Fréttablaðið - 04.05.2012, Blaðsíða 18

18 4. maí 2012 FÖSTUDAGUR
Frambjóðandi Þjóðfylkingar-innar, hægrikonan Marine
Le Pen, fékk 18% atkvæða í fyrri
umferð frönsku forsetakosning-
anna sl. sunnudag. Hún nær tvö-
faldaði fylgi föður síns, Jean-
Marie Le Pen, frá því fyrir fimm
árum. Raunar gerði hún betur því
hún fékk fleiri atkvæði en hann í
kosningunum þar á undan, þegar
föður hennar tókst að skjótast
fram fyrir sósíalistann Jospin og
keppa við Chirac um forsetastól-
inn í seinni umferð forsetakosn-
inganna 2002.
Marine Le Pen er langt frá því
að hafa náð fylgi þeirra tveggja
frambjóðenda sem efstir voru sl.
sunnudag, sitjandi forseta Sar-
kozy með 27% atkvæða og sósíal-
istans Hollande með 28,5. Hún er
eigi að síður komin í stöðu þriðja
mannsins sem getur gert út um
kjör annars hvors frambjóðand-
ans sem mætast í seinni umferð
6. maí nk. Hún sigraði að því
leyti vinstri manninn Jean-Luc
Mélenchon sem vonaðist til að
komast í álíka stöðu.
Þessi árangur veikir Sarkozy,
sem er með 4% minna fylgi nú en
eftir fyrri umferð síðustu kosn-
inga. Kannanir sem gerðar voru
að kvöldi 22. apríl, eftir að niður-
stöður fyrri umferðar voru kunn-
ar, benda til þess að Hollande
fari með sigur af hólmi, og einn-
ig að heldur er að draga saman
með þeim Sarkozy. Þó sigurveg-
ari fyrri umferðar hafi undan-
tekningalítið náð kjöri í þeirri
seinni getur margt gerst á milli
þeirra. Úrslitin eru því síður en
svo ráðin.
Sögulegur árangur Marine Le
Pen sendir þrenns konar skilaboð
til annarra stjórnmálamanna.
Í fyrsta lagi er hinn svokall-
aði „innflytjendavandi“ orðinn
að einhverju sem tala má opin-
skátt um í frönskum stjórnmál-
um. Lengi var litið á Þjóðfylk-
inguna sem öfgaflokk til hægri,
enda þótti andúð á útlendingum
stríða gegn grunngildum Frakka.
Gamli Le Pen hafði á sér öfga-
stimpil, m.a. fyrir fræg ummæli
sín um að útrýming Gyðinga í
seinni heimsstyrjöld væri „smá-
atriði“ í sögulegu tilliti. Dótt-
ir hans hefur mildari ásjónu og
henni virðist hafa tekist að gera
flokk föður síns að ásættanlegum
valkosti fyrir þá sem óttast fjöl-
menningu, í líkingu við danska
Þjóðarflokkinn og önnur ámóta
samtök víðs vegar í Evrópu.
Í öðru lagi segir fylgi Le Pen
að almenningur í Frakklandi sé
ósáttur við kreppuna sem í vænd-
um er. Hann kveinkar sér undan
þeim einkennum hennar sem nú
þegar eru farin að bíta, þ.e. sam-
drætti í kaupmætti og auknu
atvinnuleysi, og óttast afleiðing-
ar versnandi kreppu og nauðsyn-
legra aðhaldsaðgerða. Þeir erfið-
leikar sem nú steðja að Grikkjum
og Spánverjum eru Frökkum
ofarlega í huga og þeir vita að það
þarf að taka rækilega til í ríkis-
fjármálum eigi ekki að fara eins
fyrir þeim.
Loks gefur samanlagt fylgi
Sarkozy og Le Pen, sem er um
45%, vísbendingu um að meiri-
hluti franskra kjósenda sé frem-
ur til hægri. Bayrou, sem er
hægra megin við miðju, fékk
ríflega 9%. Kjósendur hans eru
taldir hafa áhyggjur af efna-
hagsástandinu og raunsæja sýn
á nauðsyn þess að grípa til rót-
tækra aðgerða. Þeir eru mjög
ólíklegir til að styðja hreinrækt-
aða vinstri stefnu og hafa gjarn-
an kosið Gaullista í seinni umferð
á síðustu áratugum. Ef nánast
allir kjósendur Le Pen fara yfir
á Sarkozy – en það er óvíst – þarf
hann ekki að gera mikið til að sá
efasemdum á miðjunni um hæfni
Hollande. Þannig er hugsanlegt
að sitjandi forseti nái hylli miðju-
manna sem annars eru taldir
hafa andúð á honum.
Kosningabaráttan fram til 6.
maí mun því snúast um það hvor
líklegastur sé til að geta leitt þjóð-
ina út úr efnahagsþrengingunum.
Tekist verður á bæði um persónur
og stefnu. Þjóðin þekkir Sarkozy.
Hann er duglegur, hefur látið að
sér kveða á alþjóðavettvangi, en
hefur ekki tekist að treysta efna-
hag landsins á fimm ára valda-
tíð. Enn fremur þykir hann vera
hallur undir þá ríku og skorta
raunverulega framtíðarsýn sem
gerir Frakklandi kleift að ná
sér út úr kreppunni og tryggja
áframhaldandi velmegun í land-
inu. Hollande er ekki eins þekkt-
ur og hefur litla reynslu af land-
stjórn. Hann hefur ræktað með
sér alþýðlegt en jafnframt lands-
föðurlegt yfirbragð og vill minna
á Mitterrand sem sigraði einmitt
sitjandi forseta hægri manna
1981. Hollande hefur sagt að
hann ætlist til af þeim sem mest
eiga að þeir leggi fram drýgst-
an skerf til þeirrar nauðsynlegu
endurreisnar sem fram undan
er. Hyggst hann meðal annars
breyta skattkerfinu í því skyni.
Nokkrir af fremstu hagfræðing-
um Frakka lýstu því nýlega yfir
að stefna hans í efnahagsmálum
væri að flestu leyti betur hugsuð
en stefna keppinautar hans.
Hvor heldur sem vinnur kosn-
ingarnar 6. maí, þá á sá hinn
sami eftir að tryggja sér þing-
meirihluta fyrir stefnu sinni
í þingkosningunum 11. og 17.
júní. Óvissa mun því ríkja enn
um skeið um stjórnarstefnuna í
Frakklandi, a.m.k. þangað til og
e.t.v. mun lengur, verði sá meiri-
hluti sem þá kemur upp úr kjör-
kössunum óskýr eða tæpur.
Þó sigurvegari fyrri umferðar hafi und-
antekningalítið náð kjöri í þeirri seinni
getur margt gerst á milli þeirra. Úrslitin
eru því síður en svo ráðin.
Sögulegur árangur
frönsku Þjóðfylkingarinnar
Stjórnmál
Torfi H.
Tulinius
prófessor í íslenskum
miðaldafræðum við HÍ
Þó vissulega séu vináttutengsl-in og bræðraböndin sterk, þá
má segja að frá lýðveldisstofnun
hafi Bretar verið helstu andstæð-
ingar okkar Íslendinga á alþjóða-
vettvangi. Bresk saga er glæsi-
leg, en því miður í aðra röndina
saga valdbeitingar og Bretar
hafa sjaldan hikað við að beita
hörku, telji þeir það þjóna bresk-
um hagsmunum. Við sem næstu
nágrannar þeirra í norðri höfum
ekki farið varhluta af því. Við
öttum kappi við þá í þorskastríð-
unum og höfðum sigur þá. Ekki
vegna þess að herskipin okkar
væru öflugri, heldur vegna þess
að þróun á alþjóðavettvangi var
hagsmunum okkar hliðholl og
fleiri þjóðir lögðust á sveif með
okkar málstað.
Síðan við háðum við þá þorska-
stríðin hefur Bretum hins vegar
bæst nýtt vopn í vopnabúrið til
að berja á okkur Íslendingum:
Aðild þeirra að Evrópusamband-
inu. Nú er svo komið að í hvert
sinn sem við lendum í deilum við
þessa góðu granna okkar í suðri,
beita þeir því vopni fyrir sig með
því að safna öllum okkar helstu
frænd- og vinaþjóðum að baki
sér í krafti þess að Evrópusam-
bandið beitir sér fyrir hagsmun-
um aðildarríkja sinna, en ekki
þeirra ríkja sem standa utan
sambandsins. Við sjáum þetta í
Icesave-málinu, við sjáum þetta
í makríldeilunni og við munum
halda áfram að sjá þá nota þetta
vopn gegn okkur svo lengi sem
þeir eru innanborðs en við utan-
garðs.
Í áðurnefndum málum erum við
ekki í átökum við Slóvena, Austur-
ríkismenn, Finna, Eista eða Ítali.
Þarna erum við mestanpart ein-
faldlega í átökum við Breta, Breta
og aftur Breta. En þeim tekst að
draga nánast alla Evrópu gegn
okkur í krafti aðildar sinnar að
Evrópusambandinu. Því miður er
þetta vopn sem bítur okkur illa,
því ekkert ríki má við því að vera
nánast vinalaust í átökum sínum
við nágrannaríki.
Við höfum hins vegar núna ein-
stakt tækifæri til að slá þetta
vopn úr höndum Breta. Við erum í
aðildarviðræðum við Evrópusam-
bandið og ef við náum að klára
þær með sóma og samþykkja inn-
göngu, verða þeir að gera svo vel
að sætta sig við að taka klögu-
mál sín gegn okkur upp innan
Evrópusambandsins, þar sem við
verðum með rödd við borðið og
eigum auðveldara en nú með að
þjappa öðrum vinaþjóðum okkar
að baki okkar málstað. Halda
menn að Danir, Svíar, Frakkar og
Þjóðverjar séu t.d. í hafréttar- og
sjávarútvegsmálum náttúrulegri
bandamenn Breta innan Evrópu-
sambandsins en okkar Íslendinga?
Nú kunna einhverjir að segja
að atkvæðamagn okkar, t.d. í ráð-
herraráðinu eða þinginu verði
nú ekki á pari við Breta og það
er auðvitað rétt. En vald er ekki
aðeins fólgið í atkvæðum, heldur
ekki síður í því að hafa rödd við
borðið þar sem ákvarðanir eru
teknar. Það er svo á ábyrgð okkar
sjálfra hversu vel við nýtum okkur
það tækifæri. Reynslan hefur sýnt
að þar sem íslenskar raddir fá að
heyrast til jafns við aðrar þurfum
við ekki að kvíða niðurstöðunum.
Evrópusambandið
sem breskt vopn
Þær sögur hafa gengið fjöllum hærra að mjög mikil afbrot
hafi verið framin í fjármálakerfi
þjóðarinnar síðustu tuttugu árin
eða svo. Eitt og eitt mál, árlega,
sér dagsins ljós fyrir dómstólum
og sveitist þá „sérstakur sak-
sóknari“ blóðinu, ásamt liðssafn-
aði við að rannsaka ávirðingar.
Alþingi tók einnig þátt í dans-
inum með því að fela Landsdómi
að sækja einn mann til saka fyrir
mistök í starfi. Við dómsupp-
kvaðningu kom ekkert á óvart
nema viðbrögð Geirs Haarde
við sakfellingu í einu huglægu
ákæruefni; að öðru leyti var hann
sýknaður.
Af ótilgreindum ástæðum er og
hefir skrifara þessara orða verið
vel til Geirs. En hann varð fyrir
vonbrigðum með viðbrögð hans.
Má vera að áralöng áþján hafi
villt Geir sýn, en hann hefði ekki
þurft að kippa sér upp við dómsá-
felli þetta. Hann var sýknaður af
öllum efnisatriðum, en dæmdur
sekur fyrir stjórnarfar, sem hann
hafði alizt upp við í a.m.k. áratug
hjá Davíð Oddssyni og hans nán-
ustu. Geir hefði átt að játa hrein-
skilnislega að þá stjórnarhætti
mætti betrumbæta.
Davíð Oddsson sagðist fyrir
dómstólnum hafa varað við á
sínum tíma að bankarnir væru
komnir á heljarþröm. Ekki er að
undra þótt kunnugir tækju á slíku
ekkert mark, vitandi að vitnið
hafði ekkert vit á fjármálum eða
peningamálum yfirleitt – og vildi
ekki vita. Það eina sem hann tók
mark á í því sambandi voru Chi-
cago-vitsmunir Hannesar Hólm-
steins, svo gæfusamlegir sem þeir
reyndust íslenzkum þjóðarbúskap.
Davíð Oddsson lét við það sitja að
deila og drottna með smjörklípu-
aðferð sinni.
Allan einvaldstíma Davíðs lágu
ráðherrar hundflatir fyrir honum;
hið sama átti við um þingmenn
Sjálfstæðisflokksins, sem risu
aldrei hærra fyrir honum en á
hné, þegar þeir þurftu að flaðra
upp um hann í von um klípu.
Geir var því alls óvanur fjöl-
skipaðri ríkisstjórn. Má það heita
afbötun hans. Þó ekki með öllu
fullnægjandi. Átti hann líka þess
vegna að taka niðurstöðu dóms
Landsdóms öðruvísi en raun varð
á.
Frá hundraðshöfðingjanum
„Sérstökum“ heyrist á stundum,
enda opinberar atlögur hans að
Hrunverjum orðnar einar þrjár á
jafnmörgum árum. Hvað ætli það
fyrirbrigði kosti orðið þjóðina?
Fyrrverandi dómsmálaráð-
herra mun hafa svarað því til,
þegar efast var um ágæti manns-
ins að skipa embættið, að enginn
annar hefði fengizt til starfans.
Það voru öll meðmælin.
Ekki er þó manneklu að kenna
að árangur reynist í rýrara lagi.
Að minnsta kosti virðist fjöldinn
allur af þeim, sem fleyttu rjóm-
ann á valdaárum Davíðs og Hall-
dórs, ganga rösklega aftur. Hafa
þeir sem mest að vinna við að
þiggja laun margföld á borð við
forsætisráðherra, eða standa á
hálshnútunum við að afskrifa
bankalán fjármálavíkinga.
Dæmi um afskriftir eru
mýmörg. Nefna má „Mónu“ á
Hornafirði. Það félag var stofn-
að af fyrirtækinu Skinney-Þinga-
nes, sem er erfðagóss Halldórs
Ásgrímssonar. „Móna“ virðist
hafa verið stofnað til þess eins
að slá lán hjá Landsbankanum, en
eignir þar litlar sem engar. Út á
hvað voru „Mónu“ lánaðir millj-
arðar króna, sem síðan hafa verið
afskrifaðir?
Dansinn í Hruna
Samfélagsmál
Sverrir
Hermannsson
frá Svalbarði
ESB
Magnús Árni
Magnússon
dósent við Háskólann
á BifröstSPENNANDI KILJUR
Dauði næturgalans
****
„... ótrúlega vel skrifuð og byggð, söguþráðurinn
hraður, spennandi og frumlegur.“ POLITIKEN
Lærlingurinn
„Hafðu ljósin kveikt, gáðu í skápana og
læstu að þér áður en þú ræðst til atlögu
við Lærlinginn.“ PEOPLE
Gildir til 13. maí á meðan birgðir endast.
2.199,-
KYNNINGAR-
VERÐ
2.699,-
2.199,-
KYNNINGAR-
VERÐ
2.699,-