Fréttablaðið - 08.03.2012, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR 8. mars 2012 23
Hinn 19. júní 2015, eftir rúm þrjú ár, eru 100 ár liðin frá
því að konur fengu kosningarétt og
kjörgengi til Alþingis. Því verður
ástæða til að fagna. Mörgum kann
að finnast það ótrúlegt nú að helm-
ingur þjóðarinnar, og rúmlega það,
hafi ekki haft rétt til að kjósa þing-
menn á Alþingi eða bjóða sig fram
til þingsetu. En svona var það þar
til fyrir 97 árum. Rétturinn sem
fékkst var þó takmarkaður í fyrstu.
Aðeins konur 40 ára og eldri fengu
þessi réttindi. Ótrúlegt en satt.
Konur nýttu sér þennan rétt
strax en það varð nokkur bið á því
að kona settist á Alþingi. Í lands-
kjörinu í júní 1922 var fyrstan
konan kosin á Alþingi, Ingibjörg
H. Bjarnason. Fyrir það hlýtur
hún sérstakan sess í sögu okkar.
Hún settist á þing í febrúar 1923
og reyndist dugmikill þingmað-
ur. Ingibjörg kom víða við, eins og
saga hennar hermir. Hún var skóla-
stjóri Kvennaskólans og beitti sér
m.a. fyrir landssöfnuninni til þess
að reisa Landspítalann á sínum
tíma.
Það hefur ekki verið auðvelt að
vera eina konan í alþingismanna-
hópnum 1923. Ingibjörg mátti búa
við alls konar fordóma og glósur.
Jafnvel enn í dag finnum við konur
fyrir því að á okkur hallar. Þing-
hefðin og orðræðan er karllæg oft
og tíðum.
Hlutfall kvenna á Alþingi var
fram eftir öllu fáránlega lágt; ein
eða tvær konur og stundum engin.
Það var ekki fyrr en upp úr 1980,
eftir kosningasigur Vigdísar Finn-
bogadóttur og framboð Kvennalist-
ans sem það fór að rofa til. Baksvið
þess er auðvitað kvennabaráttan,
rauðu sokkarnir, sem hófst nokkru
áður. Nú er svo komið að Alþingi er
í fremstu röð þjóðþinga með um 2/5
eða 40% hlutfall kvenna. Þingfor-
setinn er kona og forsætisráðherr-
ann er kona, kona hefur skipað for-
sæti í Hæstarétti, og kona hefur
verið þjóðhöfðingi. Okkur hefur
sannarlega miðað áleiðis.
Þessara merku tímamóta, aldar-
afmælis kosningaréttar kvenna 19.
júní 2015, verður að minnast með
veglegum hætti. Ég hef sem forseti
Alþingis skrifað samtökum kvenna
bréf og boðað til fundar þar sem
rætt verður um hvernig að undir-
búningi skuli standa. Mér finnst
mikilvægast að grasrótin, samtök
kvenna í landinu, sameinist um að
móta hugmyndir um hvernig við
stöndum að afmælishátíðinni og
á hvað verði lögð áhersla. Þannig
verði leitað í smiðju kvenna sem
vinna að málefnum og framgangi
kvenna í þjóðfélaginu um hvernig
staðið verði að málum fremur en að
opinberar stofnanir skipi nefnd til
að stýra hátíðinni.
Ég vona að sá fundur, sem nú
hefur verið boðað til, laugardag-
inn 31. mars nk. skili öflugum hug-
myndum. Hann setji af stað verk-
efni og hópa sem kyndi upp fyrir
þá kvennahátíð sem fram undan er.
Konur, tímamót eru fram undan
Því hefur verið fleygt fram í opin-berri umræðu að kjósendur geti
sjálfum sér um kennt um það sem
illa fer á vettvangi stjórnmála, þar
sem þeir kusu „þetta“ yfir sig. Jafn-
vel eru þessi rök notuð fyrir því að
ekki skuli draga stjórnmálamenn
til ábyrgðar, þar sem þeir starfa í
umboði sinna kjósenda.
Umræða af þessu tagi var áber-
andi fyrir skömmu varðandi ákæru
á hendur Geir H. Haarde, fyrrver-
andi forsætisráðherra Íslands. Hér
tel ég að verið sé að rugla þrennu
saman; 1) ábyrgð, 2) að hafa hlotið
atkvæði þeirra sem töldu flokkinn
vera hæfastan til að leysa úr póli-
tískum verkefnum og 3) sanngirni.
Ábyrgð getur ekki verið annað
en að standa skil gerða sinna eftir
að gjörningur hefur átt sér stað;
jafnvel þó að flokkur hafi hlotið
kosningu þeirra sem töldu hann
vera best til þess fallinn að takast
á við framtíðarverkefni á vettvangi
stjórnmála. Það að kjósendur hafi
„kosið þetta yfir sig“ er ekki óút-
fylltur tékki til flokka fyrir þeirra
gjörningum eftir kosningar. Í því
felst ekki að kjósendur beri ábyrgð
á gerðum kjörinna stjórnvalda. Í
næstu kosningum, og jafnvel fyrr,
þurfa kjörnir fulltrúar að standa
skil gerða sinna – og sannfæra kjós-
endur um að þeir séu hæfasti flokk-
urinn til að takast á við framtíðar-
verkefni.
Umræðan um ákæruna á hendur
Geir H. Haarde snýst um ábyrgð.
Hún snýst ekki um að kjósendur geti
sjálfum sér um kennt þar sem þeir
kusu flokk Geirs H. Haarde. Það
sem flækir umræðuna enn frekar
er að umræðan snýst líka um sann-
girni og að Ísland er kunningjasam-
félag. Undirliggjandi er spurningin
um hvaða sanngirni felist í því að
draga hann einan til saka? Í hinu
íslenska kunningjasamfélagi getur
verið erfitt að greina í umræðunni
hvenær er verið að tala um persónu
Geirs H. Haarde og hvenær er talað
um stjórnmálamanninn Geir H.
Haarde. Ákæran er á hendur honum
sem stjórnmálamanni, en það er
persónan sem mun taka afleiðing-
um af niðurstöðum dóms, hvort
sem hann verður fundinn saklaus
eða ekki.
Hér er ekki verið að leggja dóm á
sekt eða sakleysi Geirs H. Haarde;
það mun Landsdómur væntanlega
skera úr um. Þessi stutti pistill er
eingöngu innlegg í þarfa umræðu
um ábyrgð stjórnmálamanna. Auð-
veldlega má færa rök fyrir því að
betur má gera ef duga skal í íslensk-
um stjórnmálum, en um leið verður
að gæta sanngirni.
Lýðræði,
ábyrgð og
sanngirni
Jafnréttismál
Ásta R.
Jóhannesdóttir
forseti Alþingis
Landsdómur
Eva Heiða
Önnudóttir
doktorsnemi í
stjórnmálafræði
Úrval notaðra bíla

Subaru Legacy
árg. 2007, ekinn 89 þús. km.
1994cc, sjálfsk. bensín

Verð áður 2.590.000 kr.

Verð nú 2.290.000 kr.

Hyundai Santa Fe 4x4
árg. 2007, ekinn 60 þús. km.
2188cc, sjálfsk. dísil
7 sæta

Verð áður 4.190.000 kr.

Verð nú 3.890.000 kr.

Mercedes-Benz ML320 4x4
árg. 2007, ekinn 96 þús. km.
2987cc, sjálfsk. dísil
Hlaðinn aukabúnaði

Verð 6.490.000 kr.

Nissan Patrol GR 4x4
árg. 2007, ekinn 80 þús. km.
2953cc, sjálfsk. dísil

Verð áður 4.590.000 kr.

Verð nú 3.950.000 kr.

Hyundai Santa Fe 4x4
árg. 2006, ekinn 122 þús. km.
1991cc sjálfsk. dísil

Toyota Corolla
árg. 2007, ekinn 65 þús. km.
1600cc, sjálfsk. bensín

Verð áður 2.090.000 kr.

Verð nú 1.890.000 kr.
Verð áður 2.290.000 kr.

Verð nú 1.790.000 kr.

Kia Sorento
Eigum úrval Kia Sorento
bifreiða, sjálfsk. dísil
Mikil dráttargeta

Verð frá 1.850.000 kr.

Mitsubishi Pajero 4x4
árg. 2000, ekinn 180 þús. km.
3497cc, sjálfsk. bensín

Verð áður 1.490.000 kr.

Verð nú 1.190.000 kr.

Hyundai i10
árg. 2011, ekinn 27 þús. km.
1086cc, beinsk. bensín

Verð áður 1.690.000 kr.

Verð nú 1.590.000 kr.

ASKJA · Krókhálsi 11 · 110 Reykjavík · Sími 590 2100 · askja.is
Viðurkenndur sölu- og þjónustuaðili Mercedes-Benz og KIA á Íslandi.

Mitsubishi Outlander 4x4
árg. 2004, ekinn 139 þús. km.
2378cc, sjálfsk. bensín

Verð áður 1.190.000 kr.

Verð nú 990.000 kr.

Volkswagen Golf
árg. 2008, ekinn 60 þús. km.
1595cc, beinsk. bensín
Verð áður 1.890.000 kr.

Verð nú 1.690.000 kr.

Umhverfismildur sparibaukur