Læknablaðið - 01.06.1943, Side 22

M4
LÆKNAB LAÐ IÐ
serum fyrir honum er notað apa-
blóð, sem dælt er inn í kaninur
eða naggrísi.
Síðustu tvö árin hafa töluverðar
rannsóknir verið gerðar á þessum
Rh-eiginleika, og eftir þeim að
dæma virðist svo sem 90% af
þeim transfusionsslysum, sem
menn hafa hingað til ekki'botnað
í, eigi rót sína að rekja til þessa
nýfundna blóðeiginleika.
Ég skal strax taka það fram, að
það er engan veginn auðvelt að
rannsaka blóðið fyrir þessum eig-
inleika. Dæla þarf apablóði í kan-
ínu, eða jafnvel öllu fremur i nag-
gris, tvisvar eða oftar og vinnst
með því móti agglutinerandi ser-
um. En þessi agglutination er
miklu veikari en hin vanalega
isoagglutination blóðsins, og til að
fá hana fram þarf að blanda blóð-
kornum og serum í lítil glös og
skilja í skilvindu við lítinn hraða.
Þeim rannsóknum sem fyrir
liggja, en þær eru aðallega frá
Ameríku (aðeins ein ritgerð frá
Bretlandi), ber saman um það, að
85% manna t>g kvenna hafi þenn-
an eiginleika, sé Rh -j-, en að 15%
vanti hann, sé Rh -t-.
Hættan af þessum eiginleika í
sambandi við blóðgjafir er aðeins
fyrir hendi hjá þeim sem eru Rh-f-.
Ef sjúklingur sem er Rh fær
Rh -[- blóð inn i æðakerfi sitt, er
liætt við að þessi aðkomu-blóð-
korn verki sem antigen, sem sjúkl-
ingurinn tekur til að mynda mót-
efni á móti. Honum verður því
oft tiltölulega lítið um fyrstu blóð-
gjöfina, af því að hann hefir lítil
eða engin mótefni tilbúin á móti
Rh -j- blóðkornunum, en ef blóð-
gjöfin er endurtekin, er hætt við
að honum verði mikið um hana,
ýmist þannig að hann fái acut
intravasculær hæmolysis, sem
verður því hættara við sem blóð-
gjöfin er endurtekin oftar, eða
hann fær hæm'olysis, sem minna
ber á, stundum aðeins greinilega
hækkaðan icterusindex í serum, en
iðulega mikla hæmolysis og anæmi
og engan veginn sjaldgæft að
sjúklingurinn bíði bana af, eink-
um ef blóðgjöfin er endurtekin
hvað eftir annað.
Wiener2) hefir sýnt fram á, aö
hægt er að nota eiginleikana M og
N til að ganga úr skugga um
hvort inndælt blóð hefir komið
að notum eða ekki. Ef nl. maður af
M undirflokki fær N-blóð, má
finna N-blóðkornin i blóði hans,
sem eftir blóðgjöfina verður MN.
Ef blóðkornin hafa hæmolyserast
verður blóðið óbreytt M, eins og
það var áður. Menn eru ekki að
dæla blóði inn í æöar til að fá
upplausn á blóðkornunum, þar sem
því fylgir ávallt hætta, en jafn-
vel þótt sjúklingurinn lifi trans
fusionina af, verði ekkert veikur,
er óhætt að segja að blóðgjöfin
hafi mistekist, þvi að blóðkornin
koma ekki að neinu gagni, heldur
verða sjúklingnum aðeins til
byrði. Hann fær <oft hæmoglobin-
uri, svo að þvagið verður blóð-
litað, urea hækkar í blóðinu ti!
mikilla muna, og oft hlýtzt anuri
af. Hæmoglobin sjúklingsins
hækkar því ekkert. þrátt fyrir
blóðgjöfina, sem hefir orðið
gagnslaus og til ills eins, ef hún
varð ekki beinlínis lifshættuleg.
Þar sem svo mikill hluti manna
er Rh -)- er mjög hætt við að þeir
sem eru Rh -4- lendi á að fá blóð
úr einhverjum sem er Rh +. Þetta
gerir samt venjulega ekki mikið
til við fyrstu blóðgjöf, en getur
orðið og verður oft Hfshættulegt
ef transfusion er endurtekin. Ég
kem seinna að því, hvernig unnt
er að forðast slys af þessum or-
sökum.