Bændablaðið - 24.11.2011, Qupperneq 6

Bændablaðið | fimmtudagur 24. nóvember 20116
Málgagn bænda og landsbyggðar
LOKAORÐIN
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.200 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.100.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 Blaðamenn: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is
Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason eh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið ehf.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
Gott nágrenni – það borgar sig.
Möguleikarnir eru
í sveitum Íslands
LEIÐARINN
Fólksjölgunin á jörðinni og nei-
kvæð áhrif hlýnunar andrúms-
loftsins eru farin að hafa veru-
leg áhrif á lífsafkomu milljóna
manna. Þessi vandi fer vaxandi
og það mun leiða áfram til hækk-
unar á matvælaverði. Baráttan
fyrir mat og vatni verður því eitt
helsta viðfangsefni jarðarbúa í
komandi framtíð.
Þetta er sú staðreynd sem við
blasir og það er algjör fásinna að
halda að Íslendingar muni bæta sín
lífskjör með því einu að hætta að
nenna að standa í eigin lappir og
skríða í kjöltuna á haltrandi ESB
skessu. Þvert á móti er einmitt rétta
tækifærið núna til að nýta þá mögu-
leika sem felast í gæðum landsins.
Tækifærin liggja víða, einkum í
sveitum landsins. Þörfin fyrir aukna
matvælaframleiðslu mun kalla á
íslenska bændur rétt eins og kollega
þeirra í öðrum löndum. Um leið og
hlýnandi veðurfar kallar óáran yfir
suðlægari lönd, skapa hlýindin aukin
tækifæri fyrir bændur á norðlægum
slóðum.
Stjórn Bændasamtaka Íslands er
nú að blása til sóknar og kallar á
aukna sjálfbærni íslenskra sveita-
býla. Hafin er barátta fyrir því að
nýta húsdýraúrgang til orkufram-
leiðslu. Skoða á allar mögulegar
leiðir til orkuframleiðslu í sveitum
þannig að á endanum þurfi bændur
ekki að stóla á dýra innflutta orku
fyrir sína matvælaframleiðslu.
Tækniþróunin er ör á öllum sviðum
grænnar orkuframleiðslu og þar geta
íslenskir bændur leikið stórt hlut-
verk.
Framleiðsla á hrágasi í sveitum
er t.d. tæknilega einföld og það
ætti að vera á færi flestra bænda að
koma slíku í gang. Fyrst kínverskir
og indverskir bændur geta fram-
leitt gas með frumstæðri tækni, þá
ætti það varla að það vefjast fyrir
úrræðagóðum íslenskum bændum.
Tæknin er þekkt, hráefnið er til
staðar og sennilega er þetta aðallega
spurning um hugarfar og framtaks-
semi hvað úr hlutunum verður. Síðan
má þróa dæmið áfram eftir efnum
og aðstæðum hvers og eins. Með
víðtækri samvinnu bænda í sveitum
landsins mætti síðan hæglega fara út
í framleiðslu á hreinsuðu gasi sem
dugar til að knýja vélar.
Gasframleiðsla er þó bara einn af
fjölmörgum þáttum eldsneytis – og
orkuframleiðslu sem möguleg er í
íslenskum sveitum.
Tækifærin eru óþrjótandi, látum
úrtölumenn ekki telja okkur trú um
annað. /HKr.
Gott nágrenni er bændum mikils virði.
Samvinna og samstarf nágranna er oft mikil-
vægur hlekkur í búskap. Sama gildir um sam-
félagið allt. Eru sátt og stuðningur við íslenskan
landbúnað sjálfgefin? Íslenskir bændur búa við
gott nágrenni við samborgara sína. Stuðningur
við starf bóndans, landbúnaðinn, er almennur
og hann ber að þakka. En til að halda slíkri
stöðu þarf að þekkja umhverfi sitt, greina
hættumerki sem geta raskað þeirri ásýnd, eða
önnur þau merki sem geta á stuttum tíma breytt
umhverfinu þannig að ástandið verði óbærilegt.
Á Íslandi erum við öll nágrannar. Samskipti
nágranna eiga ekki endilega að snúast um að gefa
alltaf eftir, heldur alveg eins að halda sínu fram
með sanngjörnum rökum, það leiðir til þess að
menn koma auga á sameiginlega hagsmuni.
Bændur leggja sig fram um kynna starf sitt. Það
gera þeir að sjálfsögðu best með því að framleiða
gæðavörur og bjóða úrvalsþjónustu, fara vel með
land sitt og dýrin sem mynda bústofninn og huga
að umhverfi og ásýnd bæja og bújarða. Allt eru
þetta þættir sem fólk lætur sig varða. Bændur eru
að sönnu áberandi í landslaginu. Það er fljótt að
koma fram þegar eitthvað fer úrskeiðis. Vissulega
er kannski á stundum lítil innistæða fyrir gagn-
rýni sem er á borð borin. En við eigum þá sjálfir,
bændur, að vera uppteknir af því að hafa umhverfi
okkar í lagi. Og við eigum ekki, og gerum okkur
ekki, þann óleik að bera í bætifláka fyrir þá sem
ekki hafa hlutina í lagi.
Verðum líka að þola gagnrýni
Til að sátt um stuðning við atvinnuveginn land-
búnað eigi að ríkja verðum líka að þola gagnrýni
og taka hana til athugunar. Of oft er gagnrýni á
landbúnað sett fram af vanþekkingu, en alls ekki
alltaf af slæmum hug. Gagnrýni á landbúnaðar-
kerfið er stöðugt viðfangsefni. ,,Kerfi” er bara eitt
og sér neikvætt orð í hugum margra. Því miður er
sú gagnrýni oftar en ekki sett fram til að undir-
byggja aðra hagsmuni en hagsmuni bænda.
Hvar lýkur málsvörn bænda
Liðið sumar og haust ætti að vera okkur nokkurt
umhugsunarefni. Hvar lýkur málsvörn bænda,
og hvar tekur umræða af hendi afurðastöðva
við? Er nauðsynlegt að skerpa þessa línu betur?
Samtök afurðastöðva í mjólkur- og kjötiðnaði
eiga félagsskap, sem þarf líka að vera áberandi
þátttakandi. Mjög vinsælt er núna að slengja því
fram að kerfið hljóti að vera ónýtt vegna þess að
bændur beri lítið úr býtum, Það er laukrétt, að
hlutur bónda í vöruverði á að vera sem gleggstur.
Upplýsingar um verð til bænda fyrir afurðir eru
yfirleitt aðgengilegar. En varðandi fyrirtækin er
það ómögulegt vegna samkeppnissjónarmiða.
Er rétt að hengja allt á bóndann?
Um þetta þarf að ríkja betri skilningur, það er að
segja, gott nágrenni. Það er ekki hægt annað en að
segjast skilja óánægju fólks ef vara hækkar gríðar-
lega. Oftast eru til gildar skýringar. Ef umræðan er
um búvöru á ekki að hengja það allt á bóndann eða
kerfið. Hver er hlutur verslunarinnar? Verslun er
ekki góðgerðarstarf. Á Íslandi hafa verið afskrif-
aðir rúmlega 80 milljarðar af skuldum fyrirtækja
í verslun og þjónustustarfsemi á undanförnum
árum. Þar mætti því margt færa til betri vegar.
Er of mikið af verslunarhúsnæði? Er krafan um
hagnað of há? Fyrirtækin of stór eða smá?
Samtök bænda eru alltaf tilbúin til að endur-
skoða og gera betur í starfsumhverfi sínu, en að
sjálfsögðu á þeim forsendum að ekki verði af skaði
eða alvarlegur forsendubrestur. En mikilvægast er
að skilningur ríki á milli nágranna. Það borgar sig.
Síðan eiga bændur að sjálfsögðu að huga að
sínum næstu nágrönnum við upphaf aðventunnar,
en um það verður ekki skrifað að sinni. /hb
Stórutjarnaskóli í Ljósavatns-
skarði, S-Þingeyjarsýslu, varð 40
ára gamall fyrr í þessum mánuði
og var að sjálfsögðu haldið upp á
daginn með viðeigandi hætti.
Af þessu tilefni var brugðið út af
hefðbundnum skóladegi, nemendur
mættu dálítið seinna í skólann en
vant er og tóku því rólega fyrst í stað.
Boðið var upp á svonefnt árdags-
hlaðborð fyrir nemendur og starfs-
fólk þar sem fjölmargir gómsætir
réttir voru á borð bornir.
Eiginleg afmælishátíð hófst eftir
hádegi og var hún öllum opin. Þar
fluttu nemendur skólans ýmis tón-
listaratriði og lásu upp úr gömlum
skólablöðum, frásagnir skrifaðar af
fyrverandi nemendum um skólahald
þeirra tíma. Mátti þar heyra margt
skemmtilegt og skondið.
Fyrverandi skólastjóri, Sverrir
Thorstensen og fyrverandi nemandi,
Ragnar Hallsson, rifjuðu einnig upp
minningar sínar frá fyrsta starfsári
skólans og mátti á báðum skilja
að þeim hefði líkað vel vistin í
Stórutjarnaskóla þó svo skólastarfið
hefði í fyrstu markast af ókláruðum
byggingum og þrengslum. En nú
eru breyttir tímar og húsnæðið
rúmar með sóma grunnskólahald,
leikskólahald og tónlistarkennslu.
Skólinn hefur líka breyst úr því að
vera fjölmennasti heimavistarskóli
landsins á grunnskólastigi yfir í það
að vera fámennur heimanaksturs-
skóli.
Skólanum bárust einnig góðar
gjafir, m.a. frá kvenfélögunum á
svæðinu, starfsfólki skólans og
sveitarfélaginu Þingeyjarsveit. Að
dagskrá lokinni var opið hús, þar
sem skólinn var til sýnis, auk þess
sem myndasýningar og sýningar á
námsgögnum voru uppi, og svo var
að sjálfsögðu boðið upp á veglegt
afmæliskaffi. Mikið fjölmenni
heimsótti skólann af þessu tilefni,
foreldrar, fyrrverandi nemendur og
aðrir velunnarar.
/MÞÞ
Stórutjarnaskóli í Ljósavatnsskarði 40 ára:
Áður fjölmennasti heimavistarskóli landsins nú fámennur heimanakstursskóli
Skólakórinn söng skólasönginn á afmælishátíðinni.