24,50% 3.582
Aflgjald 13 8.440 109.720 24,50% 26.881
Yfirnotkun kWhy 2.893 8,13 23.520 24,50% 5.762
Samtals 446.955 51.719
Niðurgreiðsla og afslættir 70.000 -1,877 -131.390 5,18% -6.806
Alls með niðurgreiðslu 315.565 44.913
VSK 44.913
Samtals 360.478
Tafla 3
Orkudreifing og -sala í dreibýli sölusvæði Rariks
Reikningur dreifiveitu 2004 Sveinn Ingvarsson Reynihlíð
Eldri verðskrá A51 Notkun Eining Grunnv. VSK Samtals
Áætluð ársnotkun 53.005 4,77 252.834 24,50% 61.944
Fastagjald 1 14.620 14.620 24,50% 3.582
Aflgjald kW 8 8.440 67.520 24,50% 16.542
Yfirnotkun kWhy 6.270 8,13 50.975 24,50% 12.489
Samtals 385.949 94.557
VSK 94.557
Samtals 480.506
Tafla 4
Orkudreifing og -sala í dreibýli sölusvæði Rariks
Reikningur dreifiveitu 2005 Sveinn Ingvarsson Reynihlíð
Dreifing Notkun Eining Grunnv. VSK Samtals
Orka 1 almenn 56.746 2,99 169.671 24,50% 41.569
Fastagjald 1 1 7274 7.274 24,50% 1.782
Orka auka 7.300 1 7.300 24,50% 1.789
Samtals 184.245 45.140
Sala
Orka 2 almenn 56.746 3,35 190.099 24,50% 46.574
Fastagjald 2 1 4.000 4.000 24,50% 980
Samtals 194.099 47.554
Samtals dreifing og sala 378.344 92.694
VSK 92.694
Samtals 471.038
Tafla 5
Orkudreifing og -sala í dreifbýli sölusvæði Rariks
Reikningur dreifiveitu 2004 Gunnar Jónsson Egilsstöðum 2
Eldri verðskrá A1 og C1 Notkun Eining Grunnv. VSK samtals
Orka almenn 9.272 8,13 75.381 24,50% 18.468
Orka hiti 36.789 4,76 175.116 5,18% 9.071
Fastagjald almenn 1 5.930 5.930 24,50% 1.453
Fastagjald hiti 1 18.500 18.500 5,18% 958
Samtals 274.927 29.951
Niðurgreiðsla og afslættir 36.789 -2,646 -97.344 5,18% -5.042
Alls með niðurgreiðslu 177.583 24.908
VSK 24.908
Samtals 202.491
Tafla 6
Orkudreifing og -sala í dreifbýli sölusvæði Rariks
Reikningur dreifiveitu 2005 Gunnar Jónsson Egilsstöðum 2
Dreifing Notkun Eining Grunnv. VSK
Orka 1 almenn 9.272 2,99 27.723 24,50% 6.792
Orka 1 hiti 36.789 2,99 109.999 5,18% 5.698
Orka auka 7.300 1 7.300 5,18% 378
Fastagjald 1 1 7274 7.274 24,50% 1.782
Samtals 152.296 14.650
Sala
Orka 2 almenn 9.272 3,35 31.061 24,50% 7.610
Orka 2 hiti 36.789 3,35 123.243 5,18% 6.384
Fastagjald 2 1 4.000 4.000 24,50% 980
Samtals 158.304 14.974
Samtals dreifing og sala 310.601 29.624
Niðurgreiðslur 35.000 -3,2 -112.000 5,18% -5.802
Alls með niðurgreiðslu 198.601 23.823
VSK 23.823
Samtals 222.424
Tafla 8
Orkudreifing og -sala í dreibýli sölusvæði Rariks
Reikningur dreifiveitu 2005 Hallgrímur Þórhallsson Brekku
Dreifing Notkun Eining Grunnv. VSK Samtals
Orka 1 almenn 6.355 2,99 19.002 24,50% 4.656
Fastagjald 1 1 7274 7.274 24,50% 1.782
Orka 1 hiti 36.013 2,99 107.678 5,18% 5.578
Orka auka 7.300 1 7.300 5,18% 378
Samtals 141.254 12.394
Sala
Orka 2 almenn 6.355 3,35 21.290 24,50% 5.216
Fastagjald 2 1 4.000 4.000 24,50% 980
Orka 2 hiti 36.013 3,35 120.643 5,18% 6.249
Samtals 145.933 12.445
Samtals dreifing og sala 287.187 24.839
Niðurgreiðslur 35.000 -3,2 -112.000 5,18% -5.802
Alls með niðurgreiðslu 175.187 19.037
VSK 19.037
Samtals 194.224
Tafla 2
Orkudreifing og -sala í dreibýli sölusvæði Rariks
Reikningur dreifiveitu 2005 Haraldur Benediktsson Vestri-Reyni 2
Dreifing Notkun Eining Grunnv. VSK Samtals
Orka 1 almenn 12.638 2,99 37.787 24,50% 9.258
Fastagjald 1 1 7274 7.274 24,50% 1.782
Orka 1 hiti 71.614 2,99 214.126 5,18% 11.092
Orka auka 7.300 1 7.300 5,18% 378
Samtals 266.487 22.510
Sala
Orka 2 almenn 12.638 3,35 42.337 24,50% 10.372
Fastagjald 2 1 4.000 4.000 24,50% 980
Orka 2 hiti 71.614 3,35 239.908 5,18% 12.427
Samtals 286.244 23.780
Samtals dreifing og sala 552.732 46.290
Niðurgreiðslur 70.000 -3,2 -224.000 5,18% -11.603
Alls með niðurgreiðslu 328.732 34.686
VSK 34.686
Samtals 363.418
Ný raforkulög
Ef eingöngu orkuverðið er skoðað er hækkunin 23,67%
Ef niðurgreiðslurnar eru taldar með 4,17%
Ef virðisaukanum er bætt við 0,82%
Tafla 1 og 2 sýna hvernig breytingarnar verða hjá Haraldi miðað við
óbreytta notkun og búið er að skipta heildarnotkuninni í hlutföllunum
85% hitun og 15% almenn notkun.
Sveinn Ingvarsson býr að Reykjahlíð á Skeiðum. Hann er með hita-
veitu og er því aðeins með almenna notkun, svokallaðan A51 taxta, þar
sem orkuverðið var 4,77 kr/kWst. Í töflu 3 er sýnt hver orkureikningur
Sveins var í gamla kerfinu.
Í nýja fyrirkomulaginu er Sveinn að greiða 8,12% lægra verð, eins og sjá
má í töflu 4, ef miðað er við sama orkumagn, en samkvæmt reikningum
hans var áætluð orkunotkun hækkuð hjá honum um 3.740 kWst/ári en
þrátt fyrir það lækkar orkureikningur hans um tæp 2%.
Gunnar Jónsson á Egilsstöðum 2 er einn af þeim bændum sem voru með
sérmælda hitun sem og almenna notkun. Eins og sjá má er hlutfallið milli
hitunar og almennrar notkunar nær því að vera 80/20 í stað þeirra 85/15
sem ákveðin voru fyrir sammælinguna. Hins vegar er mönnum sem eru
með sérmælda hitun heimilt að halda sig við sitt hlutfall.
Hitanotkun er rétt yfir núverandi hámarki. Í nýja umhverfinu lítur þetta
þannig út:
Ef eingöngu orkuverðið er skoðað er hækkunin 12,98%
Ef niðurgreiðslurnar eru taldar með 11,84%
Ef virðisaukanum er bætt við 9,84%
Hallgrímur Þórhallsson býr einnig austur á héraði á bænum Brekku. Raf-
magnsreikningur hans fyrir árið leit svona út samkvæmt töflu 7:
Tafla 7
Orkudreifing og -sala í dreibýli sölusvæði Rariks
Reikningur dreifiveitu 2004 Hallgrímur Þórhallsson Brekku
Eldri verðskrá A5 Notkun Eining Grunnv. VSK Samtals
Áætluð ársnotkun 42.368 3,55 150.406 5,18% 7.791
Fastagjald 1 14.620 14.620 24,50% 3.582
Aflgjald 7 8.440 59.080 24,50% 14.475
Yfirnotkun kWhy 3.788 8,13 30.796 24,50% 7.545
Samtals 254.903 33.393
Niðurgreiðsla og afslættir 42.368 -1,877 -79.525 5,18% -4.119
Alls með niðurgreiðslu 175.378 29.273
VSK 29.273
Samtals 204.651
Í núverandi kerfi lítur þetta út skv. töflu 8.
Ef eingöngu orkuverðið er skoðað er hækkunin 12,67%
Ef niðurgreiðslurnar eru taldar með -0,11%
Ef virðisaukanum er bætt við -5,10%
Þau fjögur dæmi sem hafa verið
sýnd hér með leyfi viðkomandi
notenda eru á vissan hátt lýsandi
þótt Orkustofnun hafi bæði séð
meiri og minni hækkanir. Það má
segja sem svo að ef eingöngu
orkuverðið er skoðað þá hækka
menn töluvert. Á móti kemur að
niðurgreiðslur hafa hækkað um-
talsvert sem í öllum ofanskráðum
tilfellum leiðir til hækkunar sem er
innan þeirra marka sem stjórnvöld
settu sér. Í næsta Bændablaði
verða þeir fjórir skoðaðir sem eftir
eru og þá verður einnig kastljósinu
beint að verstu dæmunum sem og
borin saman orkunotkun nokkurra
stórra mjólkurbúa. Orkustofnun
vinnur að sparnaðaraðgerðum í
orkunotkun og væntanlega verða
niðurstöður þeirra rannsókna
kynntar á haustdögum. Þá vinna
stjórnvöld og Orkustofnun að því
lagfæra agnúa núverandis kerfis
raforkumála þannig að allir geti
vel við unað þegar upp er staðið.
Benedikt Guðmundsson
Umsjónarmaður með
niðurgreiðslu til húshitunar
Akureyrarsetri Orkustofnunar
Borgum við Norðurslóð