Fréttatíminn - 15.04.2011, Blaðsíða 58

50 bíó Helgin 15.-17. apríl 2011
L umet var 86 ára þegar hann lést á heimili sínu á Manhattan en hann
var sannkallaður New York-
búi, eins og kollegar hans
Woody Allen og Martin
Scorsese, og allir eiga þeir
það sameiginlegt að borgin
þeirra er oftar en ekki ein að-
alpersónan í myndum þeirra.
Lumet var tilnefndur til
Óskarsverðlauna fyrir leik-
stjórn árið 1957 fyrir frum-
raun sína 12 Angry Men með
Henry Fonda í aðalhlutverki.
Hann var síðan tilnefndur
1975 fyrir Dog Day Afternoon
og strax árið eftir fyrir Net-
work og síðan The Verdict árið
1982 þar sem Paul Newman
sýndi stórleik í hlutverki út-
brunnins lögmanns. Lumet
hreppti verðlaunin aldrei en
Akademían spælsti á hann
heiðurs-Óskari seinna meir.
Fjórtán mynda hans voru til-
nefndar til Óskarsverðlauna
í ýmsum flokkum og þannig
hreppti Network fern af þeim
tíu verðlaunum sem hún var
tilnefnd til.
Lumet leit alla tíð á kvik-
myndagerð sem samstarfs-
verkefni og gaf lítið fyrir hug-
myndina um leikstjórann sem
einvald. Hann var því sérlega
vel liðinn af leikurum, hand-
ritshöfundum, kvikmynda-
tökumönnum og öðrum sem
komu að gerð mynda hans þar
sem hann var ætíð til í hug-
myndavinnu með samstarfs-
fólki sínu og mjög opinn fyrir
skoðanaskiptum. Gott sam-
band Lumets við leikara sína
skilaði sér iðulega í frábærri
frammistöðu þeirra og hann
var verðskuldað kallaður
„leikstjóri leikaranna“. Og það
voru heldur engir smá leik-
arar sem blómstruðu undir
handleiðslu Lumets en þeirra
á meðal voru Ralph Rich-
ardson, Marlon Brando,
Richard Burton, Kathar-
ine Hepburn, James Ma-
son, Sophia Loren, Rod
Steiger, Vanessa Redgrave,
Paul Newman, Sean Con-
nery, Charlotte Rampling,
Henry Fonda, Dustin Hoff-
man, Albert Finney, Sim-
one Signoret, Anne Banc-
roft og vitaskuld Al Pacino
í innmúruðu klassíkerunum
Serpico og Dog Day Afternoon.
Árið 1973, á milli The God-
father og The Godfather Part
II, gaf Pacino sér tíma til að
bregða sér í hlutverk löggunn-
ar Serpico. Í myndinni sagði
Lumet sanna sögu af lög-
reglumanni í New York sem
kjaftaði frá spillingu innan
lögreglunnar til þess eins að
fá félaga sína upp á móti sér
með slæmum afleiðingum.
1975 lék Pacino síðan undir
stjórn Lumets í þeirri frábæru
mynd Dog Day Afternoon þar
sem Pacino túlkar örvænt-
ingarfullan ungan mann sem
reynir að ræna banka til þess
að fjármagna kynskiptaað-
gerð ástmanns síns. Gíslatak-
an endar í einum allsherjar
fjölmiðlasirkus og rugli.
Þótt listinn yfir eðalmyndir
Lumets sé langur var hann
síður en svo óskeikull og fer-
ill hans til dæmis ekki jafn og
öflugur eins og hjá sveitunga
hans Scorsese. Lumet hóf
ferilinn með glæsibrag með
12 Angry Men og lauk honum
með gríðarsterkri glæpasögu,
Before the Devil Knows You’re
Dead, árið 2007 og þar á milli
leynast slíkir gullmolar að Lu-
met er óumdeilanlega einn af
snjöllustu leikstjórum Banda-
ríkjanna á síðari hluta 20. ald-
arinnar.
 Sidney Lumet RiSi faLLinn fRá
 bíódómuR SouRce code
 fRumSýndaR

Leikstjóri leikaranna
Daginn sem Íslendingar gengu til kosninga um Icesave-samninginn kvaddi bandaríski leikstjórinn
Sidney Lumet þennan heim. Eftir Lumet liggja rúmlega fimmtíu kvikmyndir sem margar hverjar
eru ógleymanlegar og sígildar. Lumet hafði einstakt lag á því að laða það besta fram hjá leikurum
sínum en hann gerði til dæmis myndir með ekki ómerkara fólki en Richard Burton, Katharine
Hepburn, Al Pacino, Sean Connery, Dustin Hoffman og Sophiu Loren.
H ermaðurinn Colter Stevens kem-ur beint af vígvellinum í Afgan-
istan inn í vægast sagt sérkennilegt
verkefni. Með glænýrri tækni er hægt
að senda vitund hans yfir í huga og
minningar nýlátins manns og þar
getur hann valsað um í þær átta mín-
útur sem það tekur mannsheilann að
slökkva endanlega á sér eftir líkams-
dauðann.
Colter hrekkur því ítrekað upp í lík-
ama mannkynssögukennara um borð
í farþegalest átta mínútum áður en
hryðjuverkamaður sprengir lestina í
loft upp og drepur alla um borð. Verk-
efni Coulters er að finna sprengju-
manninn svo hægt sé að koma í veg
fyrir frekari hryðjuverk hans.
Myndinni vindur skemmtilega
fram í hinum síendurteknu átta mín-
útna innlitum Stevens en eftir því
sem honum mistekst oftar verður
hann einhvers vísari og færist nær
því að finna vonda kallinn. Á sama
hátt kynnist hann sessunauti sínum,
bráðhuggulegri konu, betur og betur
á þessum sömu endalausu átta mín-
útum og tilfinningar hans til hennar
verða stöðugt heitari.
Sagan er áhugaverð og þrátt fyrir
þröngan ramma lestarinnar og mín-
útnanna átta nær myndin upp góðri
spennu og samúð með persónunum
sem er býsna gott þar sem allir í lest-
inni eru í raun steindauðir þegar Col-
ter mætir á staðinn.
Source Code hefur notalegt, dálítið
gamaldags yfirbragð. Nett Hitch-
cock-stemning svífur yfir vötnum
og Stevens minnir um margt á hinn
venjulega mann sem þarf að takast á
við óvenjulegar aðstæður í myndum
Hitchcocks.
Jake Gyllenhaal skilar Stevens
með sóma og er sjálfum sér líkur
í hlutverki Stevens, krúttlegur og
harður í senn. Hann er svo dyggilega
studdur af leikkonunum Michelle
Monaghan og Vera Farmiga. Sú
fyrrnefnda er heillandi í hlutverki
ferðafélaga Gyllenhaals og Farmiga
er bæði grjóthörð og ljúf í hlutverki
tengiliðs Stevens við samtímann.
Þórarinn Þórarinsson
Arfleifðin í farteskinu, annar
hluti Draumsins um veginn,
fimm hluta kvikmyndabálks
Erlends Sveinssonar um
pílagrímsgöngu Thors
heitins Vilhjálmssonar til
Santiago de Compostela á
Norðvestur-Spáni, verður
frumsýndur í Bíó Paradís á
föstudag.
Meginstef þessa hluta
er menningararfleifðin og
nauðsyn þess að varðveita
hana og nærast af henni
en Thor skilgreinir sjálfan
sig á veginum gjarna sem
menningarpílagrím. Í
Arfleifðin í farteskinu heldur
Thor áfram göngu sinni um
Rioja-héraðið á Spáni og
sem leið liggur inn í Kastilíu.
Þar verður höfuðborgin
Burgos skáldinu áhrifamikill
viðkomustaður.
Eftir Burgos skiptast á
fjölbreytileg þorp og korn-
akrar spænsku hásléttunn-
ar (Mezeta) en Arfleifðinni
í farteskinu lýkur í bænum
Fromista í Palenciu-héraði.
Um 345 km eru þá að baki
af þeim 800 sem Thor
hefur einsett sér að ganga á
Jakobsveginum.
Sýningarnar í Bíó Paradís
munu standa yfir í tíu daga
að frátöldum föstudeginum
langa og páskadegi. Síðasti
sýningardagur verður 25.
apríl, annar í páskum.
Í tilefni af frumsýningu
Arfleifðarinnar í farteskinu
verður fyrsti hluti
kvikmyndabálksins, sem
nefnist Inngangan, endur-
sýndur í Bíó Paradís dagana
15. til 17. apríl vegna fjölda
áskorana.
Red Riding
Hood
Ævintýrið um
Rauðhettu og úlfinn
er komið í hryllings-
búning. Valerie á að
giftast hinum auðuga
Henry en ákveður að
stinga af með stóru
ástinni sinni, skógar-
höggsmanninum
Peter. Þegar varúlfur
drepur systur hennar
breytist ýmislegt enda
finnur Valerie fyrir
sterkri tengingu við
úlfinn.
Þórarinn Þórarinsson
toti@frettatiminn.is
bíó
Sidney Lumet á góðri stund á Waldorf-hótelinu í New York með leikkonunni Lauren Bacall, ekkju goðsagnarinnar Humphrey Bogart.
Rio
Páskamynd Senu er úr
sömu smiðju og Ice age-
myndirnar. Hér segir frá
sjaldgæfum arnarpáfa,
Blu að nafni, sem lifir fá-
breyttu lífi í Minnesota.
Þegar vísindamenn finna
kvenkyns bláan arnpáfa
í borginni Ríó de Janeiro
í Brasilíu er ákveðið að
koma þeim Blu saman.
En í Ríó kemur margt
óvænt upp á og Blu
verður hrifinn af annarri
fuglagellu.
Draumurinn um veginn heldur áfram
8 mínútur aftur og aftur
Drengur og geit
Bíó Paradís frumsýnir í dag, föstudag,
myndina Boy frá Nýja-Sjálandi. Þar
segir frá hinum ellefu ára Boy sem býr
á bóndabæ
ásamt ömmu
sinni, yngri
bróðurnum
Rocky og geit.
Þegar amman
bregður sér
af bæ í viku
dúkkar faðir hans upp. Boy hafði talið
sér trú um að pabbi væri mikil hetja en
á daginn kemur að hann er lúsablesi og
vandræðamaður sem er kominn aftur
í þeim eina tilgangi að reyna að finna
peningapoka sem hann hafði grafið í jörðu
mörgum árum áður.
Colter Stevens verður skotinn í fallegri
konu við vonlausar aðstæður.
10 bestu
myndir
Sidneys
Lumet
að mati
Empire
12 Angry Men
1957
Long Day’s Journey
Into Night
1962
Fail-Safe
1964
Serpico
1973
Dog Day Afternoon
1975
Network
1976
Prince Of The City
1981
The Verdict
1982
Daniel
1983
Before the Devil
knows You’re Dead
2007
Paul Newman, Sidney Lumet
og Al Pacino hressir árið 1985.
Newman og Lumet hafa nú
safnast til feðra sinna en Pacino
er enn í fullu fjöri.
Menningarpílagrímurinn Thor á göngunni.
Chalet Girl
Gamanmynd um 19 ára
stúlku sem hefur aldrei
passað inn í umhverfi sitt
á Englandi. Þegar henni
býðst starf þjónustustúlku
í fínum skíðaskála í Sviss
grípur hún tækifærið.
Síðan sér hún sér leik á
borði þegar hún getur
nýtt snjóbrettahæfileika
sína til að krækja í mikið
verðlaunafé. Hindranir
verða þó í vegi hennar,
og þá ekki síst hrifning
hennar af fjallmyndarleg-
um en lofuðum yfirmanni
sínum í skíðaskálanum.