Fréttablaðið - 08.11.2012, Page 19

FIMMTUDAGUR 8. nóvember 2012 19
Borgarstjóri New York-borgar hefur í nógu að snúast.
Dag og nótt leitar hann lausna
fyrir þá sem hafa misst heim-
ili sín eða eru án rafmagns
eftir storminn Sandy. Eyðilegg-
ingin er mikil og áríðandi að
allir leggist á eitt við að byggja
upp. En það liggja fleiri erfið
mál á borgarstjóranum sem eru
ekki eins áríðandi en ekki síður
mikilvæg. Íbúar borgarinn-
ar, líkt og á öðrum vestrænum
slóðum, hafa nefnilega fitnað
úr hófi fram og enginn sér
fyrir endann á þeim fjölmörgu
vandamálum sem offitan skapar.
Margt bendir til þess að óhófleg
sykurneysla sé ein helsta orsök
offitu, sérstaklega þegar kemur
að börnum. Bloomberg borgar-
stjóri er meðvitaður um þetta
og segir gosdrykki einn stærsta
óvininn. Hann hefur nú þegar
staðið fyrir birtingu á orku-
innihaldi á matseðlum og tak-
mörkun á transfitusýru- og salt-
innihaldi matvæla. Í mars 2013
verður innleitt nýtt bann þegar
veitingastöðum í borginni verð-
ur óheimilt að selja gos og sæta
drykki stærri en 500 ml.
Börn sem mælast of þung
eða of feit eru mjög líkleg til að
verða of þung á fullorðinsaldri.
Í Bandaríkjunum er talað um
að 77% barna sem eru of feit
verði of feit sem fullorðnir ein-
staklingar. Offita getur valdið
alvarlegum sjúkdómum á borð
við hjarta- og æðasjúkdóma,
sykursýki og krabbamein og
aukið áhættu á þunglyndi, kvíða
og félagslegum vandamálum.
Vandamálið hefur fest sig í sessi
og við sjáum beinan og óbeinan
kostnað stóraukast og margir
tala um offitufaraldur.
Rannsóknir hafa sýnt fram
á að sykur sé ávanabindandi.
Sumir fullyrða að um svipaða
fíkn sé að ræða og þá sem leiðir
til áfengis- og vímuefnavanda.
Flestum er ljóst að sykur, líkt
og transfitusýrur, er vara sem í
flestum tilfellum er komin lang-
an veg frá því að vera náttúru-
leg. Saga sykurframleiðslu er í
raun lyginni líkust. Okkar elstu
íbúar muna eftir miklum skorti
á sykri og einstökum viðburði ef
hægt var að lauma kandísmola
til barns. Kornsíróp leysti hefð-
bundinn sykur að miklu leyti
af hólmi í kringum 1980 í mat-
væla- og gosframleiðslu en þetta
sætuefni kostar einungis brot af
því sem hefðbundinn sykur kost-
ar. Það fer illa saman að sykur
hafi svona slæm áhrif á líkama
barna okkar, sé ávanabindandi
og kosti nánast ekki neitt.
Einfaldar lausnir eins og
að segja fólki að borða minna
eða að hætta að borða ákveðn-
ar matartegundir hafa ekki
virkað vel. Hellt hefur verið
yfir okkur skilaboðum um að
t.d. brauðát, fitumagn, trans-
fitusýrur eða okkar eigin gen
séu vandinn. Það sem er hins
vegar bölvanlegt er að nú snýst
þetta ekki um okkur fullorðna
fólkið, okkur sem getum ákveðið
að gera eitthvað í málinu. Þetta
snýst um börnin og hvort þau
haldi áfram að fitna eða ekki.
Boð og bönn frá hinu opinbera
geta verið óþolandi og ákvörðun
Bloombergs er óvinsæl. Margar
spurningar vakna þegar bönn
eru sett. Hvers vegna má kaupa
lítra af ís en ekki lítra af gosi?
Hvernig ætla þeir að fylgja
þessu eftir? Er yfir höfuð raun-
hæft að setja löggjöf um sykur-
neyslu?
Hverjum og einum ber að
taka ábyrgð á heilsu sinni og
sinna nánustu. En er það að ger-
ast? Eru íslensk börn hætt að
fitna í kjölfar þeirrar umræðu
sem sannarlega hefur farið
fram af hendi fagfólks? Þurfa
stjórnmála menn ekki að hefjast
handa?
Íslensk börn eru með þeim
þyngstu í Evrópu. Þau borða
mestan sykur barna á Norður-
löndum og er talið að íslenskt
leikskólabarn innbyrði að meðal-
tali um 50 grömm af sykri á dag.
Vísindin segja okkur að þetta
geti skapað gífurleg vandamál til
framtíðar. Einhvers staðar þarf
að byrja og umræðan er tilvilj-
anakennd. Stærsta sveitarfélag
landsins, Reykjavíkurborg, er
ekki einu sinni með þetta stóra
vandamál til umræðu. Það er
ekki nóg að byggja upp þjónustu
fyrir þá sem þegar kljást við
vandann, heldur þarf að koma í
veg fyrir hann með forvörnum.
Sveitarfélög eiga að vera
í farar broddi með virkri
lýðheilsu stefnu og mark miðum
til að fylgja henni eftir sem
tekur til margra þátta; mennta-
kerfis, fjölskyldna, íþróttafélaga,
heilsugæslu og vísindamanna.
Sveitarfélög hafa beinan aðgang
að fjölskyldum í gegnum skóla
og heilsugæslu þar sem hægt er
að veita stuðning og fræðslu með
aðkomu heilbrigðis yfirvalda.
Fjölskyldan getur tekið höndum
saman um að minnka sykur-
át, verslunareigendur geta
dregið stórlega úr nammibara-
menningu, framleiðendur geta
upplýst um sykur innihald á
vörum sínum. Fjársvelt skóla-
hjúkrun verður að mæla
þyngd oftar og veita foreldrum
stuðning ef barn er of þungt.
Heilsugæslan þarf að veita verð-
andi foreldrum fræðslu. Skól-
arnir eru lykillinn að börnum
og foreldrum þeirra; gætum
við til dæmis skipt út kökum og
gosi á bekkjarsamkomum fyrir
ávexti og vatn? Verum hugrökk
og göngum í málið núna: annars
endar þetta með boðum og bönn-
um eða enn meiri ósköpum.
Sykurhamfarir
Í DAG
Þorbjörg Helga
Vigfúsdóttir
borgarfulltrúi
Fjársvelt skólahjúkrun verður að mæla
þyngd oftar og veita foreldrum stuðning
ef barn er of þungt.
Villidýrið á meðal vetrardekkjanna.
Skútuvogi 8 og Smiðjuvegi 28 / Sími 567 6700
vakahf@vakahf.is / vakahf.is
OPIÐ: Virka daga 8-18 og laugardaga 10-14
Í mörg ár hefur Siberian Husky verið tryggur félagi
í hörðum vetrum í norðaustur Síberíu. Husky er virkur,
ötull og seigur en forfeður hans komu frá mjög köldu
og hörðu umhverfi á norðurslóðum. Siberian Husky
er því tilvalið tákn fyrir FALKEN dekk sem eru frábær
fyrir íslenskar aðstæður, örugg í gegnum ís og snjó!
FALKEN dekk
AF NETINU
Listin að lifa í núinu
Lífið gerist í núinu. En alltof oft
látum við núið renna úr greipum
okkar með því að hraða okkur fram
hjá mikilvægum augnablikum og
eyða dýrmætum sekúndum lífs
okkar í áhyggjur af framtíðinni eða
vangaveltur um fortíðina. Við erum
alltaf að og gefum okkur lítinn tíma
til að koma kyrrð á hugann.
Á meðan við erum í vinnunni
hugsum við um sumarfríið, í
sumarfríinu höfum við áhyggjur
af stöflunum á skrifborðinu. Við
dveljum við neikvæðar hugsanir
fortíðarinnar eða erum óróleg vegna
alls þess sem gæti gerst eða ekki
gerst í framtíðinni.
Til að ná betri tökum á hugsunum
okkar og lífi er mikilvægt að finna
jafnvægi, staldra við og kyrra hugann
– hætta að framkvæma og einblína
einfaldlega á það að vera hér og nú.
http://www.pressan.is
Ingrid Kuhlman
Bókhaldsvandræðin miklu
Átjánda árið í röð neita endur-
skoðendur Evrópusambandsins
að árita reikninga þess. Halda því
fram að 4% af útgjöldunum séu
sóun. Kenna þó ekki kontóristum
sambandsins um þetta, heldur ríkis-
stjórnum aðildarríkjanna. Þær eiga
að fylgjast með notkun peninganna,
en gera ekki, svo sem fræg dæmi
sýna frá Miðjarðarhafslöndunum.
Ástandið er til mikillar skammar
fyrir þetta annars ágæta samband.
Styður gagnrýni á stjórnlaust bákn
í Bruxelles. Viðbrögð sambandsins
eru helzt þau að herða réttmæta
kröfu um aukin afskipti af fjármálum
ríkjanna. En sambandið verður seint
vinsælt af slíkum fréttum.
http://www.jonas.is/
Jónas Kristjánsson