Fréttatíminn - 03.06.2011, Blaðsíða 21

tímabundið. Vöxtur peningamagnsins
var því byggður á fölskum forsendum og
ósjálfbærum grunni, ef svo má kalla, því
afleiðingin, verðbólga og fall gjaldmiðla,
kom ekki fram.
Ísland opnaði fjármagnsmarkaði sína
þegar aðgangur að alþjóðlegu fjármagni
var að komast inn á einstaka braut. Þeir
Íslendingar sem höfðu búið við lánsfjár-
skömmtun, og þá hugmynd að lán væri
happ, fóru fram úr sér. Alþjóðlegt verð
gaf röng skilaboð, íslenskt verð einnig
með alltof sterkri krónu, og menn byggðu
ákvarðanir á fölskum forsendum.
Hrávörur hinn endanlegi gjaldmiðill
Á næstu árum munu hrávörur aftur verða
hinn endanlegi gjaldmiðill. Eftirsókn
hinna fátæku ríkja, sem einungis áttu hrá-
vörur, eftir alþjóðlegu fjármagni er lokið.
Það sést best á hrávöruverði sem hefur
hækkað mikið síðan 1997, en sé tekið til-
lit til aukins peningamagns, til að mynda
dollara, er hækkunin minni. Endalaust
framboð af ódýru vinnuafli hefur náð há-
marki, eins og sést á aukinni verðbólgu og
hækkun launakostnaðar í Kína, Indlandi
og Brasilíu.
Fæða er það sem allir í heiminum þurfa
til að lifa. Þar er prótein í hæsta gæða-
flokki. Einnig þarf vatn og orku til að knýja
framleiðslutækin. Ísland á meira en nóg af
þessu þrennu en hefur ekki nýtt sér með
hagkvæmum hætti. Líkt og hjá Sovétríkj-
unum, sem voru forðabúr fyrir hrávörur,
ríkir á Íslandi haftakerfi og miðstýring,
með miklum inngripum ríkisins.
Ísland er í öfundsverðri stöðu. Við fram-
leiðum tíu sinnum meira af próteini, í
gegnum fiskveiðar, en þjóðin neytir. Við
getum framleitt yfir hundrað sinnum meira
af hreinu vatni. Svo notum við fallvötnin
í að framleiða rafmagn, ásamt háhita-
svæðum sem framleiða í dag fimm sinnum
meira af hreinni orku en við notum til inn-
lends reksturs. Allt eru þetta hreinar og
endurnýtanlegar auðlindir. Allt eru þetta
auðlindir sem erlendir aðilar geta ekki
eignast. Það eina sem við þurfum að gera
er að nota þessar auðlindir með hagkvæm-
um hætti.
NÝ MYNT HLEYPIR
NÝJU BLÓÐI Í HAG-
KERFIÐ
Íslenska krónan er mikil hindrun við-
skipta, sérstaklega þegar fjármagnshöft
eru til staðar. Fyrir fjármagnshöft mat
aðalhagfræðingur Seðlabankans það svo
að útflutningur gæti aukist um 40% ef
tekin yrði upp alþjóðleg mynt, í rannsókn
sem gefin var út 2004. Alþjóðleg mynt
býður upp á alþjóðlega vexti og aðgang
að alþjóðlegum markaði. Þannig mun
fjármagnskostnaður á Íslandi lækka mjög
mikið, því gengisáhætta krónunnar er
frá, sem þýðir að hagkvæmni eykst. Eins
munu þá erlend fyrirtæki geta hugsað
sér að hefja starfsemi á Íslandi, svo
sem bankar, tryggingafélög, olíufélög
en einnig iðn- og tæknifyrirtæki. Þetta
myndi efla samkeppni á Íslandi og skapa
hagkvæmari framleiðslu.
Háir vextir krónu hafa alltaf hamlað
nýsköpun á Íslandi. Með alþjóðlegri mynt
kemur algerlega nýtt rekstrarumhverfi
fyrir nýsköpun fyrirtækja og einstaklinga.
Ísland er í öfundsverðri stöðu. Við framleiðum
tíu sinnum meira af próteini, í gegnum fiskveiðar,
en þjóðin neytir. Við getum framleitt yfir hundrað
sinnum meira af hreinu vatni. Svo notum við fall-
vötnin í að framleiða rafmagn, ásamt háhitasvæðum
sem framleiða í dag fimm sinnum meira af hreinni
orku en við notum til innlends reksturs.
Peningakerfi framtíðarinnar mun hvíla á hrávöru á borð við prótein, sem Ísland er ríkt af vegna fiskistofna landsins. Ljósmynd/Nordic Photos/Getty Images
LÆRÐIST EKKERT
AF HRUNINU?
Á árunum 2003-2008 voru helst fjögur
atriði sem stuðluðu að mikilli siglingu hag-
kerfisins og síðan skipbroti:
1. Virkjun og álver fyrir um 250 milljarða
króna, sem féll til á fimm árum, og nam
þá um 20% af þjóðarframleiðslu.
2. Útgjöld ríkisins jukust um meira en
50% að raunvirði, þótt leiðrétt sé fyrir
kostnaði tengdum hruni 2008.
3. Fljótandi króna sem falsaði kaupmátt og
skekkti alla verðlagningu.
4. Samrekstur viðskipta og fjárfestingar-
banka sem fól í sér gríðarlega áhættu-
sækni. Á nú að endurtaka leikinn?
Forsætisráðherra hefur kynnt að stór-
framkvæmdir upp á allt að 440 milljarða
gætu fallið til á næstu fimm árum. Hafið
er ferli í afnámi hafta og undirbúningur
að fleytingu krónu. Ríkið ætlar að ráðast
í vegaframkvæmdir og hugsanlega bygg-
ingu stórspítala. Búið er að endurreisa
bankana í óbreyttri mynd.
Hellisheiðarvirkjun. Við notum fallvötnin í að framleiða rafmagn, ásamt háhitasvæðum sem framleiða
í dag fimm sinnum meira af hreinni orku en við notum til innlends reksturs. Ljósmynd/Hari
efnahagsáætlun 21 Helgin 3.-5. júní 2011