Fréttablaðið - 19.06.2012, Blaðsíða 23

19. JÚNÍTÍMARIT KVENRÉTTINDAFÉLAGS ÍSLANDS 61. ÁRGANGUR
Fyrsta druslugangan fór fram í apríl
2011 í Toronto í Kanada. Mótmælendur
skipulögðu gönguna eftir að lögreglu-
þjónn ávarpaði nemendur við York-há-
skóla þar í borg og sagði að konur ættu
að forðast að klæða sig eins og druslur,
svo ekki yrði ráðist á þær.
Druslugöngurnar breiddust hratt út
og innan þriggja mánaða höfðu slíkar
göngur verið skipulagðar í 75 borgum
um allan heim. Ein þeirra var Reykjavík
en á síðasta ári gengu þúsundir karla og
kvenna niður Skólavörðuholtið og sýndu
þolendum kynferðisofbeldis samstöðu
í verki.
Það er einkennandi fyrir druslu göngur
að skipuleggjendur þeirra eru ungar
konur sem eru þreyttar á neikvæðri
umræðu um útlit og hegðun kvenna. Að
sumu leyti vísa druslugöngurnar aftur
til liðinna áratuga þegar fjölmennar
Félag ungra jafnréttissinna var
stofnað af hópi menntskælinga sem var
þreyttur á því hve skrítin umræðan um
jafnrétti var orðin á Íslandi. Hópurinn
vildi skapa nýjan vettvang þar sem ungt
fólk gæti rætt um jafnrétti, vettvang þar
sem áherslan væri ekki eingöngu á jafn-
rétti kynjanna, heldur jafnrétti allra
hópa á Íslandi. „Við teljum að öll hags -
munafélög sem standa í jafnréttisbaráttu
stefni á sama stað. Og af hverju þá að
kúldrast í eigin horni þegar við erum
sterkari saman,“ segir Bryndís. „Þetta
á ekki eftir að gera hagsmunabaráttu
veikari, heldur sterkari þar sem hags-
muna samtök geta fengið stuðning frá
öðrum félögum til að vinna að sínum
markmiðum.“
Endemi var stofnað árið 2010 af
nokkrum ungum listakonum. Komið hafa
út þrjú hefti af tímaritinu og settar upp
sýningar tengdar útgáfunni. Aðstand endur
tímaritsins halda úti veglegri fréttasíðu
á netinu þar sem almenningur getur
fylgst með íslenskri liststarfsemi og í
ár fékk tímaritið Menningarverðlaun
DV fyrir sýninguna „Endemis (ó)sýn“.
Kynjaójafnvægi í listheiminum
Eitt af aðalmarkmiðum Endemis er
að rýna í kynjaójafnvægi í lista- og
menningarumfjöllun á Íslandi í dag.
Ragnhildur bendir á að enn halli á konur
í myndlist, þrátt fyrir miklar breytingar
undanfarna áratugi. „Á stórum sýningum
eru karlarnir áberandi, en árum saman,
ef ekki ára tugum saman, útskrifuðust
konur í miklum meirihluta frá lista-
skólum Íslands. Bara í mínum árgangi
voru fjórir karlar sem útskrifuðust en
29 konur. Samt skilar þetta nám mjög
litlu í umhverfinu. Það virðist vera auð-
veldara fyrir karla að komast áfram.“
Endemi leikur sér að kynjahlut föll-
unum. Karlmenn eru ekki hunsaðir en
fyrir hendi er vilji til að rýna í þetta
ójafnvægi í íslenskri myndlist. „Í fyrsta
blaðinu okkar og á fyrstu sýningunni,
„Heyr á Endemi“, voru bara konur. Í
öðru tölublaðinu, „Endemis (ó)sýn“,
snerum við þessu svolítið við. Í stórum
almennum samsýningum hefur
kynjahlutfallið verið 70 karlar á móti 30
konum en við snerum þessu við í okkar
sýningu, 70% konur á móti 30% karlar.
Í nýjustu sýningunni okkar, „Endemis
offors“, er kynjahlutfallið orðið jafnt,
50/50.“
göngur og mótmæli einkenndu
kvenréttindabaráttuna. Þannig virðast
druslugöngurnar bera vitni um aukna
pólitíska virkni yngri kynslóða og með-
vitund um misrétti í samfélaginu.
Skipuleggjendur druslugöngunnar
í ár segjast með göngunni vilja færa
ábyrgð kynferðisglæpa frá þolendum
og yfir á gerendur. „Við viljum ekki
einblína á klæðnað, hegðun eða fas
þolenda sem mögulega afsökun fyrir
glæpamenn. Við viljum einfaldlega að
menn hætti að nauðga.“
Druslugangan fer fram 23. júní
næst komandi. Gengið verður frá Hall-
grímskirkju kl. 14.00, niður Skólavörðu-
stíg og Bankastræti og endað á Lækjar-
torgi þar sem við taka fundarhöld og
tónleikar. Mætum öll og sýnum þolendum
kynferðisofbeldis stuðning.
ÞAÐ HEFUR EKKI FARIÐ FRAMHJÁ LESENDUM AÐ UM-
RÆÐAN UM JAFNRÉTTISMÁL HEFUR VERIÐ ÁBERANDI Í
SAMFÉLAGINU Á ÁRUNUM EFTIR HRUN. Í JANÚAR Á ÞESSU
ÁRI VAR STOFNAÐ NÝTT FÉLAG UNGRA JAFNRÉTTIS SINNA,
EN FÉLAGSMENN ERU ALLIR Á ALDRINUM 14-28 ÁRA OG Í
STJÓRN FÉLAGSINS SITUR FÓLK Á ÖLLUM SKÓLASTIGUM,
Í GRUNNSKÓLA, MENNTASKÓLA OG HÁSKÓLA. 19. JÚNÍ
RÆDDI VIÐ BRYNDÍSI TORFADÓTTUR, EINN STOFNENDA
FÉLAGSINS, UM FÉLAGIÐ OG JAFNRÉTTISMÁL Á ÍSLANDI.
ENDEMI, TÍMARIT UM ÍSLENSKA SAMTÍMALIST, FAGNAÐI Í
ÁR TVEGGJA ÁRA AFMÆLI SÍNU. MARKMIÐIÐ MEÐ TÍMA-
RITINU ER AÐ SKAPA VETTVANG FYRIR MYNDLISTAMENN
ÞAR SEM ÞEIR GETA KOMIÐ VERKUM SÍNUM Á FRAMFÆRI,
EN Í DAG ER ENDEMI EINA ÍSLENSKA TÍMARITIÐ HELGAÐ
MYNDLIST. 19. JÚNÍ RÆDDI VIÐ RAGNHILDI JÓHANNS
UM ENDEMI, KONUR Í ÍSLENSKRI MYNDLIST OG STÖÐU
MYNDLISTAR Í ÍSLENSKU SAMFÉLAGI.
Í vetur hefur félagið staðið fyrir
opnum fundum í Hinu húsinu um jafn-
réttismál þar sem áhugasamir geta
kynnt sér jafnréttismál og hlustað á
fyrirlestra frá ýmsum stofnunum og
hags munahópum sem standa í jafnréttis-
baráttu.
„Okkar framtíðarsýn er sú að hver og
einn verður metinn á einstaklingsgrund-
velli óháð stöðu hans. Við í félaginu
leggjum áherslu á minnihlutahópa og
viljum berjast gegn neikvæðum staðal-
ímyndum,“ segir Bryndís. „Við höfum
lagalegt jafnrétti, en við þurfum hugar-
farsbreytingu og vitundarvakningu.
Fólk af yngstu kynslóðinni er almennt
jafnréttissinnað. Það eru til dæmi um
karlrembu, en það einkennir ekki mína
kynslóð.“
AF HVERJU AÐ
KÚLDRAST Í EIGIN HORNI?
Árið 2011 kom út vegleg fimm binda
Íslensk listasaga og töluverða athygli
vakti hve hallaði á hlut kvenna.
Formaður Sambands íslenskra myndlista -
manna (SÍM) hélt ræðu þann 5. nóv ember
síðastliðinn á Listasafni Íslands og
vakti athygli á því að félags menn SÍM
væru nú 75% konur og færi fjölgandi og
sagði verkið því ekki gefa raunsanna
mynd af íslenska listheiminum. Við ritun
verksins hefði þurft að setja upp enn
sterkari kynjagleraugu segir formaður-
inn: „Þrjár konur á móti 13 karlmönnum
í fyrsta bindi, 5 á móti 26 í öðru bindi,
11 á móti 37 í því þriðja, 17 á móti 31 í
því fjórða og 65 á móti 74 í því fimmta.
Tölulega lagast því hlutfallið þegar nær
dregur nútímanum, en það segir ekki
alla söguna. Konurnar fá hér sem endra
nær styttri umfjöllun og færri ljósmyndir
af myndverkum svo verulega hallar á.“
Þurfum listkennslu í grunn-
og menntaskólana
Endemi vinnur að því að gera konur
í íslenska listheiminum sýnilegri en
ekki síður að gera list sýnilegri fyrir
almenning. Stór gjá er milli íslensks
almennings og íslenskrar myndlistar.
Erfitt er að finna íslensk myndverk á
veraldarvefnum og lítil sem engin lista -
saga hefur verið kennd í skólum landsins.
Það kemur því ekki á óvart að flestir
Íslendingar vita lítið sem ekkert um
íslenska myndlist, hvort sem um er að
ræða samtímalist eða list fyrri alda.
Endemi birtir í hverri viku myndir af
nýjum sýningum á heimasíðu sinni
og Ragnhildur lítur svo á að heimasíðan
og tímaritið séu ekki aðeins upplýsinga -
miðill fyrir almenning um íslenskt
menningarlíf, heldur einnig heimild fyrir
framtíðina. Hún bindur svo miklar vonir
við nýja deild innan Listaháskólans þar
sem kennd er listkennsla. „Það er aðeins
að birta yfir í þessum efnum, en ég fór í
gegnum allan grunnskóla og mennta-
skóla án þess að fræðast um íslenska
myndlist. Og þegar ástandið er svo, þá
fáum við umræðu á hverju ári um lista-
mannalaunin. Almenningur lítur á þetta
sem dútlerí, sem hobbí, eitthvað sem
ekki á að borga laun fyrir.“
Á heimasíðu Endemis, endemi.
word press.com, eru fréttir um nýjar
íslenskar listasýningar og útgáfu og
einnig er hægt er hlaða niður sjálfu
tíma ritinu gjaldfrjálst. Ragnhildur
lítur björtum augum á framtíðina.
Mikil gróska er í íslensku listalífi og
íslensk list vekur sífellt meiri athygli
erlendis. „Síðasta hefti tímaritsins
okkar var tvítyngt, bæði á íslensku og
ensku. Við vorum þar að svara kröfu.
Það var mikill áhugi erlendis, erlendir
ferðamenn vildu fá þetta. Erlendir ferða-
menn fara á listasöfn og þeir hafa
áhuga á íslenskri myndlist!“
ENDEMIS LIST
Efri mynd: Elísabet Brynhildardóttir afhendir
fyrsta eintak af Endemi. Ljósmynd: Endemi.
Neðri mynd: Perla Dagbjartar- Hreggviðs-
dóttir, Selma Hreggviðsdóttir, Elísabet
Brynhildardóttir, Lára Kristín Kristinsdóttir,
Ragnhildur Jóhanns og Lilja Birgisdóttir taka
við styrk Hlaðvarpans. Ljósmynd: Endemi.
DRUSLUR
GANGA
UM GÖTUR
BORGAR INNAR
Margir hafa eflaust heyrt um Nei-hópinn
svokallaða en um er að ræða hóp karla
og kvenna sem berst gegn nauðgunum.
Hópurinn hefur verið sérstaklega áberandi
um verslunarmannahelgar, en síðustu
árin hefur hann heimsótt stærstu úti hátíðir
landsins og dreift miðum, merkjum og
bolum sem á stendur einfaldlega „NEI“.
Upphaf Nei-átaksins má rekja til
ársins 2003 og til Karlahóps Femínista-
félags Íslands en um er að ræða grasrótar-
hreyfingu sem vildi koma ein földum
skilaboðum til karla, þ.e.a.s. „nei!“
Nei-hópurinn vildi beina áherslunni á
gerendur kynferðisbrota, fá karlmenn til
umhugsunar og hvetja þá sjálfa til að
segja nei, áður en þeir gera eitthvað
afskaplega heimskulegt á útihátíðunum.
Í fyrra hóf hópurinn nýja herferð sem
var kölluð „Ef þú fékkst ekki samþykki
þá ertu nauðgari“. 19. júní ræddi við Odd
Sigurjónsson um verkefnið.
NEI
EÐA
JÁ?
„Verkefnið leggur áherslu á að aðeins
einn er ábyrgur fyrir kynferðisbrotum
og það er sá sem beitir ofbeldinu. Í sumar
verður lögð áhersla á samþykki og tónn-
inn því í jákvæðari kantinum. Það er
orðið tímabært að fjalla um orðið „já“
í kynlífssamskiptum í stað þess að tala
sífellt um „nei“. Þetta hefði ekki verið
hægt fyrir nokkrum árum og má þakka
upplýstri umræðu undanfarinna ára
fyrir það.“
Nei-hópurinn verður áberandi á úti-
hátíðum og stórviðburðum í sumar en
umræðan á ekki að einskorðast við þetta
tímabil, segir Oddur. „Í haust stefnum
við á að fara í grunnskóla, menntaskóla
og félagsmiðstöðvar til að kynna efnið.
Einnig er mikilvægt að við náum til
foreldra ungmenna og fáum þau til þess
að ræða saman. Þetta virðist vera mikið
feimnismál, en það er vandamál sem
mikilvægt er að yfirstíga.“
Nei-hópurinn á druslugöngu í Reykjavík 2011. Ljósmynd: Dagný Ósk Aradóttir.