Fréttablaðið - 08.03.2012, Blaðsíða 6

8. mars 2012 FIMMTUDAGUR6
Geir H. Haarde fyrir Landsdómi – dagur 3
Ertu snilling rntu að glur í einhverju? Kan eypa eld? Tala aftu
Syngurðu ve húsdýruml eða hermir eftir ? Farðu inn á mbl.is
settu inn myn hópnumdband af þér eða þínum. Frestur til a
senda inn renn ti 14. marur út á miðnæt s.
ábak?
og
ð
VEGNA FJÖ
LDA
ÁSKORANA

LENGJUM V
IÐ
FRESTINN
TIL
14. MARS!
Bolli Þór Bollason sagði að
frumvarpsdrög sem inni-
hélt að einhverju leyti sömu
heimildir og var beitt eftir
setningu neyðarlaganna
hafi legið fyrir í upphafi
árs 2006. Hefði frumvarpið
verið lagt fram á þeim tíma
þá hefði það leitt til þess
sem það átti að koma í veg
fyrir, bankakreppu.
Bolli Þór Bollason, fyrrum ráðu-
neytisstjóri í forsætisráðuneytinu,
taldi ekki gerlegt að minnka banka-
kerfið á árinu 2008, að enginn vilji
hafi verið fyrir því að setja Icesave
í dótturfélag að hálfu stjórnenda
Landsbankans og að tilurð sam-
ráðshóps um fjármálastöðugleika,
sem hann veitti forstöðu, leysti
hvorki Fjármálaeftirlitið (FME)
né Seðlabanka Íslands undan eftir-
litsskyldum sínum, enda væri hann
samráðshópur. Þetta kom fram við
vitnaleiðslur yfir Bolla á þriðja degi
réttarhalda yfir Geir H. Haarde
fyrir Landsdómi í gær.
Tillögur lagðar fram 2006
Bolli var ráðuneytisstjóri Geirs og
vann náið með honum. Hann veitti
líka samráðshópnum margum-
rædda forstöðu. Bolli sagði að þau
óveðursský sem vofðu yfir íslensku
bankakerfi birtast mjög vel í þeirri
staðreynd að hópurinn, sem átti upp-
haflega að hittast tvisvar á ári, hefði
hist 26 sinnum á árinu 2008.
Að sögn hans var alveg skýrt að það
hafi ekki verið verkefni hópsins að
gera neins konar aðgerðaráætlun
heldur að ræða stöðuna, skiptast á
skoðunum og koma með ábending-
ar. Það hafi verið hlutverk eftir-
litsaðila, FME og Seðlabankans, að
vinna slíkar áætlanir.
Bolli sagði að það hafi komið í ljós á
fyrstu fundum samráðshópsins eftir
að hann var settur á laggirnar árið
2006 að það þyrfti að auka inngrips-
heimildir FME. Á þeim tíma hafi
meira að segja verið kynnt frum-
varp um málið, en á endanum hafi
þær hugmyndir ekki orðið að lögum
fyrr en í október 2008, í neyðarlög-
unum svokölluðu.
Hefði fellt bankanna
Aðspurður um hvað hafi valdið
þeim töfum sagði Bolli það vera
mjög skýrt. Á sama tíma og hópur-
inn var stofnaður í byrjun árs 2006
hafi verið í gangi „míníkrísa“ á fjár-
málamarkaði. Hún birtist þannig á
Íslandi að erlendir aðilar fjölluðu
um íslensku bankana þannig að þeir
voru sagðir veikburða og stæðu á
brauðfótum.
Þær heimildir sem rætt var um að
veita FME á þessum tíma hafi meðal
annars falið í sér að eftirlitið gæti
farið inn í stjórn bankanna og í raun
tekið þá yfir, líkt og það gerði haust-
ið 2008 á grundvelli neyðarlaganna.
Að sögn Bolla var það mat samráðs-
hópsins að „það væri algjörlega
óvinnandi“ að fara fram með laga-
breytingar á þessum tíma vegna
þess að þær hefðu í raun leitt að sér
það sem lögin áttu að koma í veg
fyrir, þau hefðu framkallað banka-
kreppu.
Félli einn féllu allir
Bolli sagði allan tímann ljóst að
staðan sem verið væri að glíma við á
Íslandi væri ekki þannig að einn lít-
ill sparisjóður gæti mögulega farið á
hliðina og fjármálakerfið gæti síðan
haldið áfram eins og ekkert hefði í
skorist. „Staðan var þannig að það
myndu allir þrír bankarnir falla. [...]
Erlendir aðilar gerðu engan grein-
armun á því hvort banki héti Glitnir,
Landsbanki eða Kaupþing. Þetta var
þá bara íslenskur banki.“
Á árinu 2008 hafi aldrei verið ger-
legt að minnka bankanna með laga-
breytingu, ef það var yfirhöfuð
hægt. Allar aðgerðir í þá veru hefðu
verið túlkaðar sem veikleikamerki
og þar með væru bankarnir hvort
eð er fallnir. „Það eina sem við viss-
um var að minnstu veikleikamerki,
ég tala ekki um yfirlýsingar stjórn-
valda um veiklega í bankakerfinu,
að þær yrðu túlkaðar þannig að
bönkunum væri ekki treystandi og
það yrði einfaldlega það sem er kall-
að „run“ á bankakerfið og það myndi
hrynja,“ sagði Bolli.
Orðalag á ystu nöf
Bolli var spurður út í yfirlýsingu
sem Íslendingar gáfu við gerð
gjaldmiðlaskiptaskiptasamninga
við þrjú Norðurlönd í maí 2008 um
að minnka bankakerfið. Hann sagði
að orðalagið í samkomulaginu hafi
„farið út á ystu nöf“. Það hafi verið
mat manna að erfitt væri að grípa til
einhverra aðgerða til að koma bönk-
unum úr landi eða minnka þá. Bolli
sagði yfirlýsinguna hafa verið gefna
„við ákveðnar aðstæður og til þess
gerð að tryggja að samningurinn
kæmist í höfn“.
Bolli sagði að hann hafi haft miklar
efasemdir um að hægt yrði að færa
Icesave í dótturfélag. Meðal annars
hafi hann efast um að stjórnendur
Landsbankans hafi í raun viljað það,
enda gerði útibúaleiðin þeim kleift
að færa peninga til móðurbankans.
Dótturfélagaleiðin gerði það hins
vegar ekki.
Grunnur lagður að neyðarlögum árið 2006
Frétt í breskum fjölmiðlum í júlí 2008 varð til
þess að beina sjóðum þarlendra yfirvalda í mun
meira mæli að tryggingasjóði innstæðueigenda
á Íslandi (TIF). Þetta sagði Baldur Guðlaugsson,
fyrrum ráðuneytisstjóri í fjármálaráðuneytinu, þegar
hann bar vitni fyrir Landsdómi í gær. Baldur sat í
samráðshópi um fjármálastöðugleika í aðdraganda
hrunsins.
154 sinnum hærri upphæð
Að sögn Baldurs birtist frétt í breskum fjölmiðlum
í byrjun júlí 2008 sem vakti mikla athygli á meðal
breskra ráðamanna. Þar kom fram að TIF væri að
tryggja 154 sinnum hærri upphæð en sem næmi
eignum sjóðsins. Eftir það hafi sjónir breska
stjórnvalda farið að beinast æ meira að TIF. Helgi
Magnús Gunnarsson aðstoðarsaksóknari spurði
Baldur þá út í tölvupóst sem hann hafði sent
Geir H. Haarde og fleirum þann 20. ágúst 2008
og hvert innihald hans hefði verið. Baldur sagði
forsögu tölvupóstsendingarinnar hafa verið þá
að bresk stjórnvöld virtust hafa aflað sér eintaks
af lögum um TIF, hafi farið að rýna í þau og
senda spurningar um einstök ákvæði til íslenskra
stjórnvalda.
Ríkið átti ekki að ábyrgjast TIF
Á meðal þeirra spurninga sem bárust voru um
hvort að sjóðurinn gæti tekið lán til að standa við
skuldbindingar sínar, ef á þær myndi reyna. Bresk
stjórnvöld spurðu líka um hvort að ríkið myndi
aðstoða sjóðinn við að fá lán ef hann gæti ekki
fengið slíkt beint sjálfur. Að mati Baldurs var ljóst
að það væri ekki verið að fara að lýsa því yfir að
ríkissjóður bæri ábyrgð á TIF. „Það varð niðurstaðan
að slíkt væri ekki á dagskrá“.
Við svörun spurninganna var hins vegar líka verið
að svara því hvað ríkið myndi gera ef til dæmis
einn banki myndi lenda í vandræðum og greiða
þyrfti út innstæðutryggingar hans, en ekki alls
kerfisins. Því hafi verið ákveðið að svara spurning-
um Breta þannig að íslenska ríkið myndi uppfylla
skuldbindingar sínar samkvæmt EES-rétti, án þess
þó að taka fram hvaða skuldbindingar ríkið teldi sig
í raun hafa.
Áttu að leysa eigin vandamál
Í máli Baldurs kom fram að það hafi ekki hlutverk
samráðshópsins að vinna einhverskonar við-
lagaáætlun við bankahruni. Það hafi verið hlutverk
hverrar stofnunar fyrir sig. Tilurð hópsins hafi engu
breytt um hlutverk og skyldur þeirra. Honum hafi
verið kunnugt um að fólk hafi verið að vinna í
þessum málum innan Seðlabankans en mundi
ekki nákvæmlega hvort honum hafi verið kunnugt
það fyrirkomulag sem var á þeirri vinnu.
„Það voru kannski allir að vonast til þess að
ástandið myndi lagast og að þetta kæmist á sléttan
sjó. Hvað myndi ske og hvenær það gæti orðið,
það var mjög erfitt að kortleggja það fyrirfram.“
Baldur sagði að það hafi legið fyrir í sam-
komulaginu um stofnun samráðshópsins að það
væri grundvallaratriði að fjármálafyrirtækin og aðrir
markaðsaðilar yrðu að leysa vandamál sín sjálfir.
Aldrei hafi hugmyndin verið sú að ríkið kæmi inn
og leysti vanda þessara aðila. Vinna hópsins hafi
snúist um að bjarga fjármálakerfinu sem heild.
Aldrei hafi heldur komið til greina hjá samráðs-
hópnum að fá atbeina forsætisráðherra til þess
að hvetja Landsbankann til að flytja Icesave í
dótturfélag. -þsj
Bretar rýndu í lög um innstæðutryggingar
FYRRUM RÁÐUNEYTISSTJÓRI Baldur var nýverið
dæmdur í tveggja ára fangelsi vegna innherja svika
fyrir að selja hlutabréf sín í Landsbankanum í sept-
ember 2008.
„Ég held að allar upplýsingar hafi á
endanum komist þangað sem þær áttu
að komast,“ sagði Áslaug Árnadóttir, sem
gegndi starfi ráðuneytisstjóra í viðskipta-
ráðuneytinu frá því í september 2007 fram
á mitt ár 2008.
Hún hafði verið spurð að því hvort upp-
lýsingum hafi markvisst verið haldið frá
Björgvini G. Sigurðssyni viðskiptaráðherra
og hvort upplýsingar sem fram komu á
fundum samráðshóps um fjármálastöðug-
leika hafi skilað sér til Björgvins og þaðan
til annarra ráðherra ríkisstjórnarinnar.
Áslaug, sem átti sæti í samráðshópnum,
kvaðst ekki telja að skort hafi á pólitíska
stefnumörkun í hópnum. Davíð Oddsson,
fyrrverandi Seðlabankastjóri, hafði talað á
aðra leið fyrir dómnum degi fyrr.
Áslaug sagði að engin vinna hafi
verið í gangi í viðskiptaráðuneytinu fyrir
bankahrun við að minnka bankakerfið.
Það hafi enda verið talið ómögulegt
miðað við stöðuna á mörkuðum. Hins
vegar hafi verið rætt hvort unnt væri að
hamla innlánasöfnun á Icesave-reikninga
Landsbankans, en Áslaug sjálf hafi hins
vegar talið það mjög erfitt. - sh
Allar upplýsingar
komust til skila
ÓVEÐURSSKÝ Bolli sagði að þau óveðursský sem vofðu yfir íslensku bankakerfi birtast
mjög vel í þeirri staðreynd að samráðshópurinn, sem átti upphaflega að hittast tvisvar
á ári, hefði hist 26 sinnum á árinu 2008. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Þórður Snær
Júlíusson
thordur@fréttabladid.is